In dit artikel, verschenen in TexPress (augustus 2014), besteedt Anton Luiken, lid van de Kenniskring Smart Functional Materials van Saxion en directeur van Texperium, aandacht aan ReBlend. ReBlend is een Nederlands upcycling-initiatief om van textielafval van bepaalde samenstelling door mechanische recycling nieuwe garens, doeken en producten te maken.
In het dagelijks leven hebben we voortdurend met verschillende plastics te maken. Overal om ons heen komen we plastics tegen. Denk bijvoorbeeld aan verpakkingsmaterialen, flessen, flacons, kratten, tapijten en plastic draagtassen. Een leven zonder kunststoffen is in onze huidige maatschappij vrijwel ondenkbaar geworden. In 2014 werd er volgens Plastics Europe [1] wereldwijd maar liefst 311.000.000 ton aan kunststoffen geproduceerd, in 1950 was dit nog slechts 1.700.000 ton. Vanaf 1950 stijgt de wereldwijde productie van kunststoffen met gemiddeld 9% per jaar. Bij de huidige productiecapaciteit komt dit volgens Plastics Europe neer op gemiddeld 40 kg/jaar per hoofd van de wereldbevolking! Naar verwachting zal het gebruik van plastics verder toenemen naar gemiddeld 87 kg/jaar per hoofd van de wereldbevolking in het jaar 2050. In Nederland ligt het verbruik momenteel op gemiddeld 126 kg per inwoner. Maar volgens prognoses van VLEEM (Very Long Term Energy Environment Model) [2] zal dit groeien naar gemiddeld 220 kg per inwoner in 2050!! De toenemende vraag naar plastics wordt mede veroorzaakt omdat plastics op zich een gemakkelijk te verwerken materiaal is. Plastics zijn relatief goedkoop, hebben een lage specifieke dichtheid (t.o.v. bijvoorbeeld metalen), en zijn snel en gemakkelijk verwerkbaar.
Grondstoffen schaarste is een van de grootste uitdagingen voor de textielindustrie. Dit wordt veroorzaakt door afnemende of beperkte voorraden grondstoffen, olie, water en land terwijl de vraag toeneemt o.a. door toenemende welvaart en industriële activiteit zoals bijv. in China en India. Dit is een wereldwijd verschijnsel en het leidt tot meer onderlinge afhankelijkheden tussen landen en regio’s.Er zullen dan ook maatregelen genomen moeten worden om hier een goed antwoord op te vinden en de volgende actielijnen moeten in gang worden gezet: Betere/meer efficiënt productie- en distributie keten Efficiëntere productiesystemen zoals digitale processen Beperking van grondstoffengebruik en recycling van materialen Vervangen van traditionele grondstoffen door nieuwe minder belastende materialen. Aanpassen van het ontwerp proces, rekening houdend met recycling en gerecyclede materialen. De problemen van de industriële textielketen en de impact ervan op het milieu worden niet alleen veroorzaakt door inefficiënte en vervuilende processen maar ook door een zeer ondermaatse order- en productieketen. Duurzaamheid is allang het stadium van trend ontgroeid. Het is een keiharde noodzaak geworden om op onze begrensde aarde te overleven. De focus ligt dan ook op het belang voor de toekomstige generaties. Echter in de driehoek People – Planet – Profit (door sommigen ook ingevuld als Prosperity) is het van groot belang om te optimaliseren binnen deze driehoek. Zonder het aspect profit mee te wegen gebeurt er niets. Recycling is een belangrijk thema om bovengenoemde problemen aan te pakken. Al tijdens het ontwerp van producten kan al rekening gehouden worden met recycling. Door materiaalkeuze kan verlenging van de levens- of gebruiksduur verkregen worden, bijv. door minder slijtage of sterkere materialen te gebruiken. Dit is een reële optie. Doel is dan om al tijdens het ontwerp van textiele producten, incl. de aan te brengen functies en gebruik een product zodanig vormgeven dat hergebruik een goede optie is. Biopolymeren zijn materialen met een natuurlijke herkomst en zijn al in gebruik sinds mensenheugenis. Vooral in de textielindustrie is het gebruik van biomaterialen natuurlijk allang gemeengoed, denk aan katoen, wol, zijde maar ook aan geregenereerde cellulose als bijv. Lyocell. Het gebruik van biopolymeren in de textielindustrie verlaagt de druk op schaarse. Op olie gebaseerde synthetische materialen, of kostbare grondstoffen. Aantoonbaar duurzaam vereist onderbouwing door rationele analyse om greenwashing tegen te gaan.Duurzaam vereist ook een keten benadering: de gehele keten speelt hierin mee dus ook de textielproducenten. Hiervoor is het nodig om een analyse te maken van de inzet van huidige materialen en te onderzoeken op welke wijze die vervangen kunnen worden door biobased materialen. Digitaliseren van de textielketen lijktook een methode om de duurzaamheid van de keten te verbeteren. Made-to-measure en individualisatie zijn belangrijke drivers voor de digitalisering van de textielketen. Goedkope bodyscanners en de beschikbaarheid van goede digitale printers zijn belangrijke enablers, waardoor de traditionele textielindustrie in de komende jaren een belangrijke transformatie zal ondergaan.De technologische doorbraken die hierachter zitten worden gedreven door de opkomende vraag naar mass customization en de noodzaak van ecologisch vriendelijke processen.Dat betekent dus een productiesysteem waarin alle nog noodzakelijke unit operations aan elkaar gekoppeld zijn tot een samenhangend geheel: de “factory of the future”. Traditioneel was het doek de verbindende schakel tussen de verschillende stappen. In de nieuwe situatie is digitale informatie en input/output variabelen. Uit het voorgaande kan geconcludeerd worden dat er enorm geïnvesteerd moet<
Het recyclen van textielafval is een belangrijk speerpunt van de overheid in het beleidskader circulaire economie. Textiel inzameling wordt recent sterk gestimuleerd, gelijktijdig neemt de afzet van tweedehandskleding internationaal structureel af. Hierdoor moeten er andere manieren gevonden worden om textiel opnieuw in te zetten als grondstof. Mechanische verwerking wordt al toegepast, maar leidt tot laagwaardige producten en draagt onvoldoende bij aan de circulaire gedachte. Het lectoraat Smart Functional Materials van Saxion hogeschool is daarom al langer bezig alternatieve technieken te ontwikkelen om textiele afvalstromen opnieuw in te zetten. SaXcell is hiervan een belangrijke resultante, waarbij katoenafval geregenereerd wordt tot een cellulosevezel die als hoogwaardige grondstof gebruikt kan worden in de textielindustrie. NHL Stenden hogeschool en de bedrijven Cumapol, Morssinkhof en DSM-Niaga werken samen om de polyester kringloop in de kunststofindustrie te sluiten. Beide processen gaan wel uit van zuiver uitgangsmateriaal: mono-stromen van katoenafval, cq polyester afval. Het overgrote deel van textielafval bestaat echter uit garens die opgebouwd zijn uit een mix van katoen- en polyester vezels (polycotton). Het upcyclen van deze gemengde polycotton afvalstroom is daarmee in de praktijk nog steeds een aanzienlijk probleem. Doelstelling van dit project is om binnen twee jaar de bestaande kennis in het consortium en de literatuur (TRL 3-4) op het gebied van polycotton recycling te vertalen naar een procesomschrijving (TRL 5-6), die door leden van het consortium en andere textielbedrijven omgezet kan worden naar een industrieel proces. Hierdoor kan een zeer grote fractie van het Nederlandse textielafval hoogwaardig verwerkt worden en als vervangende grondstof dienen. Hogescholen Saxion en NHL Stenden ondersteund door brancheorganisaties Modint en FTN gaan samen met het bedrijfsleven deze uitdaging aan. De betrokken MKB-bedrijven kunnen deze kennis gebruiken op hun eigen specifieke producten en processen. Daarnaast wordt de kennis ingezet voor nieuwe casuïstiek binnen de bachelor en masteropleidingen van beide hogescholen.
In de wereld van duurzaamheid en circulaire economie staat de textielindustrie voor uitdagingen. Het meeste textielafval belandt in het restafval, maar slechts 1% ondergaat vezel-tot-vezel recycling. Mede dankzij wetgeving zoals de UPV, neemt de marktvraag naar gerecyclede materialen toe. Bedrijven uit de mode-industrie zijn op zoek naar oplossingen, die (nog) niet op de makt zijn. De complexiteit van textielproducten maakt dat recycling zeer moeilijk is. Dit project beoogt het optimaliseren van eigenschappen van een duurzaam breigaren, met specifieke focus op het verminderen van twist om spiraliteitsproblemen bij breisels te minimaliseren. Verschillende garenblends, met als doel het creëren van het ultieme gerecyclede breigaren, zullen worden onderzocht. Hierbij wordt gebruik gemaakt van mechanisch gerecyclede vezels, waarbij oude kleding als bron dient voor nieuwe kleding (vezel-tot-vezel recycling). Het onderzoek wordt uitgevoerd door het Lectoraat Sustainable & Functional Textiles (S&FT) in samenwerking met Wolkat Fibre BV. Deze samenwerking biedt een multidisciplinaire aanpak, waarbij techniek en duurzaamheid samenkomen. Het project behandelt de technische haalbaarheid, opschaling en economische aspecten. Dankzij het geavanceerde textiellaboratorium van Saxion en Wolkat's recyclingexpertise, kan het onderzoek effectief in kleine batches worden opgezet, die in de toekomst direct schaalbaar zijn in textielfabrieken. Onderzoekresultaten zullen worden verspreid via o.a. publicaties, conferenties, sociale media en onderwijskanalen. Studenten van verschillende textielopleidingen zullen betrokken zijn bij het project, wat niet alleen bijdraagt aan het onderzoek, maar ook aan hun eigen leerproces. Dit project draagt bij aan de transitie naar duurzame textielproductie en bevordert hiermee de circulaire benadering in de mode-industrie.
Met behulp van dit onderzoek willen we een eerste stap zetten in het genereren van een nauwkeurige en complete beoordeling van textielafval in de Nederlandse modesector. De partners binnen het consortium zijn reeds begonnen met het ontwikkelen van praktische oplossingen voor het probleem aangaande textielafval, maar deze acties zijn gebaseerd op informatie die onvoldoende onderbouwd is. Door de origine, hoeveelheid en prijs van de in Nederland verkochte kleding in kaart te brengen, waarbij de hoeveelheid weggegooide kleding (zowel voor- als nadat deze eventueel verkocht wordt) en de eindbestemming van het kledingafval tevens meegenomen wordt, ontstaat een totaaloverzicht dat gepresenteerd kan worden in een rapport. Dit overzicht vormt de eerste stap die nodig is om realistische oplossingen te kunnen ontwikkelen die de hoeveelheid textielafval kunnen doen afnemen. Hoewel er consensus bestaat aangaande de groeiende milieuzorgen die gepaard gaan met de mode-industrie, is de beschikbare informatie op nationaal niveau gebaseerd op aannames, data van onzekere herkomst of buitenlandse data. Daarom stelt dit project zich ten doel om (a) in kaart te brengen welke data en publicaties op dit vlak reeds uitgevoerd zijn in Nederland, (b) het ontwikkelen van een beknopt rapport dat ingezet kan worden als bron voor praktijk gericht onderzoek op basis van beschikbare informatie, (c) het ontwikkelen van een set primaire richtlijnen om aan het probleem van textielafval te kunnen beantwoorden, en (d) het ontwikkelen van vervolgonderzoek om de ontbrekende data te kunnen verzamelen en onderzoeksmethodes te kunnen ontwikkelen die in de toekomst ingezet kunnen worden ten bate van lange termijn analyses die een overzicht mogelijk zullen maken.
