'Samen leren en een leven lang blijven ontwikkelen'

Dat is het idee achter learning communities. Afgelopen jaar werd het op steeds meer plekken een thema en dat roept ook vragen op. Bij nog lang niet iedereen is duidelijk wat zo´n community nu inhoudt, hoe je de beste verbindingen maakt en vooral ook hoe je het inbedt in het onderwijs. Voor Ilya Zitter is het ontwerpen van learning communities dagelijkse praktijk. Hoe maak je een rijke leeromgeving structureel onderdeel van je praktijk?

> Ilya Zitter is lector aan de Hogeschool Utrecht (HU) en helpt vooral het praktijkgerichte onderzoek vooruit, door bij te dragen aan oplossingen die er echt toe doen. Als lector brengt Ilya uitwisseling tot stand waardoor het onderwijs studenten aan de buitenwereld kan koppelen, zodat ze daar samen (maatschappelijke) vraagstukken kunnen oppakken.

Ilya, hoe vorm je een learning community?

“Een learning community is een groep studenten, docenten en vakprofessionals, bijvoorbeeld mensen uit het bedrijfsleven of werknemers van overheden met burgerparticipatie. Ze werken samen aan specifieke, praktijkgerichte onderwerpen, bijvoorbeeld energietransitie en verkleinen van gezondheidsverschillen. Voor zulke vraagstukken bestaan geen pasklare antwoorden. De groepsleden worden daarom uitgedaagd hun expertise te delen. Ze trekken samen op en leren en innoveren samen.”

Vorm

“Een learning community kan in heel verschillende vormen voorkomen. De groepsgrootte, het onderwerp en de looptijd kunnen variëren. Zo ook de termen: de HU spreekt van rijke leeromgevingen en leergemeenschappen, maar ook de begrippen hybride leeromgeving, social lab, stadslab, ontwikkelwerkplaats en leerecosysteem komen voor.”

Wat zijn de voordelen van deze werkwijze?

“De grote kracht is dat er in leeromgevingen bepaalde vraagstukken aangepakt kunnen worden, door studenten en ook met alle professionals en instanties die dan samen aan tafel zitten. Want we proberen mensen bij elkaar te brengen. Dat is nodig, want we merken dat doorgaans iedereen op een eigen ‘eilandje’ zit: studenten, professionals uit het bedrijfsleven, gemeentelijke partijen, de provincie of andere overheden en burgers werken langs elkaar heen. En voor je het weet, is het onoverzichtelijk. Toch levert iedereen een relevante bijdrage en hebben we elkaar nodig om samen te werken, leren en innoveren.”

> Grote maatschappelijke opgaven zoals de energie- en zorgtransitie vragen meer (multidisciplinaire) kennis, menselijk kapitaal en innovatie. Kennisorganisaties en bedrijven werken daarom steeds meer samen in learning communities in varianten zoals fieldlabs, praktijkwerkplaatsen en Centres of Expertise. NWO, Regieorgaan SIA en de Human Capital Topsectoren hebben in 2020 het initiatief genomen om meer praktijkgericht onderzoek te doen naar het concept learning communities. Dat tussen de oren krijgen is de grote opgave voor 2024. Deze verschillende leergemeenschappen zijn namelijk niet alleen interessant voor studenten (mbo, hbo en wo), maar ook docenten, het bedrijfsleven, overheden en burgers leveren er een waardevolle bijdrage aan. Ze bundelen hun krachten en komen tot praktijkgerichte oplossingen.

Heb je er een voorbeeld van?

“Bij HU werken we onder andere aan een programma om gezondheidsverschillen te verkleinen; daar werken we samen bijvoorbeeld aan het vraagstuk hoe mensen vitaler en gezonder oud kunnen worden. Dat is best ingewikkeld. Ook speelt het zich af op de grens van allerlei verschillende opleidingen, organisaties, lectoraten en groeperingen, die zonder learning communities niet zo snel met elkaar zouden samenwerken, leren en onderzoeken. We proberen bijvoorbeeld leeromgevingen in de wijk te organiseren en actuele vraagstukken op te pakken om mensen echt verder te helpen.”

Mondgezondheid in de praktijk

“Om een concreet voorbeeld te geven: er is een leeromgeving rond vluchtelingenkinderen en -jongeren in een azc. Zij vallen op het gebied van gezondheid en welzijn vaak tussen wal en schip, want ze wonen daar tijdelijk. Daarom leren en werken studenten van de opleidingen social work en mondgezondheid samen om de sportparticipatie en mondgezondheid van deze kinderen te verbeteren. Social work-studenten organiseren sport- en spelactiviteiten voor een kennismaking en het opbouwen van een band. De daaropvolgende weken staan in het teken van informeren en geven van tandenpoetsinstructies. Studenten leren hier hoe ze spelenderwijs gezond gedrag van kinderen (en hun ouders) kunnen stimuleren.

Wat zijn de uitdagingen?

“Veel deelnemers zitten in hun eigen wereld, met een eigen taal en eigen doelen. Het organiseren van learning communities kost moeite en energie, en zijn vooralsnog lastig in stand te houden. Het is jammer dat ze snel uit elkaar kunnen vallen en vaak nog kleinschalig zijn. Ook zijn ze vooralsnog erg persoonsgebonden; er is een pionier nodig die het proces aanjaagt en de urgentie ervan inziet. We willen graag dat learning communities rijker worden en dat we kunnen opschalen.”

Voor iedereen

“Ook hoop ik dat we afkomen van de vakjes hbo, mbo, wo en leven lang ontwikkelen (LLO), want we hebben allemaal een even belangrijke rol in de maatschappelijke vraagstukken. Stuk voor stuk talenten om te ontwikkelen. Iedereen kan een eigen bijdrage leveren, ongeacht het niveau of hoeveelheid ervaring. We hebben iedereen even hard nodig. Dankzij verschillende perspectieven wordt een learning community rijker.”

Wat heb ik eraan om deel te nemen aan een learning community?

“Allereerst: je bent met vraagstukken bezig die er echt toe doen. Je staat er middenin: met je voeten in de klei. Dan wordt het interessant, want je ontdekt hoe de theorie relevant is voor de praktijk. Dat kan bij alle beroepen: van sociaal werkers, wijkverpleegkundigen en gebiedsontwikkelaars tot optometristen. Je komt achter praktische zaken die je niet bedacht achter je bureau of in de spreekkamer. Zo ontwikkel je een bredere blik op vraagstukken. Iedereen haalt er iets uit en leert ervan. Dat is het mooie: het is geen eenrichtingsverkeer. Studenten en professionals leren van elkaar en van de betrokken burgers. Daarnaast kom je op de plekken waar de echte vraagstukken zijn. Je hoort wat er écht speelt en kunt daarin betekenis hebben: uit de eigen bubbel komen, en proactief en praktijkgericht met ideeën komen.”

Vraag! Help je mee?

Ben je bekend met learning communities? Of is het helemaal nieuw voor jou? Misschien ben je er al onderdeel van of leg je momenteel de basis om er mee aan de slag te gaan. Wij zijn als Publinova redactie nieuwsgierig, deel hieronder je ervaringen en je vragen. Wellicht kun je er anderen mee inspireren. Als we Ilya goed begrijpen is het iets wat je niet zomaar organiseert en zij er vele wegen die naar Rome leiden.*

Wil je trouwens meer lezen over dit onderwerp? De Kerngroep Netwerk Learning Communities,
een initiatief van NWO, Regieorgaan SIA en Human Capital Topsectoren publiceerde onlangs deze bundeling van kennis over learning communities.