Goede zorg draait om mensen. Maar in een wereld waarin technologie steeds meer terrein wint, is de vraag: hoe houden we die zorg menselijk? Robbert Gobbens houdt zich daarmee al zijn hele loopbaan bezig. Als lector Gezondheid en Welzijn van Kwetsbare Ouderen aan Hogeschool Inholland en Zonnehuisgroep Amstelland, en als bijzonder hoogleraar aan Tilburg University zoekt hij de balans tussen innovatie en persoonlijke aandacht. Onlangs werd hij benoemd tot Medical Delta-lector. In dit artikel vertelt Gobbens over zijn benoeming, zijn visie op kwetsbaarheid, en het belang van technologie in de zorgpraktijk.
Wat je leest in dit artikel
Robbert Gobbens is benoemd tot lector Medical Delta, een netwerk waarin universiteiten, hogescholen, zorgorganisaties en bedrijven samenwerken aan zorginnovatie. Hij onderzoekt onder andere hoe blended care – een combinatie van technologie en persoonlijke zorg – bijdraagt aan de zelfstandigheid van ouderen.
Over het onderzoek
Binnen Medical Delta leidt Gobbens het Living Lab Blended Rehabilitation. Hier werken onderzoekers, zorginstellingen, hogescholen en het mbo samen aan slimme toepassingen voor de ouderenzorg. De innovaties zijn gericht op herstel, zelfredzaamheid en kwaliteit van leven, zonder de menselijke maat uit het oog te verliezen.
Voordat hij de wetenschap inging, werkte Robbert Gobbens als wijkverpleegkundige. In dat werk zag hij hoe complex ouderenzorg is en hoe belangrijk het is om verder te kijken dan alleen naar iemands fysieke gezondheid. Hij besloot zich te verdiepen in het onderwerp en studeerde Verplegingswetenschap aan de Universiteit Maastricht. In 2010 promoveerde hij aan Tilburg University (Tranzo) op het thema kwetsbaarheid bij ouderen. Hij werkte eerder bij onder andere Avans Hogeschool en Hogeschool Rotterdam. In 2017 werd hij lector Gezondheid en Welzijn van Kwetsbare Ouderen bij Hogeschool Inholland en Zonnehuisgroep Amstelland. Inmiddels combineert hij deze rol met een bijzonder hoogleraarschap aan Tilburg University en zijn benoeming tot Medical Delta-lector.
Gobbens: “Voor mijn promotieonderzoek ontwikkelde ik de Tilburg Frailty Indicator (TFI): een vragenlijst die ouderenzorg in een bredere context plaatst. Niet alleen lichamelijke klachten worden meegenomen, maar ook psychische en sociale factoren, zoals somberheid of een gebrek aan steun. De TFI helpt zorgverleners en ouderen zelf om tijdig signalen van kwetsbaarheid te herkennen, en wordt inmiddels wereldwijd gebruikt in praktijk en onderzoek. Kwetsbaarheid werd lang vooral lichamelijk bekeken. Maar eenzaamheid en het ontbreken van sociale steun zijn minstens zo bepalend. Die bredere blik wilde ik zichtbaar en meetbaar maken.”
In 2008 startte Gobbens een langlopend onderzoek onder zelfstandig wonende ouderen; honderden deelnemers vulden jaarlijks de TFI in. Het onderzoek loopt zeventien jaar en biedt een uniek inzicht in de vraag hoe kwetsbaarheid zich over de tijd ontwikkelt.
Gobbens: We begonnen met vijfhonderd mensen. Nu doen er nog vijf mee, de jongste is 92. Hun jaarlijkse antwoorden geven waardevolle inzichten in hoe kwetsbaarheid zich ontwikkelt, welke factoren daarin samenhangen én wanneer ondersteuning echt nodig is. Die langetermijndata zijn zeldzaam. Je ziet hoe kwetsbaarheid zich opbouwt en wat mensen nodig hebben om zelfstandig te blijven. Zulke kennis helpt zorgverleners om eerder en gerichter te handelen en om te zien wat er wél mogelijk is.”
Hoewel het project officieel is afgerond, blijft Gobbens de resterende deelnemers volgen. Niet vanuit een verplichting, maar omdat hij de waarde van de data ziet.
Inaugural lecture, delivered upon public acceptance of the endowed professorship in Professionalisation of Nursing and Care in Elderly Care by Prof. Dr. Robbert J.J. Gobbens at Tilburg University on 29 September 2023.
DOCUMENT
In april 2025 werd Gobbens benoemd tot Medical Delta-lector: een eervolle erkenning van zijn werk op het snijvlak van zorg, onderzoek en onderwijs. Medical Delta is een samenwerkingsverband tussen universiteiten (zoals Erasmus MC, LUMC, TU Delft), hogescholen (zoals Hogeschool Inholland) en meer dan duizend onderzoekers, zorgorganisaties en bedrijven. Samen werken ze aan duurzame innovaties voor de zorg. Zijn benoeming biedt kansen om praktijkgericht onderzoek verder te verankeren binnen dit netwerk.
Gobbens: “Voor mij is het een kans om nog meer de verbinding te leggen tussen praktijk en wetenschap, en om onderzoek dichter bij de zorgprofessional en de mens om wie het gaat te brengen. Ik wil de samenwerking tussen disciplines en onderwijsniveaus versterken – van mbo tot wo. Daarin zit vernieuwing: als studenten van verschillende achtergronden en niveaus samenwerken aan vraagstukken uit de praktijk. Bovendien kunnen we binnen Medical Delta veel beter inspelen op maatschappelijke thema’s zoals vergrijzing en zelfredzaamheid. Zo wil ik met mijn onderzoek impact hebben.”
In het Living Lab Blended Rehabilitation onderzoekt Gobbens samen met partners hoe technologie het herstel van ouderen kan ondersteunen. Dat varieert van digitale oefenprogramma’s tot visuele hulpmiddelen die revalidatie begrijpelijker maken. Een uitgangspunt is blended care: een combinatie van persoonlijke zorg en digitale ondersteuning.
Gobbens: “Blended care betekent niet dat technologie de zorgverlener vervangt, maar dat we kijken waar digitale tools een aanvulling kunnen zijn. Denk aan een oefenapp die thuis wordt gebruikt naast fysiotherapie, of aan visuele stappenplannen die uitleg geven zonder dat een zorgverlener er altijd bij hoeft te zijn. Het gaat om maatwerk: wat werkt voor deze cliënt, in deze situatie.
Een voorbeeld is het Barbapapa-project, dat zich richt op het ondersteunen van zorgprofessionals bij het toepassen van blended revalidatie in de praktijk. Het uitgangspunt is helder: zorg op afstand én dichtbij, waarbij digitale middelen en fysieke behandelingen elkaar aanvullen. Toch blijkt het in de praktijk lastig om deze werkwijze duurzaam te implementeren. Veel zorgverleners zien wel de potentie, maar voelen zich nog onvoldoende toegerust om blended revalidatie effectief in te zetten. Barbapapa wil daarin verandering brengen. Door in co-creatie met professionals te werken aan begrijpelijke tools, praktische trainingen en passende begeleiding, wordt onderzocht wat ervoor nodig is om blended care niet alleen mogelijk, maar ook werkbaar en vertrouwd te maken. Zo draagt het project bij aan toegankelijke en toekomstbestendige revalidatiezorg.”
Het lab is praktijkgericht: van mbo-studenten tot hoogleraren, iedereen werkt samen aan concrete oplossingen.
Gobbens: “In de ouderenzorg werken veel mbo-opgeleide zorgverleners. Als je die niet bij innovatie betrekt, mis je de helft van de praktijk. Daarom ben ik blij dat ook een practor van ROC Vonk is aangesloten. Zo doen ook mbo-studenten ervaring op met technologie in de zorg. Samen met hbo-studenten werken ze aan relevante vraagstukken. Dat is de verbinding die we nodig hebben.”
Inzet van zorgtechnologie is veelbelovend om zorg toegankelijk, betaalbaar en bemensbaar te houden met verbeterde kwaliteit en daarmee uitkomsten van de revalidatie mits blended ingezet. Echter in de revalidatiepraktijk blijft implementatie en borging van een blended werkwijze achter. Professionals geven aan zich onvoldoende bekwaam te voelen om blended revalidatiezorg te kunnen bieden, terwijl ze wel de potentie hiervan inzien. Om blended te gaan werken hebben professionals niet alleen andere competenties nodig. Het vraagt een gedragsmatige ondersteuning om blended revalidatiezorg te kunnen bieden door een andere manier van professioneel handelen. Teneinde dit probleem op te lossen wordt de onderzoeksvraag gesteld: “Hoe ziet een in co-creatie ontwikkelde methodiek om professionals in de revalidatiezorg te ondersteunen in het aanpassen van het professioneel handelen voor het bieden van blended revalidatiebehandelingen eruit? En wat is de haalbaarheid en bruikbaarheid in de dagelijkse zorgpraktijk? “ In dit project “BARBAPAPA” werken de Medical Delta Living Labs Blended rehabilitation en Technologische implementatie met Positieve Impact op de Zorg, in co-creatie met revalidatieprofessionals van Omring, Pieter van Foreest en Basalt aan een duurzame ondersteuning aan revalidatieprofessionals in het kunnen bieden van blended revalidatiebehandelingen. Om de onderzoeksvraag te beantwoorden wordt gebruik gemaakt van ontwerpgericht onderzoek met co-creatie. Hierbij wordt een passend ontwerp opgeleverd, waarbij de revalidatieprofessionals, revalidanten, naasten, managers, opleidingen en experts actief participeren. De eerste fase (problem-finding) richt zich op wat er ontwikkeld gaat worden, aan de hand van stakeholdermapping, best-practices, en het opstellen van een plan van eisen en wensen. De tweede fase (solution-finding) richt zich op het ontwikkelen van de methodiek, door middel van co-creatie ontwerpsessies. In deze fase wordt een concept ontwikkeld dat in de praktijk getest en geëvalueerd gaat worden en doorontwikkeld tot een definitieve methodiek. In beide fasen en in elke stap wordt de praktijk betrokken door middel van focusgroepen, groepsbijeenkomsten en expert raadpleging.
We vroegen Gobbens wat hij hoopt te bereiken.
Gobbens: “Voor mij begint elk onderzoek bij de praktijk. Ik wil weten wat er speelt en wat beter kan. Dat is mijn vertrekpunt. We ontwikkelen geen oplossingen op afstand, maar werken samen met zorgverleners, studenten en ouderen en hun naasten. Die aanpak zie je terug in een project als PLINT. Daarin onderzochten we hoe zorgverleners ondervoeding bij kwetsbare ouderen beter kunnen signaleren, en de mens zien die (ook) dementie heeft. Het project richt zich op persoonsgerichte zorg binnen de verpleeghuissector. Ik hoop dat blended care binnen de revalidatie vanzelfsprekend wordt. Dat we technologie inzetten die past bij mensen, en dat zorgprofessionals weten wat werkt. Tegelijk wil ik blijven bouwen aan samenwerking tussen onderwijs, zorg en onderzoek. Er zijn nog te veel eilandjes. Als we elkaar beter weten te vinden, kunnen we veel meer bereiken.”
Ondervoeding is een onderschat probleem dat bij een verslechterende gezondheid zorgt voor minder herstel of soms zelfs geen herstel. Ondervoede ouderen liggen gemiddeld langer in het ziekenhuis, waardoor zorgkosten stijgen. Van de thuiswonende ouderen is 12% ondervoed en van hen die gebruik maken van thuiszorg is dat zelfs 35%. Dat percentage is mogelijk te verlagen wanneer zorgprofessionals in de wijk beter in staat worden gesteld ondervoeding te voorkomen. Een probleem daarbij is dat de “awareness” rondom ondervoeding bij zowel ouderen, mantelzorgers en zorgprofessionals onder de maat blijft. In dit project willen we thuiswonende ouderen met risico op ondervoeding helpen door op verschillende manieren aandacht aan de preventie van ondervoeding te schenken. De zorgprofessionals, ouderen en hun mantelzorgers staan in onze aanpak centraal. Allereerst willen we zorgprofessionals meer handelingsperspectief geven door in gezamenlijkheid op de werkvloer van elkaar te leren. Ten tweede wordt de bewustwording bij de ouderen en mantelzorgers aangewakkerd door diverse innovaties waarbij sociale en technologische benaderingen letterlijk de kers op de taart verzorgen. Uit de praktijkvraag “Hoe kunnen we de handelingsverlegenheid van zorgprofessionals verminderen met betrekking tot preventie van ondervoeding bij thuiswonende ouderen?” is een centrale onderzoeksvraag met deelvragen gedestilleerd. Deze worden in drie Leer- en InnovatieNetwerken (LINs) opgepakt in de regio Hoorn, Amstelveen en Rotterdam. In werkpakketten zijn het onderzoek, de food innovaties en de kennisverspreiding verdeeld vanuit het oogpunt van zorg, voeding en communicatie. Het consortium van beroepsopleidingen, zorginstellingen, food-bedrijven en netwerkorganisaties heeft de ambitie om op de werkvloer, d.w.z. bij ouderen thuis het verschil te maken door de zorgprofessionals en mantelzorgers beter toe te rusten met kennis en kunde ter preventie van ondervoeding.
Meer weten? Bekijk Gobbens’ lectorprofiel bij Hogeschool Inholland.
