Bamboo Europe

Het ArtEZ-lectoraat Tactical Design onderzocht op verzoek van diverse MKB-partners hoe een nieuwe,
duurzame waardeketen van teelt tot product kan worden ontwikkeld met Europees bamboe. Er werd met een
aantal ontwerpende onderzoekers gekeken naar toepassingen in interieur en exterieur die zowel
economisch als ecologisch kunnen concurreren met Aziatisch bamboe en Europees (hard)hout. 
Studio Hanna Kooistra concentreerde zich op de esthetische aspecten van bamboe. Studio Met Met deed
pogingen de bamboepaal middels draaitechnieken te bewerken tot een maatvast halffabricaat, maar
concludeerde dat alleen bamboe plaatmateriaal daarvoor geschikt is. Studio Joris de Groot onderzocht of de
huidige in Azië toegepaste ambachtelijk vlecht- en weeftechnieken, vertaalt kunnen worden naar Europese,
industriële massaproductie.
Voor ontwerpers bleek het praktisch werken met bamboe moelijker dan gedacht. Het laat zich niet makkelijk
handmatig of machinaal verwerken en verbindingen met andere materialen kennen veel beperkingen. Het
materiaal is moeilijk duurzaam te coaten en te kleuren vanwege de natuurlijke bamboebast die nauwelijks
andere stoffen opneemt.
Testen die met Europees bamboe zijn uitgevoerd laten geen grote verschillen zien ten opzichte van de
mechanische eigenschappen van het Aziatische bamboe. Het grote verschil zit in de Europese teelt en
verwerking die – mede onder druk van wet- en regelgeving – transparanter is dan bij de Aziatische bamboeindustrie. Binnen Bamboo Europe is voor het eerst een LCA gemaakt die betrekking heeft op de eerste fase
van de keten van teelt tot en met het transport van de Europese bamboeplantages naar Nederland.
Gedeeltelijk zit er winst in minder CO2-uitstoot voor het transport, maar de grootste winst is dat het Europees
geteelde bamboe het startpunt is van nieuw en geheel transparant te ontwikkelen waardeketens voor
toepassingen in textiel, interieur en bouw.
Het inzichtelijk maken van de complexiteit van duurzame waardeketens was het belangrijkste uitgangspunt
voor de tentoonstelling in het Nederlands Openluchtmuseum, waar de onderzoeksresultaten o.a. werden
getoond.

Bamboe is een hoogwaardig, zeer bestendig snelgroeiend natuurproduct waarvan de productie wordt gedomineerd door Azië. Het wordt al eeuwen toegepast in Europa als decoratief en constructief materiaal voor (interieur)architectuur en gebruiksvoorwerpen. Bamboe wordt beschouwd als een duurzaam alternatief voor de toenemende schaarste aan duurzame, inheemse (hard)houtsoorten. De huidige subtropische teelt en verwerking van bamboe, gekenmerkt door mono-culturele plantages, inefficiënt watergebruik tijdens het groeiproces en het gebruik van schadelijke conserveringsmiddelen bij verwerking van bamboevezels, ondermijnen het duurzaam potentieel. Bovendien veroorzaakt het vervoer van Azië naar Europa een CO2-uitstoot die de CO2-opname van bamboe tenietdoet. Om van Europees bamboe een duurzaam materiaal te maken onderzoekt het ArtEZ-lectoraat Tactical Design op verzoek van diverse MKB-partners hoe we een nieuwe, duurzame waardeketen kunnen ontwikkelen – van teelt tot product – op basis van Europees geteelde bamboe voor toepassingen in interieur en exterieur die zowel economisch als ecologisch kan concurreren met Aziatisch bamboe en Europees hout.
Aanleiding is de aanplant in 2017 van de eerste bamboeplantage in Zuid-Portugal conform Europese en lokale regelgeving rondom biodiversiteit en watergebruik. In 2021 vindt op deze plantage de eerste oogst plaats. Het is daarmee de eerste poging bamboe op grote schaal, transparant en duurzaam in Europa te telen. De vraag is hoe deze bamboe duurzaam verwerkt en de reststromen meervoudig verwaard kunnen worden binnen Europa voor bouw, interieur, meubels en textiel met gebruik van zowel de bamboestam als van lignine (voor lijmproducten), vezels en cellulose (voor garens/textiel).
Om deze vragen te beantwoorden is een consortium samengesteld van innovatieve bedrijven die representatief zijn voor en kunnen bijdragen aan een duurzame keten voor bamboeproducten zoals BambooLogic (bamboeproducent), Bambooder (vezelextractie), Inducoat (duurzame coating), Miscancell (cellulose-extractie) en BSM Factory (meubelproducent) die i.s.m. met kennisinstellingen (WUR, Stichting Hout Research), productontwerpers en ontwerpstudenten duurzame prototypes zullen ontwikkelen van halffabricaten, bouw- en interieurproducten met Europees bamboe.