© 2024 SURF
Hoe breng je als boer het totaalverhaal van jouw bedrijf in beeld? Met aandacht voor ecologische en sociaaleconomische effecten, terwijl tegelijk het geheel in beeld blijft? De door ons ontwikkelde BoerenDonut maakt dit mogelijk, geïnspireerd door de theorie achter de Donut economie van Kate Raworth (2017). Boeren kunnen door zelfassessment diverse meerwaardeaspecten van het bedrijf in beeld brengen. Dit maakt een gesprek met stakeholders mogelijk, over de fysieke, ecologische en sociale omgeving van het bedrijf.
In diverse thema’s wordt de gewenste ontwikkelrichting bepaald en de mate waarin het bedrijf daar naartoe werkt. Het model is niet ter vervanging van huidige keurmerken - die werken op productniveau -, maar is een aanvulling daarop. Het doel van de BoerenDonut is vooral het faciliteren van een inhoudelijk gesprek met stakeholders over de deelthema’s van een boerenbedrijf in zijn integraliteit.
Een zestiental thema’s zijn geformuleerd:
- Ecologische thema’s: Bodem, Gewasgezondheid, Voedselproductie, Energie, Water, Nutriëntenkringloop, Materiaalgebruik, Luchtkwaliteit, Biodiversiteit, en Streekeigen landschap.
- Sociaaleconomische thema’s: Boereninkomen, Voedsel met identiteit, Dierenwelzijn, Boer-Burger, Boer-Waardeketen en Arbeidsvreugd.
De ruimte binnenin de BoerenDonut is de gewenste situatie, buiten de BoerenDonut betekent het overschrijden van het ecologisch plafond en binnen de binnencirkel is er een tekort in relatie tot de sociaaleconomische behoeften. Het model wordt verder ontwikkeld in diverse regionale contexten en doelgroepen. Een digitaal platform met een grafische weergave is ontwikkeld waarin de behaalde scores van een individueel boerenbedrijf gevisualiseerd worden (zie afbeelding hieronder). Score 0 is niet gescoord of niet van toepassing, score 1-5 geeft een rode weergave en valt buiten de donut, score 6-7 is mosterdgeel en is een overgangsgebied en score 8-10 is groen en is positief. Een belangrijke vervolgvraag is hoe het gebruik en de doorontwikkeling bij een onafhankelijke organisatie geborgd kunnen worden.
Boerenbedrijven met een (regionale) meerwaardestrategie missen een manier om hun meerwaarde in duurzaamheid voor de consument en burger concreet zichtbaar te maken. Keurmerken als PlanetProof passen onvoldoende omdat die gericht zijn op productniveau en niet het integrale bedrijfsniveau. Het Donut-economie model van Kate Raworth (2017) biedt een kans om dit wel mogelijk te maken. Daarmee kunnen duurzaamheidsprestaties van het bedrijf communiceerbaar worden naar burgers en consumenten. Het model heeft de eerste praktijktests doorstaan, het biedt potentie voor bedrijven die in korte ketens leveren aan consumenten en voor bedrijven waar burgers betrokken zijn bij de bedrijfsontwikkeling. Het model brengt op integrale wijze de sociale, circulaire, regeneratieve en maatschappelijke in beeld met relevante criteria en KPI's. Het model maakt het mogelijk de duurzaamheid van de bedrijfsontwikkeling in alle complexiteit te communiceren naar betrokken stakeholders inclusief ontwikkeling vanuit verleden naar toekomst.
De bruikbaarheid van het model is in pilotstudie aangetoond, de verdere ontwikkelvragen worden in dit project uitgewerkt. Daarin werken we de thema’s en meetlatten concreet uit en testen we het model in een praktijkcasus. Bij het bepalen van thema’s en meetlatten leggen we verbinding met TKI project Regeneratieve landbouw. Het consortium werkt tevens aan de digitale inbedding van het model. Met een cirkel van betrokken bedrijven worden de ervaringen gedeeld zodat inbedding in de bredere praktijk geborgd is. Dit project is verbonden aan het lectoraat Omgevingsinclusief Ondernemen.