© 2024 SURF
In de afgelopen jaren is het aantal sociale ondernemingen in Nederland sterk gegroeid. Sociale ondernemingen zoeken naar innovatieve, economisch duurzame manieren om structurele maatschappelijke problemen aan te pakken die meestal buiten de directe doelstellingen van de publieke en private sector vallen. Sociale ondernemingen zijn in de eerste plaats missie-gedreven, waarbij winst geen doel op zich is maar een middel om sociale impact te creëren met betrekking tot een specifiek maatschappelijk probleem. Het effectief realiseren van meervoudige waarde —maatschappelijk en economisch— is echter niet eenvoudig.
De aanleiding voor dit onderzoek vormde het feit dat veel sociale ondernemingen, ondanks hun groeiambities, er onvoldoende in slagen om wat betreft hun maatschappelijke impact het lokale niveau te overstijgen. Het onderzoek is uitgevoerd met medewerking van twintig sociale ondernemingen in Nederland die allemaal tot doel hebben de arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te stimuleren. De deelnemende sociale ondernemingen zijn verschillend van omvang en actief in verschillende sectoren, maar hanteren allemaal een reeds bewezen economisch rendabel (business-to-business) verdienmodel en hebben allemaal de ambitie uitgesproken om op te schalen en zo hun maatschappelijke impact verder te vergroten.
De doorwerking van dit onderzoeksproject is groot. Het onderzoek heeft allereerst nieuwe kennis opgeleverd ten aanzien van de belangrijkste belemmerende factoren bij het opschalen van sociale ondernemingen gericht op arbeidsparticipatie. Ook zijn er belangrijke nieuwe inzichten ontwikkeld over de verschillende wijzen waarop deze belemmeringen effectief omzeild kunnen worden. De overgrote meerderheid van de deelnemende sociale ondernemingen is er daadwerkelijk in geslaagd om ten aanzien van één of meer indicatoren groei te realiseren sinds de start van het project, hetgeen direct heeft bijgedragen aan een grotere arbeidsparticipatie van de doelgroep.
De onderzoeksresultaten zijn ook onder een breder publiek onder de aandacht gebracht via publicaties, verschillende congrespresentaties en in het onderwijs. Een subsidieaanvraag voor vervolgonderzoek is reeds gehonoreerd.
Sociale ondernemingen zoeken naar nieuwe, innovatieve en economisch duurzame businessmodellen om structurele maatschappelijke problemen aan te pakken die buiten de directe aandachtsfeer en doelstellingen van de overheid of het bedrijfsleven vallen. Hoewel veel sociale ondernemingen wel ambities hebben om te groeien en zo hun maatschappelijke meerwaarde te vergroten, blijkt opschalen in de praktijk één van de grootste uitdagingen voor sociale ondernemingen. Vaak overstijgen de activiteiten en de impact van een sociale onderneming het lokale niveau niet of nauwelijks. Er bestaat groeiende aandacht in buiten- en binnenland voor de moeilijkheden bij het opschalen van sociale ondernemingen, maar er is nog maar weinig empirisch onderzoek gedaan naar specifieke oorzaken en mogelijke oplossingen hiervoor.
Dit projectvoorstel heeft tot doel om nieuwe kennis te ontwikkelen ten aanzien van de belemmerende factoren bij het opschalen van sociale ondernemingen, en om effectieve methoden te ontwikkelen om deze belemmeringen aan te pakken, en zo verdere groei van hun maatschappelijke impact te realiseren. Dit onderzoek richt zich in het bijzonder op sociale ondernemingen: a) met een reeds bewezen economisch rendabel business-to-business verdienmodel, b) die tot doel hebben de arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te stimuleren, en c) de ambitie hebben om te groeien en zo hun maatschappelijke meerwaarde verder te vergroten. De deelnemende sociale mkb ondernemingen zijn verschillend van omvang en actief in verschillende sectoren, maar worstelen allemaal met een opschalingsvraagstuk.
De analysefase richt zich op belemmerende factoren ten aanzien van interne organisatorische capaciteiten en processen van de sociale ondernemingen, maar ook ten aanzien van verbindingen met het lokale ecosysteem. De interventies die volgen uit deze analyse worden getest en moeten resulteren in een meer systematische aanpak voor sociale ondernemingen om de instroom, doorstroom en uitstroom van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te verbeteren om zo meer sociale impact te kunnen realiseren.