De vraag in dit onderzoek naar de proeftuinen was: Welke factoren spelen een rol bij het je eigen maken van een op inclusiegerichte werkwijze? En wat levert het op? Voor mensen en hun familie en voor de professionals? Kantelen naar inclusiegericht werken kost tijd, dat bleek ook wel in de proeftuinen. Het is een bewustwordings- en leerproces. Uit de proeftuinen blijkt dat dit proces het beste gestalte krijgt door kennis te nemen van inspirerende voorbeelden elders en vervolgens zelf concrete initiatieven te ontwikkelen en zichtbare acties te ondernemen. De proeftuinen hebben veel mooie initiatieven opgeleverd, die ook weer inspiratie kunnen bieden aan andere organisaties die inclusief willen gaan werken.
MULTIFILE
Inclusie is een begrip met een hoog ideëel gehalte, waaraan verschillende interpretaties gegeven worden. Een van de meest concrete omschrijvingen vinden we bij Schuurman en Nass (2015) die onder inclusie verstaan: ‘De situatie waarin iemand geen obstakels ervaart om mee te kunnen doen aan de samenleving en specifieke maatregelen voor mensen met een beperking vrijwel niet nodig zijn. Het betekent dat iedereen ongeacht zijn achtergrond of huidige situatie er als vanzelfsprekend bij hoort, ervaart dat hij welkom is en contact kan maken met zijn omgeving.’ Het onlangs door Nederland geratificeerde VN Verdrag voor Mensen met een Handicap belichaamt het recht van mensen om volwaardig mee te kunnen doen in de samenleving. Maar werken aan meer inclusie van mensen met beperkingen blijkt in de praktijk weerbarstig (zie o.a. Bos, 2016). Maar wat is er dan nodig om aan inclusie te werken? Welke kennis en competenties hebben professionals nodig? Welke werkwijzen en activiteiten dragen bij aan meer inclusie? In de periode 2013 – 2015 werd in een zevental proeftuinen verspreid over het land geëxperimenteerd om antwoorden op deze vragen te vinden. Deze antwoorden kunnen het meedoen en meetellen van mensen met een verstandelijke beperking in de samenleving een stukje dichterbij brengen.
DOCUMENT
Werken aan meer inclusie en participatie van mensen met beperkingen blijkt in de praktijk weerbarstig. Wat is er nodig om aan inclusie te werken? Welke kennis en competenties hebben professionals nodig? Wat wordt van mensen met beperking zelf en hun netwerk gevraagd? Welke werkwijzen en activiteiten dragen bij aan meer inclusie? Antwoorden op deze vragen kan het meedoen en meetellen van mensen met een verstandelijke beperking in de samenleving een stukje dichterbij brengen.
DOCUMENT
Op een waardige manier deelnemen aan en deel zijn van het maatschappelijk leven is niet altijd even makkelijk als je een beperking hebt. Het onderzoek van Jeroen Knevel is erop gericht bij te dragen aan de levenskwaliteit van mensen die belemmeringen ervaren. Zijn onderzoek doet hij samen met de praktijk en laat hij in allerlei creatieve en speelse vormen terugkomen in het onderwijs. Doel Het onderzoek beoogt een bijdrage te leveren aan kennis over theorie en praktijk van sociale inclusie bij mensen met een verstandelijke beperking. We willen we de kennis vergroten die sociaal werkers in de VG-sector nodig hebben om de inclusie van personen met een verstandelijke beperking te bevorderen. Resultaten Proefschrift op basis van artikelen. Verder artikelen, hoofdstukken, lezingen, workshops en cursussen. Bijvoorbeeld: Knevel, J. & Wilken J.P. (2019). Sociale inclusie. In J.P. Wilken & D. den Hollander (Eds.), Handboek Steunend Relationeel Handelen. Amsterdam: Uitgeverij SWP. Knevel, J. (2019). Inclusiegericht sociaal werk. Workshop op Landelijk congres Zoek ‘t uit! Praktijk en wetenschap dichter bij elkaar. Utrecht. 31 januari 2019. Knevel, J. (2019). Over inclusie. Presentatie Amersfoort’ bij Samenwerkend Netwerk (Indebuurt033). 4 april 2019. Knevel, J. (2019). Over inclusie. Lezing MEE Rotterdam, 27 juni 2019. Knevel, J. (2018). Module 2: Inclusief project. Minor Gehandicaptenzorg: inclusiegericht samenwerken met jeugd en volwassenen met een verstandelijke beperking. Utrecht: 3 september 2018 - 31 januari 2019. Inclusiegericht werken en inclusief samenwerken staat centraal in deze module. Knevel, J. (sinds 2017). Sociaal werk en mensenrechten. College 2e jaars opleiding Sociaal Werk, wekplaats Sociale Rechtvaardigheid. Utrecht. Knevel, J. (sinds 2017). (On)rechtvaardigheid en (on)gelijkwaardigheid. Colleges 2e jaars voltijd- en deeltijdopleiding Sociaal Werk, wekplaats Sociale Rechtvaardigheid. Utrecht. Podcast Lessen uit #HUonderzoek Looptijd 01 maart 2018 - 01 maart 2022 Aanpak Enkele vragen die centraal staan in dit onderzoek: Hoe kan sociaal werk in de verstandelijk gehandicaptenzorg begrepen worden vanuit het perspectief van inclusie en mensenrechten? En enkele kleinere vragen zoals: Inclusiegericht werken: hoe doe je dat in de praktijk? Wat doe je dan? Wat doe je dan niet? En waarom dan wel of niet? Wat voor effect(en) heeft inclusiegericht werken voor: Mensen met een verstandelijke beperking? Professionals die werken vanuit de VGZ (begeleiders, coaches, participatiecoaches) En waaraan merk je dat er effect is? Verschillende vormen van dataverzameling worden ingezet. Literatuurstudie; Vier ontwikkelwerkplaatsen in Amsterdam Noord, Amersfoort Vathorst, Wageningen en Utrecht; Interviews; Inclusief karakter; Afstudeerkring. Dit houdt in: Er wordt samen gewerkt aan een sociaal vraagstuk. In dit geval ‘inclusie’ in relatie tot mensen met een verstandelijke beperking. Er is sprake van een netwerkstructuur van praktijkorganisaties, lectoraten, docent-onderzoekers die zich verbinden aan het vraagstuk. Er is sprake van een langlopende kennisagenda. Er is sprake van jaarlijkse opdrachten voor studenten die daar op kunnen ‘solliciteren’. Studenten kunnen mailen met jeroen.knevel@hu.nl. Er kan sprake zijn van taakgroepen van studenten die opdrachten uitwerken; elke student voert een deelaspect van de opdracht (individuele toetsing) uit. De ontwikkelwerkplaats is een plek waar data worden verzameld en waar nieuwe werkwijzen worden ontwikkeld. Allerlei activiteiten ondersteunen dat proces. Er worden gesprekken gevoerd. En discussies. Bijvoorbeeld over de persoonlijke betekenis van inclusie. Er worden ervaringen gedeeld en verzameld, en uiteindelijk geclusterd. Er worden pitches gegeven. Er worden doelen geformuleerd door deelnemers van de ontwikkelwerkplaats. Er worden factoren benoemd die werken en die niet werken in het inclusiegericht werken. Er wordt een analyse gemaakt van alle verzamelde ervaringen.
Op een waardige manier deelnemen aan en deel zijn van het maatschappelijk leven is niet altijd even makkelijk als je een beperking hebt. Het onderzoek van Jeroen Knevel is erop gericht bij te dragen aan de levenskwaliteit van mensen die belemmeringen ervaren. Zijn onderzoek doet hij samen met de praktijk en laat hij in allerlei creatieve en speelse vormen terugkomen in het onderwijs.
Inclusie van mensen met een verstandelijke beperking in de wijk Vathorst (Amersfoort) is in de praktijk niet vanzelfsprekend. Hoe kunnen professionals samen met bewoners en andere partijen in de wijk dit realiseren?Doel We willen mensen met een verstandelijke beperking in de wijk Vathorst (Amersfoort) ondersteunen om mee te doen aan activiteiten in de wijk of de stad. Het doel daarbij is om (langdurige) zorg, welzijn en maatschappelijke ondersteuning beter op elkaar aan te laten sluiten. Om te zorgen dat deze mensen er bij gaan horen in de wijk, willen we werkwijzen ontwikkelen om hen te stimuleren aan activiteiten mee te doen. Ook willen we een lokaal samenwerkingsverband versterken tussen: medewerkers van Amerpoort, Humanitas DMH en Abrona; de genoemde zorgorganisaties en de wijk, zoals Indebuurt033 en Wijk en Participatie; de zorgorganisaties en andere zorg- en welzijnsorganisaties die actief zijn in de wijk. We willen op alle niveaus het netwerk verbeteren en de mogelijkheden die er zijn beter benutten. Resultaten Beoogde resultaten: Volwaardige participatie in en van de wijk, en daarmee tevens vergroting sociale netwerken bewoners (middelen o.a.: meer vrijwilligers in contact met bewoners, meer contacten met organisaties in de buurt); dit leidt tot grotere satisfactie en Kwaliteit van Leven. Professionalisering. Medewerkers zijn gericht op participatie en inclusie en zijn daarmee ‘sociale ondernemers’ Medewerkers benutten elkaars kennis, faciliteiten en inzet. Er is een innovatieve samenwerkingsconstructie welke aansluit op het toekomstbeeld van de participatiesamenleving. De eerste fase van deze OWP is afgesloten met een publicatie met daarin de belangrijkste bevindingen op de bovenstaande doelstellingen. Tevens zijn in deze publicatie 'Vathorst inclusief. Samen werken aan inclusie' de opbrengsten van het studentonderzoek opgenomen. De OWP Vathorst inclusief is nu onderdeel geworden van het promotietraject van Jeroen Knevel waar inclusiegerichte praktijken centraal staan. Looptijd 01 februari 2017 - 01 november 2020 Aanpak Het betreft hier een actie-onderzoek waar onderzoekers samen met professionals nieuwe werkwijzen ontwikkelingen; de zogenaamde Ontwikkelwerkplaats (OWP). Dit is een model waarbij een groep enthousiaste mensen met elkaar aan de slag gaat om de doelstellingen te realiseren. Het is een proces van leren, ontwikkelen en uitproberen waarbij we plannen maken en activiteiten ondernemen om verbindingen tot stand te brengen. Idealiter bestaat een OWP uit (vertegenwoordigers van) alle belangrijke doelgroepen, zoals cliënten, familieleden, professionals en buurtgenoten. De groep is tussen de acht en twaalf personen groot en krijgt begeleiding van een 'facilitator' van de hogeschool. Dit is iemand die het proces begeleidt, zorgt voor een goede leeromgeving en voor kennis en inspiratie. De OWP heeft verschillende functies: Creatieve initiatieven ontwikkelen; Een enthousiasmerende aanjaagfunctie naar medewerkers, medecliënten en medeburgers; Mogelijkheden voor betrokkenheid en oplossingen voor belemmeringen onderzoeken. Hierbij gaan we ervan uit dat energie die partijen in dit project steken, van beide kanten komt. In de OWP van dit onderzoek zijn medewerkers van Abrona, Amerpoort en Humanitas DMH vertegenwoordigd. Daarnaast is door studenten onderzoek uitgevoerd ten behoeve van het ontwikkelproces van de OWP. De eerste fase van deze OWP is afgesloten met een publicatie met daarin de belangrijkste bevindingen tot noch toe. De OWP Vathorst inclusief is nu onderdeel geworden van het promotietraject van Jeroen Knevel waar inclusiegerichte praktijken centraal staan.
