In Wat werkt als je samenwerkt - deel 2 staat opnieuw onderzoek naar samenwerking tussen Mens- en Maatschappijvakken centraal. In deze publicatie presenteren we actuele voorbeelden van deze samenwerking, op scholen en lerarenopleidingen. We hebben ook onderzoek gedaan naar factoren voor succesvolle samenwerking. Deze publicatie is geschreven voor docenten die (gaan) samenwerken met docenten van andere M&M-vakken, studenten aan de pabo en lerarenopleidingen, lerarenopleiders en schoolleiders. Deze publicatie is een vervolg op Wat werkt als je samenwerkt uit 2018.
DOCUMENT
Wat is burgerschap en welke onderwijsconcepten spelen bij burgerschapsvorming een rol? Hoe ziet burgerschap eruit vanuit het perspectief van de drie maatschappijvakken? Op deze manier wil deze publicatie, naast de eerder genoemde handreikingen, scholen en leraren behulpzaam zijn bij het formuleren van een eigen visie op burgerschapsvorming en daarnaast ook praktische handreikingen bieden voor manieren waarop zo’n visie kan worden geïmplementeerd. Daartoe wordt in hoofdstuk 1 eerst gepoogd helderheid te scheppen over de maatschappelijke taken van het onderwijs, de onderwijsconcepten die daarbij een rol kunnen spelen, en het moeilijk te definiëren begrip burgerschap. Vervolgens wordt in hoofdstuk 2 nagegaan welke rol de drie maatschappijvakken hebben gespeeld in het kader van de maatschappelijke opdracht van het onderwijs en welke rol zij daarin thans zouden kunnen spelen zonder hun taak geweld aan te doen die zich richt op wetenschappelijk verantwoorde kennis en daarbij behorende wijzen van denken en redeneren. Het derde hoofdstuk gaat in op in de praktijk gebleken mogelijkheden en beperkingen van burgerschapsonderwijs. De Onderwijsraad (2003) constateerde in Burgerschap en onderwijs dat het onderwijs realistisch moet zijn in wat het wel of niet kan verwachten van de effecten van burgerschapsvorming: ‘Onderwijs alleen kan niet de waardepatronen van leerlingen vormen; scholen zijn slechts één van de actoren die een rol spelen. Ook de achtergrond van kinderen en de omgeving waarin zij opgroeien, zijn van betekenis in de sociale ontwikkeling en de overdracht van waarden en normen’ (p. 48). Het empirisch onderzoek dat in het derde hoofdstuk van deze publicatie wordt besproken, laat zien welke verwachtingen realistisch zijn. Ook dit kan helpen bij het formuleren van een visie en het kiezen van een doelgerichte aanpak.Het laatste hoofdstuk geeft enkele voorbeelden van burgerschapsonderwijs voor resp. de basisschool en voor het voortgezet onderwijs vanuit elk van de drie betrokken maatschappijvakken. Deze voorbeelden hebben niet de pretentie ook maar enigszins een dekkend beeld te geven van wat er binnen de vakken mogelijk is wat betreft burgerschapsvorming. In hoofdstuk 2 worden veel meer mogelijkheden aangeduid. Het voordeel van compleet uitgewerkte voorbeelden is echter wel, dat het besprokene meer ‘handen en voeten’ krijgt. Misschien kunnen de voorbeelden inspireren om zelf op soortgelijke wijze aan de slag te gaan.
DOCUMENT
Wat is burgerschap? Heeft het onderwijs een rol bij het bevorderen van burgerschap? Hoe is daarover tot dusverre gedacht en hoe denkt men er nu over? Op deze vragen probeert dit hoofdstuk een antwoord te geven. De eerste paragraaf plaatst de huidige verplichting vanhet onderwijswat betreft burgerschapsvormingin het verlengde van eerdere oproepen tot vermaatschappelijking van het onderwijs. Daarna komt de kwestie aan de orde of burgerschapsvorming maatschappelijke problematiekmoetoplossen, en of zij zulke problematiek kanoplossen. Vervolgens wordt bij de begrippen burgerschap en vorming stilgestaan omdat die op verschillende manieren worden geconceptualiseerd.Met de omschrijving van het begrip burgerschapwaarop we daarbij ten slotte uitkomen, wordt ook duidelijk dat er ruimte bestaat als het gaat om de invulling ervan door scholen en schoolvakken. In het vierde en laatste deel van dit hoofdstuk worden de belangrijkste aspectenwaarmee men te maken krijgt bij het programmeren vanburgerschapsvorming nogeens op een rij gezet.
DOCUMENT
Hoofdstuk 8 in Wat werkt als je samenwerkt - deel 2 In dit afsluitende hoofdstuk worden inzichten en voorbeelden uit deze publicatie gekoppeld aan de uitkomsten van een Delphimethode, een onderzoeksmethode waarbij experts anoniem worden bevraagd, in dit geval over effectieve samenwerking tussen schoolvakken.
LINK
Hoofdstuk 5 in Wat werkt ls je samenwerkt - deel 2. In dit hoofdstuk komt samenwerking tussen M&M-vakken op twee manieren aan bod. Centraal staat de samenwerking door opleiders van de lerarenopleidingen aardrijkskunde, (algemene en bedrijfs-) economie, geschiedenis, levensbeschouwing en maatschappijleer. Al meerdere jaren ontwerpen deze opleiders de cursus ‘vakdidactiek leergebied Mens en Maatschappij (M&M)’. Ze voeren deze cursus samen uit, aan het einde van het tweede studiejaar van de voltijdopleiding. De tweede manier waarop samenwerking in dit hoofdstuk aan bod komt, komt vanuit de inhoud en vormgeving van de cursus ‘vakdidactiek leergebied M&M’. Studenten leren in de cursus namelijk over samenwerking tussen M&M-vakken. Ze leren hoe in het voortgezet onderwijs samenwerking op verschillende manieren vormgegeven wordt. Daarnaast oefenen ze in groepjes, waarin meerdere M&M-vakken zijn vertegenwoordigd, met het (her)ontwerpen van vakoverstijgend onderwijs. Ze maken kennis met theorie over en oefenen met samenwerken tussen M&M-vakken. Ze denken na over hun mogelijk toekomstige rol als M&M-docent. De focus ligt zowel op factoren voor succesvolle samenwerking bij het ontwikkelen en uitvoeren van de cursus, als op de ontwikkeling van vakdidactische kennis hierover bij de deelnemende studenten.
LINK
Hoofdstuk 6 in Wat werkt als je samenwerkt – deel 2. In dit hoofdstuk wordt de cursus Kind in de Wereld beschreven. Kind in de Wereld wordt gegeven in het derde jaar van de pabo op de Hogeschool Utrecht. De cursus is een samenwerking tussen drie vakgebieden: Wetenschap en Technologie (W&T), de kunstvakken en digitale geletterdheid. Onder deze drie vakgebieden vallen de volgende vakken: - W&T: aardrijkskunde, geschiedenis en natuur & techniek - Kunstvakken: beeldende vorming, dans & drama en muziek - Digitale geletterdheid
LINK
Hoofdstuk 4 in Wat werkt als je samenwerkt - deel 2. Het hoofdstuk begint met een beschrijving van de huidige onderwijssituatie op Bonaire. Daarbij komt de vraag aan bod of en hoe op Bonaire het hiaat kan worden opgevuld tussen het op Europees-Nederlands gerichte geschiedenis)curriculum en het verlangen van leerlingen om onderwijs te krijgen waarmee zij zich verwant voelen en waarin zij Bonaire herkennen. Vervolgens worden de uitkomsten beschreven van het verkennend onderzoek naar wat de leerlingen op Bonaire als betekenisvol onderwijs ervaren. Daarna komen de uitgangspunten van Module Bonaire aan bod. In dat kader wordt ook het Jericho-project (de voorloper van Module Bonaire) beschreven. In de epiloog wordt de start (september 2023) beschreven van een verkennend onderzoek waar gebruik wordt gemaakt van de ervaringen die zijn opgedaan met het Jericho-project en de verkenning op Bonaire. Dat onderzoek vindt plaats op een middelbare school in Utrecht. De beschrijvingen maken inzichtelijk hoe context-specifiek onderwijs zou kunnen of moeten zijn, om het voor leerlingen betekenisvol te laten zijn.
DOCUMENT
Hoofdstuk 3 in Wat werkt als je samenwerkt – deel 2. Dit hoofdstuk beschrijft een onderzoek naar curriculumontwikkeling voor het vak Mens en Maatschappij (M&M) op het Fioretti College in Veghel, een vmbo-school.
DOCUMENT
Geschiedenis staat alom bekend als een van de mooiste schoolvakken. De hoogste tijd dus dat de LLEARN-podcast een historische spin-off special krijgt: LLEARN from the PAST! In de eerste aflevering van deze reeks spreken Hanneke Tuithof en Thijs Risselada met twee deskundigen op het gebied van het schoolvak Mens & Maatschappij: Jefta Bego, docent bij de Fontys lerarenopleiding in Tilburg en onderzoeker bij de Hogeschool Utrecht, en Milou van Elk, docent bij het Yuverta vmbo Montfoort. Aan bod komen de vormgeving van het vak M&M in het Nederlandse VO, alsmede dilemma’s bij en tips voor het vormgeven van M&M in de dagelijkse lespraktijk.
LINK
