De huidige Socialistische partij bestaat sinds 1972 en is vooral gegroeid onder leiding van Jan Marijnissen.In Nederland bestonden er al sinds 1881 voorlopers zoals de Sociaal Democratische Bond(SDB) onder leiding van Domela Nieuwenhuis en later vanaf 1894 de Sociaal Democratische Arbeiders Partij(SDAP) met als boegbeeld Troelstra.De eerste SP ontstond in 1918 met als leider Harm Kolthek en was behalve socialistisch ook een pacifistische partij.