DIRECT measuring for C-DUTCH

Het project Meten van Duurzaamheid is een samenwerking tussen het lectoraat Tactical Design van ArtEZ, het Nederlands Openluchtmuseum (NOM), RIVM en de ontwerpstudio's van Ineke Hans en Noud Sleumer . In het project werden historisch materiële en immateriële kennis van de alledaagse, Nederlandse cultuur ingezet ter inspiratie bij het ontwerpen van hedendaagse projecten die de thematiek van duurzaamheid adresseren. Het project is een vervolg op het SIA-project C-DUTCH waarbij de vraag centraal stond of en hoe duurzaamheid van dagelijkse handelingen en voorwerpen gemeten kan worden. Ontwerpers maken geregeld statements over duurzaam ontwerpen maar in hoeverre konden zij deze statements en claims m.b.t. duurzaamheid voldoende wetenschappelijk en objectief onderbouwen? Met dit project werd het Meten van duurzaamheid geagendeerd en werd er een poging gedaan deze vraag te beantwoorden.
Er werden binnen dit project drie deelprojecten ontwikkeld waarin op verschillende manieren duurzaamheid is gemeten. Het eerste was een case-study van Studio Ineke Hans en heet Vakantiehuis 2050. Kernidee was om een vakantiehuis te ontwerpen met eenzelfde ecologische voetafdruk als dat uit 1850. Met de realisatie wilde Hans de complexiteit van duurzaamheid zichtbaar en ervaarbaar maken. Het tweede project was Unraveling Complexity van design researcher Michelle Baggermans, waarin enkele historische theedoeken uit de collectie van het NOM werden ontrafeld en werden vergeleken op duurzaamheidsaspecten met een Primark-theedoek. Met dit project wilde Baggermans met de methodes van RIVM komen tot hanteerbare en waarheidsgetrouwe aannames over de duurzaamheid van beide producten. Het derde project, Gecultiveerde Windenergie, van ontwerper Noud Sleumer nam historische windmolens in het NOM als uitgangspunt om te kijken naar de sociaal-maaatschappelijke en culturele acceptatie van windmolens.
De projecten werden ontwikkeld in samenwerking met het RIVM waarbij het bijzonder moeilijk bleek om harde en hanteerbare cijfers over duurzaamheid van complete producten en diensten. Slechts op een zeer beperkt aantal onderdelen konden wetenschappelijk onderbouwde uitspraken worden gedaan over de sociale en ecologische duurzaamheid van objecten en activiteiten. Een belangrijke les voor de ontwerpers. Publiek werd betrokken tijdens de tentoonstelling door het keuzes te laten maken en te laten ervaren dat duurzaamheid een complex samenspel is tussen sociaal en individueel gedrag, beschikbaarheid van bronnen, comfort, esthetiek en welzijn.

DIRECT measuring for C-Dutch is onderdeel van de samenwerking tussen het lectoraat Tactical Design van ArtEZ University of the Arts en het Nederlands Openluchtmuseum (NOM). In het onderzoek C-DUTCH werken we samen om historische kennis van de Nederlandse materiële en immateriële cultuur als inspiratiebron in te zetten voor ontwerpers die willen bijdragen aan een sociaal, ecologische en economisch duurzame samenleving. Drie ontwerpers hebben in dit kader concepten ontwikkeld om het thema duurzaamheid voor een groot publiek zichtbaar en ervaarbaar te maken. Echter stuitten zij hierbij op de vraag in hoeverre zij hun statements en claims m.b.t. duurzaamheid voldoende objectief kunnen onderbouwen. Een vraag die breder leeft binnen de creatieve sector; het ontbreekt zelfstandige ontwerpers aan toegankelijke, bruikbare en betaalbare tools om de duurzaamheid van hun ontwerpen op een goede manier te meten. Juist omdat het om een zeer complexe samenhang gaat van sociale, ecologische en economische aspecten, die allemaal in een ontwerp samenkomen, zijn bestaande methodes te beperkt. Er is behoefte aan meer integrale meetmethoden.
Het RIVM ontwikkelt momenteel binnen het programma ‘Meten van Duurzaamheid’ methodes voor ontwerpers, zoals DIRECT. Uit gesprekken met het RIVM blijkt dat de huidige instrumenten onvoldoende bekend zijn bij de creatieve sector, maar ook nog moeilijk zijn in te zetten omdat ze slecht aansluiten op de dagelijkse ontwerppraktijk.
ArtEZ, NOM, RIVM en ontwerpers onderzoeken daarom de vraag: Hoe kunnen we bestaande meetmethodes voor ecologische duurzaamheid verbeteren, doorontwikkelen en/of nieuwe methodes opzetten waarmee zelfstandige creatieve professionals op het gebied van productontwerp en mode/textiel wetenschappelijk onderbouwde statements en claims kunnen maken voor historische, actuele en nieuwe ontwerpen?
Het project sluit aan bij het missiegebied ‘Energietransitie & Duurzaamheid’ en het programma Nederland Circulair 2050. Er is een directe relatie met de Key Enabling Methodologies van de creatieve industrie voor ‘Monitoring & Effectmeeting’ en met ‘Visie & Verbeelding’.