Naar verantwoorde rebellie: Governance en inspraak bij collectieve woonvormen voor ouderen

Er is een toenemende behoefte aan collectieve woonvormen die tussen zelfstandig wonen en verpleegzorg in zitten en waar diensten en zorg naar behoefte beschikbaar zijn. Deze woonvormen zijn bedoeld voor ouderen die ‘nog te goed’ zijn voor het verpleeghuis, maar niet langer zelfstandig thuis kunnen of willen wonen. Deze ouderen dreigen, onder andere door de sluiting van verzorgingshuizen, tussen wal en schip te belanden.
De roep om tussenvormen vanuit het veld wordt dan ook steeds groter. Ondernemers, burgerinitiatieven en woningcorporaties spelen hierop in en bieden woonruimte aan waarin ouderen zoveel mogelijk zelfstandig kunnen leven, maar die toch veiligheid en gezamenlijkheid bieden en waar zorgdiensten beschikbaar zijn.
De governance van (nieuwe) woonvormen voor ouderen kan echter uitdagingen en belemmeringen opleveren, vooral wat betreft besluitvorming en inspraak. Hierbij speelt externe en interne regelgeving een rol, alsmede de samenwerking met verschillende partijen, waaronder (toekomstige) bewoners. Dit dynamische domein van besluitvorming en inspraak is niet eerder in de breedte verkend. Het doel van dit onderzoek is dan ook het beantwoorden van de volgende onderzoeksvraag: Welke (bevorderende en belemmerende) factoren in de governance van nieuwe collectieve woonvormen voor (kwetsbare) ouderen zijn van invloed op het succes van dergelijke initiatieven?
Verantwoorde rebellie is hierbij het uitgangspunt: ruimte voor ondernemende partijen om het binnen de geldende wet- en regelgeving weloverwogen anders te doen, onder de voorwaarde van het leveren van kwalitatief goede woonruimte waar welzijnsdiensten en zorg mogelijk zijn, met aandacht voor empowerment en stimuleren van zelfstandigheid. De uitkomsten van dit onderzoek bieden ondernemers en bestuurders praktische tools bij het opzetten van nieuwe woonvormen voor ouderen.

Er is een toenemende behoefte aan collectieve woonvormen voor ouderen die tussen zelfstandig wonen en verpleegzorg in zitten. Maar het stichten van nieuwe woonvormen voor ouderen stuit bij ondernemers op problemen: de hoeveelheid aan te betrekken partijen en de landelijke en eigen, interne regelgeving worden als belemmering ervaren voor de ruimte om te ondernemen. Daarnaast blijkt dat het betrekken van (toekomstige) bewoners lastig is, hetgeen juist van groot belang is om het aanbod goed op hun wensen, de marktvraag, aan te laten sluiten. Als gevolg van deze belemmeringen komen initiatieven onbevredigend van de grond en is het huidige aanbod beperkt en/of onvoldoende passend bij de woonwensen van ouderen. Veel ouderen dreigen nu tussen wal en schip te raken. De roep om zelfstandige woonvormen met zorgvoorzieningen vanuit het veld wordt steeds groter.

Om (succesvol) nieuwe woonvormen op te kunnen zetten, is het voor ondernemers primair van belang dat de governance op het gebied van regelruimte en inspraak verbeterd wordt. Het doel van dit onderzoek is het beantwoorden van de volgende onderzoeksvraag:

● Hoe kunnen belemmeringen die ondernemers ervaren in de governance van woonvormen
worden weggenomen, in het bijzonder op het gebied van het organiseren van inspraak en het omgaan met regelgeving?

Verantwoorde rebellie is hierbij het uitgangspunt: ruimte voor ondernemende partijen om het binnen de geldende wet- en regelgeving weloverwogen anders te doen, onder de voorwaarde van het leveren van kwalitatief goede woonruimte waar welzijnsdiensten en zorg mogelijk zijn, met aandacht voor empowerment en zelfstandigheid.

De uitkomsten van dit onderzoek bieden ondernemers praktische tools bij het opzetten van nieuwe woonvormen voor ouderen en levert de volgende producten op:

● Handreiking Regels, Regelruimte en Besluitvorming.
● Adviesrapport Inspraak: hoe regel je dat?
● Infographic met betrekking tot het regelen van goed toezicht.
● Manifest Woonzorgvoorziening van de Toekomst voor een succesvolle governance.