Leiden Zuidwest: een inclusieve en gezonde wijk

Nu de zorg steeds meer in de directe omgeving van mensen aangeboden wordt zijn een fijne leefomgeving en de buurtgenoten in de wijk essentieel. Dat maakt een wijk gezond en inclusief. Bewoners ervaren dat als prettig, het nodigt uit tot gezond gedrag en vormt een plek waar iedereen meetelt en kan meedoen. Lectoraat Eigen Regie bij Fysiotherapie en Beweegzorg en het lectoraat Sociale Innovatie van de Hogeschool Leiden werken daarom samen met inwoners, zorg- en welzijnsprofessionals en de gemeente Leiden voor een gezond en inclusief Leiden Zuidwest.

Wat je in dit artikel leest

Leendert Guijt en Arlette Hesselink vertellen over het onderzoek naar de wijk Leiden Zuidwest en hun bevindingen. Waar liggen de verbeterpunten voor de wijk en hoe zijn zij op deze bevindingen gekomen?

Waarover gaat het onderzoek?

Onderzoekers van de Hogeschool Leiden namen in samenspraak met de gemeente Leiden de wijk Leiden Zuidwest onder de loep. Hoe kan de leefbaarheid verbeterd worden? Waar liggen de sterkte punten van de wijk en waar liggen de kansen? En vooral: waar zien de bewoners zelf verbeterpunten? Met deze vragen gingen de onderzoekers aan de slag en publiceerden een wijkatlas met de belangrijkste bevindingen.

Een wijk met kansen en uitdagingen

De wijk Leiden Zuidwest heeft te maken met verschillende kansen en uitdagingen. Zuidwest is een wijk met een diversie bevolking. Op gebied van leeftijd, culturele afkomst, inkomen en opleidingsniveau liggen er grote verschillen. Deze diversiteit zorgt voor verschillende uitdagingen. Hoe maak je de wijk voor alle mensen een aantrekkelijke plek om te wonen, werken en recreëren? Volgens onderzoeker Leendert Guijt heb je daar de perspectieven van alle inwoners en professionals bij nodig. “Hoe iemand naar een gezonde en inclusieve wijk kijkt, verschilt per persoon. Al die perspectieven zijn nodig om te komen tot een gezonde en inclusieve wijk.”

Sociale cohesie

Een aantal inwoners en professionals ervaren relatief weinig binding in de wijk. Dit komt door de grote verschillen in opleidings- en inkomensniveau, een diverse bevolking en ook omdat veel mensen niet lang in Zuidwest blijven wonen. Volgens Guijt is Zuidwest een zogeheten roltrapwijk. “Er wonen veel studenten en starters in de wijk, die na verloop van tijd weer vetrekken. Inwoners voelen hierdoor weinig verbinding met hun leefomgeving en sociale contacten. Mensen in kwetsbare posities en ouderen zijn minder mobiel en daardoor sneller aangewezen op hun leefomgeving en contacten in de wijk”.

Oriënteren in de wijk

Het eerste deel van het onderzoek bestond vooral uit observeren en oriënteren. Zo gingen de onderzoekers langs bij verschillende bijeenkomsten in de wijk. Guijt: “Ik ging langs bij een buurtbarbecue, deed mee met de iftar en bezocht het buurthuis. Op al die plaatsen ging ik in gesprek met de bewoners.” En dat in gesprek gaan met de inwoners bleek cruciaal. “In die gesprekken bouwden we relaties op en voerden we gesprekken met inwoners over hun leefomgeving en contacten in de wijk. We keken samen welke kansen er in de wijk lagen.” Aan de hand van deze bevindingen en de resultaten uit de buurtscan, cijfers en notulen van de gemeente, stelden de onderzoekers drie hoofdthema’s op.

De drie hoofdthema's op een rijtje

Inwonersparticipatie

Hoe kunnen inwoners meer en beter invloed uitoefenen in de wijk?

Bekendheid aanbod

Hoe kan er beter gebruik worden gemaakt van het huidige beweeg- en ontmoetingsaanbod

Interdisciplinaire samenwerking

Hoe kunnen zorg- en welzijnsorganisaties beter samenwerken?

Inwonersparticipatie

Wanneer je kijkt naar het thema inwonersparticipatie dan gaat het erom om inwoners te stimuleren zich te verbinden en invloed uit te oefenen op hun wijk. Guijt: “We faciliteren en helpen inwoners om activiteiten op te zetten voor een gezonde en inclusieve wijk. Zo heeft een groep inwoners bijvoorbeeld een sportgroep opgestart nadat zij met studenten een transect walk hebben gedaan in de wijk. Een mooie gelegenheid voor bewoners om elkaar beter te leren kennen en tegelijk gezond bezig te zijn.”

Bekendheid aanbod

“Er is in de wijk al een groot beweeg- en ontmoetingsaanbod, maar het probleem is dat bewoners dit vaak niet weten. Zorg- en welzijnsprofessionals die in de wijk actief zijn kennen ook vaak dit aanbod niet. Samen met deze professionals, het sociaal werkteam en ondernemers kijken wij hoe we dit aanbod beter onder de mensen bekend kunnen maken.”

Interdisciplinaire samenwerking

Om de bekendheid van dit aanbod te verbeteren is er ook een betere samenwerking nodig tussen de zorg- en welzijnsprofessionals in de wijk. Guijt: “Uit de gesprekken met professionals blijkt dat beide partijen graag met elkaar willen samenwerken, maar dit nog niet lekker van de grond komt. Er is vaak weinig tijd voor en de twee partijen sluiten nog niet goed op elkaar aan. Wij proberen hierin te ondersteunen en gesprekken te voeren met alle betrokken partijen om zo tot een betere samenwerking te komen.”

Leren van Zuidwest

Volgens senior onderzoeker Arlette Hesselink is het onderzoek in Zuidwest ook leerzaam voor henzelf: “Voor ons is dit onderzoek ook een heel leerproces geweest, we hebben veel geleerd over hoe we samen met bewoners en professionals in de wijk veranderingen kunnen doorvoeren. Daarnaast hebben we veel geleerd over hoe we dit samen met onze studenten kunnen doen en hoe het ook in het bachelor en masteronderwijs terecht kan komen.” Deze actieve manier van onderzoek doen gaat in de toekomst daarom ook op meer plaatsen ingezet worden. Hesselink: “We startten onlangs eenzelfde soort onderzoek in Boskoop, waar we de lessen uit Zuidwest kunnen toepassen.”

Hoe gaat het nu verder?

Nu de kansen in de wijk zichtbaar zijn en waardevolle relaties zijn ontstaan, gaan de onderzoekers samen met inwoners en professionals aan de aan de slag om acties uit te zetten en veranderingen door te voeren. Maar volgens onderzoekster Arlette Hesselink zijn ze nog lang niet klaar in de wijk. “Er liggen nog veel kansen om samen met bewoners, professionals, de gemeente en onze studenten aan te werken.”

Leendert Guijt sluit zich daarbij aan: "We zijn op zoek naar vervolgsubsidie zodat we door kunnen blijven gaan in de wijk. We hebben nu veel kleine stapjes gezet, die wel degelijk effect hebben, maar het is lastig om het langetermijneffect meetbaar te maken." Door meer acties uit te zetten samen met de inwoners verwachten de onderzoekers op zowel korte als lange termijn meer resultaten te zien. Zo wordt én blijft de wijk gezond en inclusief.

Lees meer over de wijkatlas, op naar een gezond en inclusief Leiden Zuidwest