Werkweken van 70 uur, elf verschillende functietitels in tien jaar en toch is het volgens Jennifer Smits Kilgus de meest verslavende werkplek van de wereld: Washington DC, oftewel ‘The Hill’. Jennifer heeft onder andere voor president Bush gewerkt en in de Capitool voor het ministerie van buitenlandse zaken waar ze ervaring op deed met huidige president Joe Biden. Het is een spannende aflevering met inside information over onder andere de oorlog in Afghanistan.
LINK
De komst van ervaringsdeskundigen in de beroepspraktijk van de langdurige geestelijke gezondheidszorg is een relatief nieuw fenomeen. Hun komst wordt geduid als onderdeel van een paradigmaverschuiving (Goossens, 2010; Van Erp et al, 2012; Stam, 2012). Het betreft een verschuiving van een meer medisch georiënteerd model naar een model gericht op concepten als herstel, empowerment en zelfregie. Er bestaat over de inzet van ervaringsdeskundigen als onderdeel van het zorgaanbod nog veel onduidelijkheid. In twee onderzoeksprojecten staat de inzet van ervaringsdeskundigen centraal, namelijk in het project Who Knows?! aan de Hogeschool van Amsterdam en het project Vriend GGz aan de Hogeschool Utrecht. Beide projecten lopen nog; het praktijkgerichte gedeelte van Who Knows?! wordt afgerond in 2013, het gelijknamige promotietraject in 2015. Het onderzoeksproject Vriend GGz wordt in de loop van 2013 afgerond. In dit artikel willen we kennis delen over de wijze waarop wij kwalitatief onderzoek doen naar deze nieuwe ontwikkeling.
DOCUMENT
"De afgelopen vijftien tot twintig jaar heeft ervaringsdeskundigheid een vlucht genomen. Het initiatief hiervoor lag bij de internationale cliëntenbeweging. In Nederland timmerde HEE (Herstel Empowerment & Ervaringsdeskundigheid), o.a. onder leiding van Wilma Boevink, lange tijd aan de weg. In die periode groeide een breed arsenaal aan herstel georiënteerde initiatieven, waarin steeds nadrukkelijker aandacht kwam voor de bijdrage van ervaringskennis die moest leiden tot een kwalitatieve verbetering van de zorg. Inmiddels heeft de Nederlandse Zorgautoriteit het beroep van ‘ervaringsdeskundige’ erkend. Ook is er een beroepscompetentieprofiel ervaringsdeskundigheid en een landelijk leerplan, dat in 2017 door het Trimbosinstituut in samenwerking met het Kenniscentrum Phrenos werd gelanceerd. In datzelfde jaar is eveneens door het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ (NKO) een landelijke module herstelondersteunende zorg uitgebracht, waarin ervaringsdeskundigheid een noodzakelijke plaats krijgt toebedeeld. Ervaringsdeskundigheid professionaliseert zich zo tot een nieuwe en complementaire – ook wel multi-deskundigheid genoemde – binnen de ggz (Delespaul, Milo, Schalken, Boevink, & Van Os, 2016). Hierin wordt gepleit voor een kruisbestuiving van verschillende bronnen van kennis onder verschillende disciplines binnen de ggz. Echter, rond 2017 lijkt de ingezette herstelbeweging in Nederland een zeker plateau te hebben bereikt. Precies in die periode startten twee lectoraten, een UMC en zeven instellingen een groots project, om de weg te bereiden voor een ‘nieuw type professional’. Want na de komst van betaalde ervaringsdeskundigen in de ggz, doen ook zorgprofessionals een boekje open over de soms moeizame trajecten door de hulpverlening en persoonlijke ervaringen met trauma én veerkracht."
DOCUMENT
In het essay ‘Het andere perspectief’ reflecteert ervaringsdeskundige Henrike Kowalk op de onderwijspraktijk bij de opleidingen van HvA Maatschappij en Recht en op haar rol als medewerker bij het lectoraat Outreachend Werken en Innoveren. Zij beschrijft hoe docenten en studenten stoeien met het vinden van aansluiting bij de leefwereld van ervaringsdeskundigen en de inzet van ervaringsdeskundigheid in het hbo.
DOCUMENT
In ons project ‘RAAK! Ervaringsdeskundigheid’ zijn bovenstaande voorbeelden exemplarisch. Deze voorbeelden vormen een reconstructie van rapportages van en interviews met enkele ervaringsdeskundige professionals uit dit project. De namen zijn gefingeerd. Het project ‘RAAK! Ervaringsdeskundigheid’ is een participatief handelingsonderzoek dat reguliere zorgprofessionals (verpleegkundigen, SPH’ers, maatschappelijk werkers, ggz-agogen, psychologen) die ervaringen hebben met ontwrichting en herstel, ruimte biedt om zich te ontwikkelen tot zorgprofessional met ervaringsdeskundigheid. Vijf organisaties doen mee: RIBW-GO, GGNET, Dimence, Trajectum en MEE IJsseloevers-Veluwe. Hogeschool Windesheim, Hogeschool Utrecht en VU-medisch centrum voeren het onderzoek uit. Zorgprofessionals uit de participerende organisaties leren in een traject van ongeveer anderhalf jaar hun eigen ervaringen met psychiatrie, verslaving, trauma en andere vormen van ontwrichting binnen een rol als regulier hulpverlener inzetten als ervaringsdeskundigheid. Zij worden hierin ondersteund door ontwikkelteams in de organisaties. In dit artikel reflecteren we op een aantal zaken die ons opvallen als er sprake is van traumaproblematiek.
DOCUMENT
De ambitie van het Leernetwerk normaliseren (LNW NOR) is tot een gedeelde visie en taal over normaliseren te komen. En, om deze visie en taal vervolgens te gaan gebruiken als over opvoeden en opgroeien in relatie tot jeugdhulp wordt gesproken. Een belangrijke voorwaarde om tot normaliseren te komen, is een gedeelde visie en bijbehorende leidende principes. Deze moeten recht doen aan de verschillende perspectieven van ervaringsdeskundige jeugdigen, ervaringsdeskundige ouders, professionals in de jeugdgezondheidszorg en jeugdhulporganisaties en in gemeenten.
MULTIFILE
In België ontstond enkele jaren geleden een opleiding die de kloof moest dichten tussen de leefwereld van mensen in armoede en de ‘systeemwereld’ van de organisaties met wie zij te maken hebben. Nu is deze opleiding overgewaaid naar ons land. Ervaringsdeskundige Heidi van der Laan is er enthousiast over
MULTIFILE
Sociale netwerken en relaties zijn voor mensen met een ernstige psychische aandoening belangrijke factoren voor herstel en tegelijk een terrein waarop zij vaak onvervulde zorg- en begeleidingsbehoeften hebben. Nu door de ambulantisering eenzaamheidsbestrijding en netwerkversterking alleen maar belangrijker worden, geven professionals aan hierbij handvatten nodig te hebben. Het SPRINT-project is een kwalitatief onderzoek dat nagaat hoe instellingen voor beschermd/begeleid wonen de ondersteuning op het gebied van sociale contacten beter kunnen laten aansluiten bij de wensen en behoeften van cliënten. In deze bijdrage wordt de opzet en de uitvoering van het project beschreven. Bijzonder is de nadruk op de inzet van ervaringskundigheid in opzet en uitvoering.
LINK
Is het wenselijk dat professionals die huiselijk geweld of kindermishandeling hebben meegemaakt, hun ervaringen inzetten in het werken met cliënten met vergelijkbare problematiek? Cliënten en (aankomend) professionals in ons onderzoek denken hier positief over. Zij menen dat dit van meerwaarde is voor cliënten, doordat professionals met ervaringen met huiselijk geweld, gemakkelijker een vertrouwensband opbouwen met cliënten, beter aansluiten bij wat cliënten nodig hebben en ook een positief voorbeeld en hoop aan cliënten geven. Voor professionals zelf draagt het bij aan een diepere verwerking en herstel, en geeft het voldoening om de eigen negatieve ervaringen om te zetten in iets positiefs voor een ander. Voor de teams waar deze professionals werken, levert dit eveneens een verrijking op. Wel noemden de geïnterviewden enkele voorwaarden. Zo moet het inzetten van de ervaringskennis in het belang van cliënten zijn: het moet bijdragen aan verwerking en herstel. Hoe dat er dan precies uitziet, bleek lastig te verwoorden. Intuïtie en inschatting van de behoeften van cliënten bleken daarin een grote rol te spelen. Een andere belangrijke voorwaarde was dat professionals hun eigen ervaringen voldoende verwerkt hebben, zodat het risico op valkuilen zoals projectie en vermenging van beleving en emoties tussen cliënten en professionals zo klein mogelijk is. Belangrijk daarbij is dat er visie, draagvlak en kaders zijn binnen de organisaties waar deze professionals werken. Dit helpt een veilig klimaat en ruimte voor reflectie te creëren om ervaringskennis in te zetten.
MULTIFILE
