Wist je dat een docent in een benauwd collegelokaal vaker pauzes neemt en de les eerder afbreekt? En dat blootstelling aan de natuur helpt bij stressherstel? Dat komt doordat omgevingsfactoren grote invloed hebben op prestaties en welzijn. De Hanze doet praktijkonderzoek: hoe kunnen we de campus inrichten voor een optimale aansluiting van ruimte en organisatie? De multidisciplinaire aanpak is bedoeld om campussen duurzaam en inclusief in te richten. Dat is beter voor het klimaat, de studenten, medewerkers én alle andere campusbezoekers. Lector dr. Mark Mobach, projectleider en onderzoeker drs. Marlies de Jong – van der Hilst en kwartiermaker en onderzoeker drs. Joanne Boonstra vertellen erover.
Wat je leest in dit artikel
In 2015 ondertekenden alle 193 lidstaten van de Verenigde Naties de zeventien Sustainable Development Goals (SDG’s). Zo streven ze ernaar om in 2030 een betere en vooral eerlijkere wereld te creëren. Wat dat betekent voor onderwijs en onderzoek vertellen dr. Mark Mobach, drs. Marlies de Jong – van der Hilst en drs. Joanne Boonstra. Zij werken samen aan deze doelen binnen de Innovatiewerkplaats Campus Design.
Over het onderzoek
De Innovatiewerkplaats Campus Design is verbonden aan het lectoraat Facility Management van de Hanze. Deze innovatiewerkplaats focust zich op duurzame inrichting van de campus door middel van praktijkgerichte oplossingen en onderzoek, vanuit de zeventien Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties. Campus Design werkt daarvoor samen met kennis- en onderwijsinstellingen, overheden en het bedrijfsleven.
Aan het woord zijn dr. Mark Mobach, drs. Marlies de Jong – van der Hilst en drs. Joanne Boonstra. Zij dragen elk op hun beurt bij aan de Innovatiewerkplaats Campus Design.
Mobach: “Samen met het lectoraat richt ik mij als lector Facility Management op multidisciplinair en ontwerpgericht praktijkgericht onderzoek op het snijvlak van ruimte en organisatie, en het aantoonbaar bevorderen van gezondheid en welzijn van gebruikers. Binnen het lectoraat Facility Management hebben we drie innovatiewerkplaatsen: Campus Design, Health Space Design en Healthy Workplace. In Kenniscentrum NoorderRuimte focussen we op de invloed van de gebouwde omgeving op gebruikers, variërend van de ruimte in een leslokaal tot de hele regio; als leading lector bewaak ik de samenhang in ons portfolio.”
De Jong – van der Hilst: “Als projectleider van de Innovatiewerkplaats Campus Design houd ik mij bezig met het verbinden van onderwijs, onderzoek en de praktijk. Samen met ons netwerk kijken we naar actuele en toekomstige uitdagingen en ontwikkelingen op de campus en verbeteren we de gebouwde omgeving en dienstverlening, voor ál haar bezoekers. Als onderzoeker binnen de innovatiewerkplaats richt ik mij daarbij vooral op de inclusiviteit van campussen, waarbij ik gastvrijheid als uitgangspunt neem. Op deze manier maken we de ruimte tussen ‘welkom zijn’ en je ‘welkom voelen’ steeds een stukje kleiner. Dit doen we door samen te werken met studenten en ervaringsdeskundigen in diverse onderwijs- en onderzoeksprojecten.”
Boonstra: “Ik ben als onderzoeker verbonden aan diverse projecten en houd me voornamelijk bezig met de vergroening van de Campus. Ook zet ik me in voor implementatie van de SDG’s in onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering. Die maak ik concreet en toepasbaar binnen Campus Design.”
Binnen de Innovatiewerkplaats Campus Design werken onderzoekers samen met praktijkpartners op het snijvlak van ruimte en organisatie. De innovatiewerkplaats is multidisciplinair: er werken onderzoekers en studenten uit allerlei disciplines. Vanuit een praktijkvraag wordt onderzoek gedaan en de resultaten worden meteen toegepast.
De Jong – van der Hilst: “Vanuit ons netwerk borrelt een onderzoeksvraag op. Als die goed bij onze doelen aansluit, kijken we – samen met studenten van verschillende opleidingen – hoe we die het beste kunnen oppakken. Bij Campus Design lopen verschillende onderzoeken: van studentonderzoeken tot PhD’s. Daarbij werken we nauw samen met praktijkpartners.”
Boonstra: “Ook het bedrijfsleven wil steeds meer samenwerken met het onderwijs. We zijn nu bezig met het realiseren van een buitenlokaal. Daarvoor heb je praktijkpartners nodig, met alleen onderzoek kom je er immers niet. Dat moet goed op elkaar afgestemd zijn. Als het straks daadwerkelijk staat, kunnen we de effecten gaan onderzoeken: wat is het verschil in beleving als een student werkt in een binnen- of buitenlokaal, wanneer voelen docent én student zich prettiger en werken ze productiever? Dat werkt door op allerlei onderzoeksvlakken en heeft dus overlap.”
De zeventien Sustainable Development Goals (duurzame ontwikkelingsdoelen) moeten de wereld een betere plek maken in 2030. Ze zijn opgesteld door de Verenigde Naties en in 2015 door alle 193 lidstaten aangenomen. Het lectoraat Facility Management neemt deze doelen als uitgangspunt voor onder andere een betere campusomgeving.
Mobach: “In lijn met de SDG’s werken we actief aan vergroening van de campus. Dat doen we samen met de NHL Stenden Hogeschool in Leeuwarden en het lectoraat Klimaatadaptatie binnen onze eigen hogeschool. We onderzoeken verschillende factoren die daaraan kunnen bijdragen, zoals het verbeteren van biodiversiteit en klimaatadaptatie. Zo proberen we dat vraagstuk en de doelen breed aan te pakken.”
De Jong – van der Hilst: “De SDG’s gaan verder dan duurzaamheid, ze gaan bijvoorbeeld ook over het welzijn van studenten. Daaraan werken we door onze campus zo inclusief mogelijk te maken, in het bijzonder voor studenten, medewerkers en andere campusbezoekers met een functiebeperking. We verminderen ongelijkheid binnen de onderwijsomgeving, door zowel in de gebouwde omgeving als in onze dienstverlening te werken aan inclusiviteit. Dit doen we samen met studenten en medewerkers met én zonder functiebeperking, zodat niet alleen de campus, maar ook haar community steeds inclusiever wordt. Hiermee dragen we bij aan goede gezondheid en welzijn (SDG 3), kwaliteitsonderwijs (SDG 4), het verminderen van ongelijkheid (SDG 10) en de inclusiviteit van steden en gemeenschappen (SDG 11).’’
Boonstra: “We kijken vanuit bredere opgaven naar de campus, en betrekken daarbij ook experts uit het werkveld. Als je bijvoorbeeld één aanpassing maakt, heeft dat vaak effect op meerdere doelen. Bijvoorbeeld: vergroening van de campus draagt bij aan klimaatadaptatie (SDG 13) en biodiversiteit (SDG 15). Dat beïnvloedt het welzijn van studenten (SDG 3) door geluk en gezondheid te bevorderen. Dat draagt bij aan duurzame ontwikkeling van het onderwijs (SDG 4) én het versterken van de sociale cohesie (SDG 11). Door vergroening van de campus werk je dus indirect aan meerdere doelen en aan duurzame ontwikkeling van het onderwijs (SDG 4).”
Campus Design richt zich op onderzoek, onderwijs en praktijk. Studenten participeren daarin, want zij kunnen veel vertellen over de beleving op de campus.
Mobach: “Studenten zijn een cruciaal onderdeel van ons onderzoek, omdat we resultaten meteen willen toepassen. Je kunt de campus en de leslokalen zien als een soort microwereld. Wat gebeurt er als je in die ruimte aan verschillende knoppen draait, bijvoorbeeld voor temperatuur, licht of akoestiek? Welk effect heeft dat op welzijn en prestaties van studenten? De resultaten daarvan gebruiken we om onze campus te verbeteren en er een fijne plek van te maken waarin iedereen zich welkom voelt én optimaal kan presteren. Zo won onze collega-onderzoeker Henk Brink recentelijk de B.J. Maxprijs voor zijn onderzoek naar het binnenmilieu in klaslokalen.
Zulke onderzoeken doen we niet alleen uit nieuwsgierigheid of honger naar nieuwe kennis: de resultaten kunnen ook effect hebben op beleidsniveau. Stel, een bestuurder neemt een beslissing om dure klimaatinstallaties aan te schaffen waarvan het effect niet bewezen is. Dat is zonde van het geld. Wij proberen helder te krijgen wat slimme investeringen zijn op basis van bewijsbare positieve effecten.”
Mobach: “Ik won in 2019 de Deltapremie. Dat was een mooie toevoeging voor ons portfolio, want we hadden daardoor meer financiële ruimte voor praktijkonderzoek. Toch hadden we ook de nodige uitdagingen. We wilden bijvoorbeeld de bovengenoemde klimaatinstallatie verhuizen met geld van de Deltapremie; een initiatief van een lectoraatslid. Een prachtig idee, maar om dat in de praktijk te realiseren moet je leren manoeuvreren. Dat bleek een uitdaging. We moesten rekening houden met Europese aanbestedingsregels en een huisleverancier, maar wilden ook niet dat het te veel kost. Het gaat natuurlijk niet om een regulier aanbestedingstraject, maar om een onderzoekstraject. Dan ben je vooral veel aan het overleggen en ligt het traject soms maanden stil. Je moet elkaar dan leren vinden en samenwerken met de beroepspraktijk zodat je - ook als het even tegenzit - daarna weer samen verder kunt. Dat gaat verder dan regulier, theoretisch onderzoek.”
Campus Design en de andere innovatiewerkplaatsen staan voor intensieve samenwerking tussen veel verschillende partijen. Door de Deltapremie heeft Mobach veel kunnen investeren en er meerdere onderzoekers bij kunnen betrekken.
Boonstra besluit: “We willen een voorbeeld zijn voor andere hogescholen en organisaties. Een innovatieve campus creëren die andere partijen inspireert om ook te investeren in vergroening, inclusie en welzijn. De SDG’s zijn een mooi houvast. We zijn op dit moment een SDG-HUB aan het opzetten waarin onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering samenkomen. Zo kunnen we samen toewerken naar een betere wereld in 2030. Daarvan kan iedereen profiteren: het onderwijs, het bedrijfsleven én de samenleving als geheel.”
Meer weten? Lees hier de publicatie 'We kunnen meer doen dan we beseffen - De campus als toonbeeld van duurzame ontwikkeling' van Mark Mobach over Facility Management en SDG’s.
Purpose: This study aims to qualitatively examine the relationship between the indoor environmental quality (IEQ), lecturers’ and students’ perceived internal responses and academic performance. Design/methodology/approach: To capture user experiences with the IEQ in classrooms, semi-structured interviews with 11 lecturers and three focus group discussions with 24 students were conducted, transcribed, coded and analyzed using direct content analysis. Findings: The findings show that lecturers and students experience poor thermal, lighting, acoustic and indoor air quality (IAQ) conditions that may influence their ability to teach and learn. Maintaining acceptable thermal and IAQ conditions was difficult for lecturers, as opening windows or doors caused noise disturbances. In uncomfortable conditions, lecturers may decide to give a break earlier or shorten a lecture. When students experienced discomfort, it may affect their ability to concentrate, their emotional status and their quality of learning. Research limitations/implications: The findings originate from a relatively small sample, which might have limited the number and variety of identified associations between environment and users. Practical implications: Maintaining acceptable air and thermal conditions will mitigate the need to open windows and doors. Keeping doors and windows closed will prevent noise disturbances and related distractions. This will support the quality of learning in classrooms. This study reveals the end users’ perspectives and preferences, which can inspire designers of new school buildings in higher education. Originality/value: This study emphasizes the importance of creating and maintaining optimal IEQ conditions to support the quality of teaching and learning. These conditions are particularly relevant when classroom occupancy rates are high or outdoor conditions are unfavourable
Background and aim – In this study, it is pre-supposed that the indoor environmental conditions of classrooms can contribute to the quality of the educational process. Thermal, acoustic and visual conditions and indoor air quality (IAQ) may be extremely supportive in order to support the in-class tasks of teachers and students. This study explores the influence of these conditions on the perceived comfort and quality of learning of students in higher education. Methodology – In a case study design, the actual IEQ of 34 classrooms which are spread over four school buildings in North Netherlands and 276 related student perceptions were collected. The measurements consisted of in situ physical measurements. At the same moment the perceived indoor environmental quality (PIEQ) and the perceived quality of learning (PQL) of students were measured with a questionnaire. Results – Observed are high carbon dioxide concentrations and high background noise levels. A relation was observed between perceived acoustic and visual conditions, IAQ, and the PQL indicating that a poor IEQ affects the PQL. A linear regression analyses showed that in this study the perceived impact on the quality of learning was mainly caused by perceived acoustic comfort. Originality – With the applied innovative measuring instrument it is possible to measure both the actual IEQ as well as the PIEQ and PQL. This method can also be used to assess a reference and intervention condition. Practical or social implications – The applied measuring instrument provides school management with information about the effectiveness of improved IEQ and students’ satisfaction, which can be the basis for further improvement.
This study explores if multiple alterations of the classrooms' indoor environmental conditions, which lead to environmental conditions meeting quality class A of Dutch guidelines, result in a positive effect on students' perceptions and performance. A field study, with a between-group experimental design, was conducted during the academic course in 2020–2021. First, the reverberation time (RT) was lowered in the intervention condition to 0.4 s (control condition 0.6 s). Next, the horizontal illuminance (HI) level was raised in the intervention condition to 750 lx (control condition 500 lx). Finally, the indoor air quality (IAQ) in both conditions was improved by increasing the ventilation rate, resulting in a reduction of carbon dioxide concentrations, as a proxy for IAQ, from ~1100 to <800 ppm. During seven campaigns, students' perceptions of indoor environmental quality, health, emotional status, cognitive performance, and quality of learning were measured at the end of each lecture using questionnaires. Furthermore, students' objective cognitive responses were measured with psychometric tests of neurobehavioural functions. Students' short-term academic performance was evaluated with a content-related test. From 201 students, 527 responses were collected. The results showed that the reduction of the RT positively influenced students' perceived cognitive performance. A reduced RT in combination with raised HI improved students' perceptions of the lighting environment, internal responses, and quality of learning. However, this experimental condition negatively influenced students' ability to solve problems, while students' content-related test scores were not influenced. This shows that although quality class A conditions for RT and HI improved students' perceptions, it did not influence their short-term academic performance. Furthermore, the benefits of reduced RT in combination with raised HI were not observed in improved IAQ conditions. Whether the sequential order of the experimental conditions is relevant in inducing these effects and/or whether improving two parameters is already beneficial, is unknown.
