Eveline Wouters en Manon Peeters-Schaap, onderzoekers aan Fontys Hogeschool, bekijken hoe wearables zoals smartwatches kunnen bijdragen aan de gezondheidszorg. Ze sluiten niet uit dat zulke wearables er in de toekomst grootschalig ingezet kunnen worden. We bespreken de voors en tegens met hen zoals ze deze ook met hun studenten voortdurend reflecteren op de voor- en nadelen van data-analyse.

Met behulp van smartwatches stresslevels meten kan van enorme meerwaarde zijn in bijvoorbeeld de dementiezorg. Gebruikt de zorgprofessionals deze data in combinatie met informatie uit observaties, dan heeft die goud in handen. Zo kan onbegrepen gedrag ten gevolge van stress voorkomen worden, in plaats van steeds te de-escaleren. Dat is prettiger voor zorgprofessionals én cliënt.

Voor: data zijn goud waard

Stresslevels meten of er tijdig op inspelen, kan een hoop zorgen voorkomen. Bijvoorbeeld bij mensen met dementie die door bepaalde triggers onbegrepen gedrag vertonen. Of bij mensen met autisme die ergens specifiek op reageren. Als je meet wanneer de stresswaarden stijgen, dan kun je precies pinpointen welke gebeurtenis tot stress leidt. Zo kun je vroegtijdig de angel eruit halen én inspelen op de situatie voordat die escaleert. Manon: "Zonder meting weten zorgprofessionals lang niet altijd wat de oorzaak van gedrag is en blijft het zich steeds herhalen. Data van deze metingen verhelderen de situatie. Daardoor kunnen bijvoorbeeld mantelzorgers beter het gesprek aangaan: met objectieve data kunnen zij het gedrag beter duiden en erover praten."

Tegen: data alleen zijn niets

De data uit stressmetingen met wearables zijn van enorme waarde, mits in de juiste context geplaatst. Want alleen data zijn niets, waarschuwen Eveline en Manon. "Aan de data zie je alleen wanneer stresswaarden stegen. Maar stress is niet altijd negatief. Wanneer je iets leuks gaat doen, stijgt je hartslag ook en ziet een wearable dat ook als stress. Daarom is de meting pas nuttig als je de data combineert met observaties." Dat is ook precies wat het onderzoek beoogt: het toetst hoe zorgprofessionals wearables in de toekomst kunnen inzetten. "Plat gezegd kun je aan de meting zien of iemand over een uur onbegrepen gedrag gaat vertonen. Daarbij is het van belang om het gedrag ook te observeren, zodat je weet wat er voorafgaand aan dat gedrag gebeurt. Als de zorgprofessionals dat helder hebben, kunnen ze de zorg erop aanpassen en dergelijke situaties voorkomen."

Voor: anticiperen in plaats van de-escaleren

Zoals uitgelegd kunnen de data in goede handen en met de juiste context escalatie voorkomen. De zorgprofessionals hoeven niet langer te de-escaleren, maar kunnen de patiënten bijvoorbeeld uit een situatie halen waarin ze stress krijgen. Ook krijgen zorgprofessionals inzicht in wat hun eigen gedrag met de patiënten doet. Daarbij geldt wederom: met deze informatie kan worden geanticipeerd in plaats van gede-escaleerd.

Tegen: zelf diagnosticeren en positieve stress

We zeiden het al: data alleen zijn niets. Want stress is niet altijd iets negatiefs. Een wearable kan geen onderscheid maken tussen positieve en negatieve stress. Wanneer patiënten gebruikmaken van wearables, kan daarom het risico ontstaan dat er verkeerde conclusies getrokken worden. Eveline: “Onze pilots met gezonde mensen leidden tot interessante inzichten. Zo bleek dat de wearables bij iemand de hele dag al hoge stress signaleerden. Daarom besloot die persoon 's avonds het sporten maar over te slaan, want de stress was al zo hoog. Daaruit leren wij dat de data niet op zichzelf staan. Dat is natuurlijk niet de bedoeling en ook direct het risico van beschikbare data zonder juiste kennis of context.”

Voor: het bevordert samenwerking tussen disciplines

Eveline en Manon zien ook potentie in meer samenwerking tussen verschillende disciplines. Zo hoeven zorgprofessionals het ook weer niet helemaal over een andere boeg te gooien. Eveline: “Je mag accepteren dat je niet weet wat de ruwe data zeggen. Graag zelfs. Ik denk dat dat geruststellend is voor zorgprofessionals: ze hoeven niet óók IT’er te worden. In plaats daarvan zien wij mogelijkheden in samenwerking tussen ICT’ers en zorgprofessionals. Sterker nog: in ons onderzoek zien we die samenwerking al tot stand komen onder onze studenten", vult Manon aan. "Volgens mij verrijkt het je werk als je andere competenties aanhaakt en toegeeft dat je het niet helemaal alleen kunt. Bij dit soort technieken is juridische én technische kennis vereist. Verschillende disciplines versterken elkaar juist."

Tegen: de zorgprofessionals moeten hun werk veranderen

Veranderingen zoals deze roepen weerstand op. Dat onderkennen beide onderzoekers ook. Eveline: “Dat het werk van zorgprofessionals verandert, zien we de kaatste jaren steeds duidelijker. Patiënten hebben zoveel toegang tot informatie dat ze eigenlijk zelf al hebben gezocht naar wat er aan de hand kan zijn, en alleen nog maar de bevestiging van de zorgprofessionals willen krijgen. Het kan zomaar gebeuren dat patiënten zelf op basis van de data uit wearables ideeën voor hun behandeling hebben, terwijl ze geen medische kennis hebben. Zorgprofessionals zullen daarop moeten anticiperen en de juiste inzichten moeten verschaffen om de data te duiden. Ze moeten die inzichten dus zelf ook hebben.”

Publinova besteedde eerder al aandacht aan zorg op afstand. Klik hier