© 2024 SURF
In 2020 is het STEM-netwerk (Science, Technology, Engineering, Mathematics) gestart. Doel was het bouwen van een stevig landelijk lerend netwerk op het gebied van STEM-onderwijs, om de kwaliteit van dit onderwijs te verbeteren. Om vak- en sectoroverstijgend STEM-onderwijs te realiseren is een netwerksystematiek ontwikkeld. Deze systematiek bestaat uit het werken met een landelijk kernteam, regioteams en regionale professionele leergemeenschappen (PLGs), en het bevorderen van netwerkvorming met behulp van de sleutelfactoren hiervoor. Deze sleutelfactoren zijn geïdentificeerd op grond van een zorgvuldige bestudering en integratie van de literatuur (zie bijvoorbeeld Hubers & Poortman, 2018; Poortman & Brown, 2018; Poortman et al., 2022; Prenger et al., 2021). De geïdentificeerde factoren zijn benut om systematisch te reflecteren op de kwaliteit van het netwerk en om deze te versterken. In de PLGs is op basis van de behoeften vanuit de onderwijspraktijk met name gewerkt aan twee thema’s: digitale geletterdheid en maakkunde. Om het werken in de PLGs te stroomlijnen is een zogeheten ‘onderlegger’ ontwikkeld. Hierin specificeert de PLG de doelen waaraan ze werken en de activiteiten die ze verrichten. Steeds vindt reflectie plaats op de mate waarin de activiteiten hebben bijgedragen aan de doelen. Op basis hiervan worden nieuwe activiteiten ontwikkeld. Het werken aan een stevig landelijk lerend netwerk heeft onder meer geresulteerd in een toename van professionele uitwisseling en samenwerking tussen regio’s op het vlak van STEM. Met name de structurele samenwerking tussen de onderzoekers heeft geleid tot verdere verknoping van netwerken en van daaruit tot nieuwe initiatieven en onderzoeksprojecten. Door de netwerkvorming kon daarbij op gecoördineerde wijze worden bijgedragen aan landelijke ontwikkelingen, zoals de nieuwe kerndoelen en de totstandkoming van de groeifondsaanvraag Techkwadraat. Hierover is op nationale conferenties gepresenteerd en is en wordt in nationale en internationale tijdschriften gepubliceerd (zie bijv. Van der Zee et al., 2023). Daarnaast wordt van de activiteiten binnen de PLGs er daarbuiten verslag gedaan op de website. Dat het STEM-netwerk na afloop van de subsidie blijft bestaan en alle leden ervan zich eraan committeren voor de komende jaren, is de belangrijkste opbrengst/uitkomst van het project.
Deze aanvraag beoogt de verwezenlijking van hoogwaardig onderwijs in Science, Technology, Engineering & Mathematics (STEM) in het primair- en voortgezet onderwijs en de lerarenopleidingen, door een beproefde systematiek voor netwerkvorming beschikbaar te maken voor het STEM-domein. Het uiteindelijke doel hiervan is de systematische en duurzame bevordering van bèta-burgerschap en het verhogen van de instroom van leerlingen in technische opleidingen (CBS, 2017, TechYourFuture, 2018). Om te komen tot de beproefde systematiek voor netwerkvorming, wordt de werkwijze van ontwerponderzoek toegepast (Plomp & Nieveen, 2013). Concreet betekent dit dat een systematiek wordt opgesteld voor het netwerk, dat deze in praktijk wordt gebracht, formatief wordt geëvalueerd, vervolgens wordt bijgesteld op basis van de bevindingen en dan wederom in de praktijk wordt beproefd (McKenney & Reeves, 2012). De systematiek voor het netwerk bestaat uit een aantal aspecten: 1) het opstellen van een landelijke onderzoeksagenda rondom STEM-onderwijs op basis van een proces van vraagarticulatie en focusbepaling, 2) het vervolgens in professionele leergemeenschappen (PLG’s) werken aan de beantwoording van vragen van de landelijke onderzoeksagenda, en 3) het delen van kennis, voorbeelden en onderzoeksresultaten door fysieke ontmoetingen te organiseren en een digitaal platform beschikbaar te stellen. Op deze wijze wordt kennisdeling en samenwerking gestimuleerd, wordt voortgaande netwerkvorming bevorderd, en wordt gewerkt aan het vergroten van onderzoekend vermogen van alle leden van het netwerk. Door meermalen de systematiek voor netwerkvorming bij te stellen en te verbeteren op basis van formatieve evaluaties, wordt toegewerkt naar een effectieve structuur voor het doen van praktijkgericht onderzoek naar STEM-onderwijs alsmede het delen en ontwikkelen van onderzoeksinitiatieven, kennis en good practices. Het STEM-netwerk is een open netwerk dat uitbreiding van deelname stimuleert, hetgeen leidt tot verbreding van kennisdeling en meer en beter praktijkonderzoek. Aan het eind van het project is een beproefde, doeltreffende systematiek voor voortgaande netwerkvorming binnen het STEM-domein beschikbaar.