In januari 2023 verscheen in Didactief een special over het lectoraat De Pedagogische Opdracht van Hogeschool InHolland. Met bijdragen van onder andere lector Mascha Enthoven, lerarenopleider en onderzoeker Theo van den Bogaart, en docent en onderzoeker Marietje Beemsterboer.
DOCUMENT
Het boek de Pedagogische Opdracht, het basisonderwijs in spiegels en vensters, is een ode aan de leerkrachten die elke dag een grote bijdrage leveren aan de persoonsvorming van nieuwe generaties. Dit boek is warm aanbevolen aan leerkrachten in opleiding en iedereen die geïnteresseerd is in pedagogiek en het basisonderwijs
DOCUMENT
Op 25 januari organiseerde Lectoraat De Pedagogische Opdracht een Symposium over actuele vragen in het onderwijs. Bijna 150 professionals vanuit het basisonderwijs, MBO en HBO bezochten het evenement op locatie Inholland Haarlem. Tijdens haar keynote besprak lector Mascha Enthoven actuele thema’s uit het publieke debat zoals kansenongelijkheid, persoonsvorming in het onderwijs en kwaliteit- en vrijheid van onderwijs. In de aansluitende sessies werden deze thema’s verder uitgediept en gingen deelnemers met elkaar in gesprek.
MULTIFILE
Stichting Spaarnesant spreekt de ambitie uit dat de scholen binnen de stichting met elkaar zijn verbonden door gezamenlijke kwaliteitsborging, het benutten van elkaars expertise en gezamenlijke innovatie (www.spaarnesant.nl). Het lectoraat De Pedagogische Opdracht heeft in haar onderzoeksagenda uitgewerkt op welke wijze het onderzoekend vermogen in de scholen kan worden versterkt en ingezet om deze ambitie te verwezenlijken (Enthoven, 2020). Stichting Spaarnesant en het lectoraat De Pedagogische Opdracht hebben gezamenlijk de intentie uitgesproken om een samenwerking hiertoe op te zetten. Het eerste thema dat in deze samenwerking centraal staat is het thema kansenongelijkheid. Stichting Spaarnesant en het lectoraat De Pedagogische Opdracht zullen samen optrekken om op onderzoekende wijze te komen tot gezamenlijke kwaliteitsborging, het benutten van elkaars expertise en gezamenlijk innovatie op het gebied van het bevorderen van de kansengelijkheid van de leerlingen binnen Spaarnesant. De eerste stappen in dit proces en de daaruit volgende plannen voor de nabije toekomst worden in het hier gepresenteerde tussenrapport beschreven.
DOCUMENT
Stichting Spaarnesant spreekt de ambitie uit dat de scholen binnen de stichting met elkaar zijn verbonden door gezamenlijke kwaliteitsborging, het benutten van elkaars expertise en gezamenlijke innovatie (www.spaarnesant.nl). Het lectoraat De Pedagogische Opdracht heeft in haar onderzoeksagenda uitgewerkt op welke wijze het onderzoekend vermogen in de scholen kan worden versterkt en ingezet om deze ambitie te verwezenlijken (Enthoven, 2020). Stichting Spaarnesant en het lectoraat De Pedagogische Opdracht hebben gezamenlijk de intentie uitgesproken om een samenwerking hiertoe op te zetten. Het eerste thema dat in deze samenwerking centraal staat is het thema kansenongelijkheid. Stichting Spaarnesant en het lectoraat De Pedagogische Opdracht zullen samen optrekken om op onderzoekende wijze te komen tot gezamenlijke kwaliteitsborging, het benutten van elkaars expertise en gezamenlijk innovatie op het gebied van het bevorderen van de kansengelijkheid van de leerlingen binnen Spaarnesant. In deze illustratie delen we inzichten en ervaringen die blijken uit gesprekken met onderwijsprofessionals van Spaarnesant.
DOCUMENT
Lerarenopleidingen kunnen studenten beter voorbereiden op het terugdringen van kansenongelijkheid door de ontwikkeling van contextbewuste professionaliteit al in de opleidingen centraal te stellen. Deze professionaliteit formuleren de auteurs als het “continu bewegen tussen individueel situationeel handelen in een specifieke context en collectieve duiding en onderzoeksmatige verbetering op basis van een collectief geformuleerde pedagogische opdracht”. In hun betoog beschrijven de auteurs, geïllustreerd met anekdotes uit de praktijk, hoe ze bij Hogeschool Inholland een onderzoekend curriculum vormgeven dat opleidt tot contextbewuste leraren met onderzoekend vermogen. Lerarenopleidingen kunnen studenten beter voorbereiden op het terugdringen van kansenongelijkheid. Dit doen de opleidingen door de ontwikkeling van contextbewuste professionaliteit al in de opleidingen centraal te stellen. Deze professionaliteit van de leraar werpt een nieuw licht op het te ontwikkelen onderzoekend vermogen van aankomende leraren. Voor deze studenten is het zaak dat zij leren waarnemen en ervaren voor de klas in uiteenlopende schoolcontexten. Bovendien is het belangrijk dat zij leren de ervaringen met het collectief van studenten of het schoolteam te duiden met behulp van literatuur. In hun betoog beschrijven de auteurs, geïllustreerd met anekdotes uit de praktijk, hoe ze bij Hogeschool Inholland een onderzoekend curriculum vormgeven dat opleidt tot contextbewuste leraren met onderzoekend vermogen.
DOCUMENT
Rianne Bosland-Meerding en Colleen Clinton zijn onderzoekers bij Lectoraat De Pedagogische Opdracht van Hogeschool InHolland. Zij verzorgenden op 5 oktober 2022 een webinar over het onderwerp kansengelijkheid. Kansengelijkheid is een van de thema’s waarbinnen het lectoraat onderzoeksmatig samenwerkt met kinderopvang en onderwijs. Is het mogelijk meer kansengelijkheid in een grootstedelijke context zoals Den Haag te realiseren, onder andere via vve? Tijdens de inspiratiesessie kregen deelnemers informatie over de inzichten die de onderzoekers hebben opgedaan. Wat zijn de ervaringen van professionals als het gaat over het bieden van kansen? Waarom is kansenongelijkheid niet alleen een grootstedelijk probleem? Waarom spreken de onderzoekers liever over ‘kansen in context’ dan over ‘kansengelijkheid’? Het lectoraat stelt de professionaliteit van pedagogisch professionals centraal. Uitgangspunt is dat er vanuit én ten bate van de uitvoeringspraktijk wordt gewerkt en ontwikkeld, waarbij wetenschappelijke kennis wordt benut. Tijdens deze inspiratiesessie hoorden deelnemers meer over het gedachtegoed en de werkwijze van het lectoraat.
LINK
De discussie rondom persoonsvorming in het basisonderwijs heeft zich de afgelopen jaren vooral toegespitst op de vraag naar de meetbaarheid en daarmee de verantwoording van deze vorming. Omdat persoonsvorming een proces is dat zich ook voordoet zonder dat leerkrachten er planmatig mee bezig zijn en zonder dat het effect gemeten wordt, is het in het kader van deze verantwoording noodzakelijk om meer te begrijpen over de momenten waarop persoonsvorming zich voordoet. In dit onderzoek zijn data van een groep studenten aan de pabo verzameld en geanalyseerd om antwoord te kunnen geven op de vraag wat de basale kenmerken van deze vormingsmomenten zijn. De participanten hebben tijdens het lesgeven op bureaubladen bijgehouden op welke momenten ze ervoeren persoonsvormend te handelen in termen van de vorming van persoonlijkheid, identiteit of karakter (Elshout & Enthoven, 2021). Deze bureaubladen hebben data opgeleverd over de duur van deze momenten, de betrokkenen en de vakgebieden waarop persoonsvorming zich voordeed. Ook hebben de studenten journals bijgehouden over het ontstaan van deze momenten. Leraren in opleiding blijken tijdens een schooldag uiteenlopende momenten van persoonsvorming te ervaren. Deze momenten van persoonsvorming zijn verweven met allerlei vakinhouden maar vooral ook met vrije ruimte van leerlingen. Op basis van deze resultaten kan worden geconcludeerd dat het voor het begrijpen van de plaats en functie van persoonsvorming in het curriculum van het basisonderwijs belangrijk is meer onderzoek te doen naar de manier waarop persoonsvorming plaatsvindt, welke doelen men in het onderwijs voor deze persoonsvorming stelt en op welke manier het onderwijs verantwoording kan afleggen voor deze rol in de persoonsvorming van leerlingen.
DOCUMENT
In deze deelstudie is literatuuronderzoek gedaan naar het concept 'vrijplaatsen' binnen diverse maatschappelijke contexten, ook in historisch perspectief. Vervolgens wordt op twee vragen een antwoord gezocht: Wat maakt vrijplaatsen pedagogisch? Wat kan de waarde en rol zijn van de kunsten bij het ontwerpen van een pedagogische vrijplaats.
DOCUMENT
Lukt het om de schoonheid van het beroep van leraar weer zichtbaar te maken? Lukt het om vanuit het beroep een professioneel tegenwicht te bieden aan de eisen die de maatschappij stelt? En lukt het om leraren meer mogelijkheden te bieden om professioneel te groeien en hun rol te ontwikkelen? Mascha Enthoven, lector De Pedagogische Opdracht, benadert in haar lectorale rede deze vragen door de (pedagogische) opdracht van het onderwijs te formuleren binnen de invloed van het betrokken handelen van de leraar. Binnen dat wat de professionaliteit van de leraar kenmerkt: het continu - op basis van je ervaringen, kennis en intuïtie - inschatten wat het juiste is om te doen. Zij pleit daarom voor vertrouwen en ruimte voor leraren en schoolteams: vertrouwen en ruimte om gezamenlijk het individuele handelen van de leraar te ondersteunen, te verantwoorden en te ontwikkelen. De wens van het werkveld voor meer onderzoekende scholen en lerende netwerken biedt kansen. Mits we bij de ontwikkeling van deze scholen en netwerken sterker het primaire onderwijsproces als bron benutten. En op voorwaarde dat we het ondersteunen van het betrokken handelen van de leraar als doel hebben. Door de focus op het betrokken handelen van de leraar in onderzoek als bron, maar ook als doel te nemen, geven we een scherpere richting aan het onderzoekend vermogen in lerarenopleidingen. Het onderzoekend vermogen staat dan in het teken van de ontwikkeling van betrokken handelen. We kunnen bedachtzaamheid over dit handelen organiseren. En we kunnen deze collectieve bedachtzaamheid ondersteunen met behulp van kennis- en vaardigheden op het gebied van onderzoek. Het werkveld en de lerarenopleidingen vormen in deze ontwikkeling een krachtig collectief. Het model voor ‘de Pedagogiek als Betrokken handelingswetenschap’ wordt gebruikt als een uitwerking van dit krachtig collectief.
DOCUMENT
