Search results

De stad als setting van sociaal werk

De eerste opleiding ter wereld voor sociaal werk opende in 1899 haar deuren in Amsterdam, tussen de sloppen van de arbeidersbuurt De Jordaan. Net als toen is Amsterdam anno 2018 een economisch succesvolle ‘boomtown’ waar sociale scheidslijnen scherper worden.Sociale uitsluiting is in Nederland vooral een verschijnsel van de grote steden. Een sociaal werker in de stad staat dus voor een flinke opgave. Tegelijkertijd bieden juist de verschillende settingen en domeinen van de stad ook aanknopingspunten. Lector Stedelijk Sociaal Werken dr. Lex Veldboer buigt zich in zijn rede over de kenmerkende omstandigheden, uitdagingen en vraagstukken van sociaal werken in een grote stad.

Schatgraven in de geschiedenis van sociaal werk. Over utopieën, wisselende tijdgeesten en ambachtelijk scharrelen

Bij het historisch schatgraven is één van de meest fascinerende vondsten het fenomeen van de veranderende tijdgeest. We kunnen tijdgeest ook ‘sociaal-culturele conjunctuur’ noemen, naar analogie van ‘economische conjunctuur’. Ik hou het op ‘tijdgeest’. Tijdgeest is een moeilijk te pakken en te verklaren verschijnsel, maar het is er niet minder werkzaam door.4 Als we spreken over een veranderde tijdgeest bedoelen we een omslag in collectieve mentaliteit. Die veranderde tijdgeest maakt dat we anders gaan denken, kijken en voelen over allerlei maatschap¬pelijke verschijnselen, en ook over welzijn, over waarden als solidariteit en gelijkheid, rechten en plichten, verantwoordelijk¬heid en maatschappelijk werk. En er spelen vragen als: wie zijn de kwetsbaren, welke taken heeft de overheid en wat moeten burgers zelf doen?

De brede basis van sociaal werk

Maatschappelijk werk in een sociaal gevoelige tijd.

In dit boekje vindt u de oratie, zoals die ongeveer is uitgesproken bij de aanvaarding van het bijzonder hoogleraarschap ‘Grondslagen van het maatschappelijk werk’ aan de Universiteit voor Humanistiek. Daar heb ik twee hoofdstukken aan toegevoegd. In hoofdstuk 2 ‘Op zoek naar het maatschappelijk rendement’ verantwoord ik gebruikte getallen in de oratie en geef ik argumenten om te investeren in eerstelijns ondersteuning in het sociaal functioneren van mensen in een steeds complexere samenleving. In hoofdstuk 3 ‘Een aanzet tot een raamwerk voor een sociaal werk theorie als voorbeeldige praktijkdiscipline’ werk ik een inzicht in en uitzicht op een samenhangend kennis- en handelingsdomein sociaal werk uit. Sociaal werk is de omvattende term voor het brede kennis- en handelingsdomein waar sociale professionals van verschillend pluimage zich inzetten voor het sociaal functioneren. Binnen sociaal werk is maatschappelijk werk een kernberoep met een lange en indrukwekkende geschiedenis. Het raamwerk dat ik hier presenteer zal mijn werk aan de Universiteit voor Humanistiek en mijn samenwerking met collega’s in het hoger onderwijs en de praktijk inkaderen.

Sociaal schaduwwerk in een wijk in Amsterdam Zuidoost

Onderzoek naar praktijken van informeel sociaal werk of 'sociaal schaduwerk' in de Amsterdamse wijk Holendrecht. Sociaal schaduwwerk verwijst naar activiteiten en vormen van ondersteuning die ontplooid worden door actieve bewoners, veelal op vrijwillige basis, maar die overeeenkomen met de functies van het formele sociaal werk. De term schaduwwerk drukt uit dat deze vormen van informeel sociaal werk vaak onbekend zijn bij formele spelers in zowel het professionele- als het overheidsdomein. Ook verwijst het naar hetfeit dat dit informele sociaal werk vaak een essentiele rol vervult voor bewoners die afstand ervaren tot het formele zorg - en welzijnsaanbod, die daardoor niet goed bereikt worden. Het onderzoek in Holendrecht geeft een diepgaand inzicht in de werkwijzen, opvattingen en perspectieven van dit type informele spelers in deze wijk. Centrale thema's in het onderzoek zijn de waarde van de nabije kennis van deze spelers, het vertrouwen en wantrouwem dat speelt tussen hen en formele spelers, en het gebrek aan erkenning dat zij ervaren voor hun bijdrage.

Sociaal werk: Een mensenrechtenberoep bij uitstek?

In dit hoofdstuk bespreken wij praktijkonderzoek dat voortborduurt op Anneke Menger’s jarenlange onvermoeibare inzet voor de professionalisering van sociaal werk. Immers, met haar immense ervaring heeft zij een bijdrage geleverd aan de manier waarop forensisch sociale professionals hun specifieke rol opvatten en uitvoeren (o.a. Menger, Krechtig, & Bosker, 2016). En, daarmee kreeg indirect ook het bevorderen van respect voor mensenrechten meer aandacht. Immers, het gaat Anneke in haar onderzoek vaak om rechtvaardigheid en de ‘mens’ achter zowel de sociale professional als de justitiabele. Daarnaast heeft haar lectoraat de morele opdracht van de professional in gedwongen kader in kaart gebracht (Krechtig, & Donker, 2012). Voor soortgelijk onderzoek naar mensenrechten en sociaal werk in de huidige participatiesamenleving is haar lectoraatsonderzoek daarom een bron van inspiratie.