’Aantal daklozen in Nederland in tien jaar verdubbeld.’ Dat was een van de koppen afgelopen week in de media naar aanleiding van nieuwe cijfers van het CBS over de ontwikkeling van dakloosheid in Nederland. Bijna 40.000 mensen, voor het overgrote deel mannen, waren in 2018 dakloos, tegen 17.800 in 2009. Dat betekent dat in Nederland 2.3 personen per 1.000 inwoners vorig jaar dakloos was.
In dit artikel wordt de literatuur verkend op het terrein van een meer sociaalparticipatieve benadering van actief burgerschap. In deze literatuur wordt de ontwikkeling van burgerschap verbonden met de noodzaak zicht te ontwikkelen op handelingscontexten die voor zowel burgers als sociale professionals van belang zijn. We verkennen relevante literatuur van onder andere De Tocqueville, Dewey, Putnam, Lichterman en Biesta. Door aandacht te besteden aan burgerschap als praktijk beogen we dichter op de huid van het werk van sociale professionals te kruipen, waardoor de huidige ontwikkelingen rondom de bevordering van actief burgerschap bevraagd kunnen worden. Wat deze literatuurverkenning in beeld brengt is dat actief burgerschap niet tot bloei komt vanuit een opgelegde moraal, maar verbonden dient te worden met het dagelijkse handelen van burgers, waarin het “al doende leren” samen op gaat met de ontwikkeling van betekenisvolle praktijken. Sociale professionals hebben vooral tot taak dit type praktijken te ondersteunen en te faciliteren.
Sport kan net als kunst, muziek en kleding ook worden gezien als een maatschappelijk verschijnsel dat inzicht geeft in de hedendaagse cultuur. Verborgen competitie belicht juist deze kant van de sport. Hierbij staan eenvoudige vragen centraal die velen interesseren, maar waaraan nog maar weinigen aandacht hebben besteed. Waarom behoort American football tot de populairste sporten van de Verenigde Staten, is China een tafeltennisbolwerk, Nederland een schaatsland en Nieuw-Zeeland een rugbynatie? Waarom wordt voetbal wereldwijd massaal beoefend en kent korfbal alleen in ons land een grote populariteit? Maarten van Bottenburg beschrijft de verspreiding en popularisering van ongeveer dertig sporten over de hele wereld in de afgelopen honderd jaar en biedt de lezer daarmee een mondiaal sportpanorama. Door het lezen van Verborgen competitie krijgt u meer inzicht in de mondialisering van de hedendaagse cultuur en in de wijze waarop mensen zich door hun sportvoorkeuren aan anderen binden of zich van hen onderscheiden.
Op weg naar een duurzame leefomgeving staat Nederland aan de vooravond van ingrijpende ruimtelijke transformaties. Dit vraagt om een andere manier van denken en doen. De nieuwe Omgevingswet en de NOVI zetten in op een cultuurverandering met op maat gesneden afwegingen en intensieve samenwerking tussen stakeholders. Een potentieel cruciale rol is hierbij weggelegd voor ruimtelijk ontwerpers. Ruimtelijk ontwerpers zijn, naast hun traditionele rol om te komen tot inrichtingsvoorstellen, steeds vaker grenswerkers die in participatieve ontwerpprocessen verschillen overbruggen en samenwerking initiëren. Helaas is er slechts beperkt inzicht in grenswerken door ruimtelijk ontwerpers en de potentie hiervan in transformatieve planningsprocessen. Met dit onderzoek ontwikkelen we praktische en toepasbare inzichten voor een optimale inzet van ruimtelijk ontwerpers als grenswerkers. De literatuur over grenswerken maakt een onderscheid in verschillende activiteiten en rollen voor grenswerkers, en condities die grenswerk mogelijk maken. De focus in dit verkennende onderzoek ligt op rollen en kritische condities, die we op het spoor willen komen via een internationale casestudie met vier cases: het Sigma plan (België); Ruimte voor de Rivier (Nederland); ‘Water as Leverage’ in Semarang (Indonesië); en één van de deelgebieden van ‘Rebuild by Design’ (Verenigde Staten). Via deze internationale cases, elk met een specifieke context, wordt breed inzicht verkregen in de rollen en condities voor grenswerken door ruimtelijk ontwerpers. De resultaten van de casestudie vormen de input voor een focusgroep discussie met Nederlandse ruimtelijke ordeningsprofessionals. Tijdens deze bijeenkomst worden praktische aanbevelingen geformuleerd voor de inzet van ruimtelijk ontwerpers als grenswerkers in een nieuwe Nederlandse ruimtelijke ordeningspraktijk.
