In deze deelstudie is literatuuronderzoek gedaan naar het concept 'vrijplaatsen' binnen diverse maatschappelijke contexten, ook in historisch perspectief. Vervolgens wordt op twee vragen een antwoord gezocht: Wat maakt vrijplaatsen pedagogisch? Wat kan de waarde en rol zijn van de kunsten bij het ontwerpen van een pedagogische vrijplaats.
DOCUMENT
Het debat rond politiserende praktijken is steeds luider te horen (Kaulingfreks, 2022; Van Bouchaute & Vanderhulst, 2022), hoewel nog regelmatig ‘over de hoofden’ van werkers gevoerd. Sociaal werkers geven hun normatieve professionaliteit vorm in ‘rommelige’ of ‘modderige’ contexten, waarbij door reflectie op en in praktijkervaringen diens competenties van ‘artistery’ (kunstenaarschap/ambachtelijkheid) worden verfijnt (Schön, 1983, Van Ewijk, 2019). Ze kunnen daarin een machteloze acrobatische spagaat ervaren tussen hun doelgroep en de systeemwereld (Van den Dries, 2022). Individuele werkers gaan op verschillende manieren om met die spagaat, met als wellicht meest extreme coping het verlaten van het beroepsveld (Hoijtink, 2022). Dat is zorgwekkend omdat de aard van het werk juist vraagt om langdurige investering in de complexe relaties met en tussen burger en overheid. De morele spanning kan individueel lijken, maar is verbonden met collectieve processen. Als sociaal werker en kersverse promotieonderzoeker veronderstel ik dat de spanningen waarmee sociaal werkers worden geconfronteerd bij het werken aan sociale rechtvaardigheid, dehumaniserende en vervreemdende effecten kunnen hebben, wat hen paradoxaal genoeg verder weg kan drijven van dat doel. Ik ben geïnteresseerd in de impact die dit heeft op hen als professional, burger en als mens. Mijn stellingname is dat velen willen bijdragen aan sociale rechtvaardigheid, hoewel wellicht niet altijd onder die terminologie of met een gevoel erop toegerust te zijn. Samen met drie community werk praktijken zou ik via een participatieve en etnografische aanpak op zoek willen gaan naar kansen om collectief sociale rechtvaardigheidspraktijken te versterken. Het zoeken naar ‘best goed werk’ (Mattingly, 2013) in alledaagse modderige morele werkpraktijken – hoe taai, fragiel en riskant ook - kan dienen als morele laboratoria en wegwijzers van hoe het werk ‘bewerkt’ kan worden, of het leven geleefd kan worden. Ik geloof dat we gezamenlijk ‘kooltjes van hoop’ (Kunneman, 2009) kunnen vinden om aan te blazen.
MULTIFILE
Door de steeds complexere maatschappelijke uitdagingen is er behoefte aan professionals die wendbaar en kritisch zijn, en die zich bewust zijn van hun invloed op de samenleving. Binnen het hoger onderwijs groeit daarom de belangstelling voor de ontwikkeling van het moreel kompas van studenten. Onderzoek laat zien dat docenten behoefte hebben aan scholing op dit gebied. De lectoraten Vernieuwend Onderwijs en Weerbare Democratie van Saxion hebben daarom de handen ineengeslagen om professionalisering voor hogeschooldocenten te ontwikkelen. Tijdens de voorbereidingen hiervoor werd duidelijk dat er binnen de hogeschool een gebrek is aan een gezamenlijke, gedefinieerde visie die een coherente en wetenschappelijk onderbouwde professionaliseringsaanpak mogelijk maakt. Om deze leemte te vullen, is een visiestuk opgesteld over het versterken van het moreel kompas in het hoger onderwijs. Dit document is bedoeld voor Saxion, maar kan ook van waarde zijn voor andere instellingen. Daarom delen we hier de belangrijkste inzichten. In dit artikel definiëren we allereerst wat we verstaan onder moreel kompas en identificeren we de kerncomponenten ervan. We doen suggesties voor leerlijnen in het curriculum en verkennen didactische ontwerpprincipes voor dit type onderwijs. Tot slot presenteren we bouwstenen voor de professionalisering van docenten, met als doel het moreel kompas van studenten te bevorderen.
MULTIFILE
