De afgelopen jaren brachten praktijken van kunstenaars in niet-artistieke omgevingen mijn denken in beweging. Waar ik vroeger verwonderd kon raken van de beeldende uitkomsten van het artistieke proces en wilde begrijpen hoe processen van betekenisvorming beschreven konden worden, zo raakte ik de afgelopen jaren vooral verwonderd door de wijze waarop kunstenaars aanwezig zijn, hoe zij kijken, hoe zij beslissen, wanneer en hoe ze handelen, hoe ze verantwoordelijkheid nemen. Ik spreek met hen en stel vragen om die processen beter te begrijpen en ik zoek in de literatuur naar mensen bij wie ik mijn zoektocht herken. Dat proces van bewegen en bewogen worden ligt aan de basis van De artistieke attitude.”
LINK
Het lectoraat Image in Context van het Kenniscentrum Kunst en Samenleving in Groningen heeft in de afgelopen acht jaar van zijn bestaan gezocht naar nieuwe rollen voor kunstenaars en ontwerpers in sociale contexten. Zoekend naar de specifieke rol die de kunsten (als een verzamelnaam voor de disciplines die binnen een kunstacademie gedoceerd worden) kunnen innemen in sociale omgevingen, ontstond er als vanzelf een focus op de artistieke attitude als datgene waarmee een kunstenaar, naast zijn beeldende kwaliteiten, zich onderscheidt. Immers zonder een artistieke attitude komen beeldende kwaliteiten minder tot hun recht en wordt kunstenaarschap een ambacht. En in een sociale omgeving maakt de artistieke attitude van de kunstenaar het verschil met bijvoorbeeld een sociaal werker of een zorgprofessional. Het is een attitude die door hem of haar wordt ontwikkeld binnen het kunstonderwijs.
DOCUMENT
‘In recent years, the practices of artists in non-artistic environments have set my mind in motion. Where before I could marvel at the visual outcomes of the artistic process and would want to understand how processes of creating meaning could be described, I am now particularly struck by the way in which artists are present, by their way of looking, how they make decisions, when and how they act, how they take responsibility. I have conversations with them and ask questions to better understand their processes, and I explore literature to find people with a similar quest. This process of moving and being moved lies at the heart of the book The Artistic Attitude.’
LINK
Maatschappelijke ontwikkelingen zorgen ervoor dat de rol en bijdrage van de creatieve professional verandert. Niet alleen moet hij met steeds minder financiering toe, tegelijkertijd wordt er maatschappelijk een steeds grote beroep op hem gedaan. Gemeentes hebben hierin een grote rol. Steeds meer sturen zij hun cultuurbeleid vanuit de maatschappelijke meerwaarde van de creatieve industrie voor o.a. de domeinen gezondheid, welzijn en zorg. Juist zij zijn zich ervan bewust dat een weerbare en flexibele samenleving ontstaat wanneer mensen zich verbonden en gehoord voelen in juist die domeinen. Het is daarbij voor gemeentes van groot belang dat organisaties en zelfstandige ondernemers in deze sector inzicht hebben in de impact die ze veroorzaken en dat ze kunnen samenwerken om op die manier slagvaardiger een innovatieve, inclusieve en reflectieve samenleving te laten ontstaan en daarmee bijdragen aan het maatschappelijk verdienvermogen. In het versplinterde landschap in de regio van menig dorp en stad verhinderen goede samenwerking en een gezamenlijke focus op de regionale context vaak de innovatieve slagkracht van de creatieve industrie. Zo ook in de context van gemeente Het Hogeland. In deze aanvraag wordt een traject ontwikkeld waarin mkb cultuurorganisaties, amateurclubs en gesubsidieerde organisaties beter in staat worden gesteld om met elkaar deze rol op zich te nemen. In samenwerking met VRIJDAG Advies wordt in een traject van vier stappen met de deelnemers van dit platform in oprichting een ‘Sociaal Cultureel Waarden Canvas’ ontwikkeld, fungerend als empowerend instrument binnen dit platform. Het canvas kan beschouwd worden als een Key Enabling Methodology (KEM) vanuit een artistieke invalshoek met een academische methodische grondslag. VRIJDAG Advies heeft de intentie om deze aanpak ook in te zetten in andere contexten waarin het net als in Het Hogeland de bedoeling is dat verschillende culturele organisaties vanuit eigenheid en vanuit het appèl van de samenleving gaan samenwerken.
In het Wijklab van de Arnhemse wijk Malburgen neemt een groep jongeren van de jeugdwijkraad via debatclubs deel aan het politieke leven in de wijk door eigen punten te agenderen. Ze leren daar taal gestructureerd in te zetten om hun argumenten helder voor het voetlicht te brengen. Deze jongeren leven in een beeldcultuur die hen vormt en hun gedrag stuurt. Het is hun ambitie om hier meer grip op te krijgen om ook op die manier hun stem te laten horen en invloed uit te oefenen. Ze willen een platform creëren om bewuster met beelden om te leren gaan, inzicht te ontwikkelen in beeldvorming in traditionele media en vaardiger te worden in het zelf beelden produceren voor social media. Het lectoraat Image in Context doet met kunstenaars en actieonderzoekers actief onderzoek naar de wijze waarop via artistieke interventies in sociale contexten groepen maatschappelijk krachtiger kunnen worden. Ze ontwikkelen hiermee voor beeldende kunstenaars en ontwerpers nieuwe beroepsperspectieven. Centraal hierin staat de vraag hoe bij niet professionele kunstenaars een artistieke attitude, een kunstenaarsmindset, te ontwikkelen is. onderzoeksvraag geformuleerd: Hoe kan een actieonderzoeksproces waarin de kunstenaar zijn vaardigheden, inzichten en attitude deelt, zo vormgegeven worden dat het leidt tot een overdraagbare methodiek waarbij jongeren via het maken van eigen producten kritisch leren omgaan met de wijze ze beeldend invloed kunnen uitoefenen? In dit project wordt door de actieonderzoeker Anne Braakman en de artistic researcher Kevin Perrin op drie niveaus ten behoeve van drie ambities met de jongeren wordt gewerkt: - Bewust maken van de kracht van beelden. - Vaardiger worden in het inzetten en produceren van beelden. - Ontwikkeling van een artistieke attitude.
