In deze wiki is gekozen voor de menselijke, emotionele kant van het proces, ook wel de zachte kant genoemd. Over de zakelijke (ook wel harde kant) wordt al vaak en veel geschreven. Daar waar het nuttig is, zullen we zoveel mogelijk verwijzen naar deze documentatie. Het ijsberg model van McClelland brengt goed in beeld waar de focus ligt. Uit ervaring weten we dat ook in het bedrijfsovernameproces circa 20% bestaat uit gedrag, kennis en vaardigheden (Wat doe je?) en 80% opvattingen, overtuigingen, normen (wat vind je?) en drijfveren, waarden, motieven en karakter (Wat wil je?).
LINK
Bedrijfsovernames binnen de agrarische sector zijn complexe processen. Vooralsnog wordt er veel aandacht besteed aan het financiele, juridische en fiscale aspect, maar het sociaal-emotionele vlak blijft nog te vaak onderbelicht, terwijl dat juist een cruciale rol speelt. Vanuit culturele antropologie geven we in dit essay antwoord op de vraag: “hoe kom je tot een succesvolle bedrijfsovername op sociaal-emotioneel vlak?”
DOCUMENT
Bedrijfsovernames in de agrarische sector lopen niet altijd vlekkeloos. Buiten de financiële aspecten, spelen emoties en gevoelens een grote rol. Je levenswerk, wat misschien wel door je voorouders is opgebouwd, draag je immers niet zomaar over. Tijdens het Webinar ‘Bedrijfsovername - Next level’ deelden betrokken partijen onder leiding van Esther de Snoo, hoofdredacteur van Nieuwe Oogst, hun inzichten uit onderzoek en praktijkervaringen over dit onderwerp. De ‘serious game’, het instrument ‘Boerenboom’ en de ‘Casusbundel’ worden besproken en bieden als hulpmiddelen handvaten tijdens het proces van bedrijfsovername.
LINK
Poster en begeleidende audio uit de guided tour van het Open Atelier van CoE Groen op 7 december 2023 over het project Duurzame bedrijfsovername Om tafel. Een bedrijfsovername kan voor best wat spanning in een familie zorgen. Het bordspel Om tafel maakt het thema hopelijk beter bespreekbaar. Een project waarin Hogeschool van Hall Larenstein samenwerkt met NHL Stenden en gamebedrijf 8D games uit Leeuwarden. Tijdens het spel komen er 8 dilemma's voorbij, waarover je met elkaar overeenstemming moet bereiken. De deelnemers spelen verschillende rollen met daarbij verschillende belangen. De bedoeling is dat je beter inzicht krijgt in elkaars beweegredenen. Het project resulteert in een geconsolideerd bordspel in verschillende varianten, geschikt voor onderwijs en de beroepspraktijk.
MULTIFILE
Het doel van deze whitepaper is bewustzijn vergroten van de complexiteit van het bedrijfsoverdrachtsproces binnen de agrarische sector. Zowel het aantal vraagstukken als het grote aantal betrokkenen met verschillende perspectieven maken het ingewikkeld. Het bedrijfsovernameproces kent veel vergelijkbare onderdelen, het doorlopen ervan kent echter geenroutine want alle overnames zijn uniek.
DOCUMENT
Het doel van deze whitepaper is bewustzijn vergroten van de complexiteit van het bedrijfsoverdrachtsproces binnen de agrarische sector. Zowel het aantal vraagstukken als het grote aantal betrokkenen met verschillende perspectieven maken het ingewikkeld. Het bedrijfsovernameproces kent veel vergelijkbare onderdelen, het doorlopen ervan kent echter geenroutine want alle overnames zijn uniek.
DOCUMENT
Het doel van deze whitepaper is bewustzijn vergroten van de complexiteit van het bedrijfsoverdrachtsproces binnen de agrarische sector. Zowel het aantal vraagstukken als het grote aantal betrokkenen met verschillende perspectieven maken het ingewikkeld. Het bedrijfsovernameproces kent veel vergelijkbare onderdelen, het doorlopen ervan kent echter geenroutine want alle overnames zijn uniek.
DOCUMENT
Presentatie gehouden tijdens het vab (vereniging agrarische bedrijfsadviseurs) Event Verduurzaming Bedrijfsoverdracht op 2 juni 2022 in Dronten, door docent-onderzoeker Gelein Biewenga van hogeschool Van Hall Larenstein.
DOCUMENT
Generatiewisseling binnen de agrarische wereld is een complexe proces. Voor de toekomst van de sector is het daarentegen noodzakelijk. Deze sector is van groot belang voor ons voedselsysteem en de leefbaarheid van stad en ommeland. De complexiteit zit in de duur van het bedrijfsovername proces en het aantal betrokkenen met verschillende belangen en inzichten. In deze bundel richten we ons op bedrijfsoverdragers, bedrijfsovernemers, partners, niet overnemende familie, adviseurs. De verhalen komen uit de praktijk, waarbij de bedrijfsovernames in verschillende fases zitten. Naast een inleiding beschrijven we ook de lessen die we geleerd hebben door in gesprek te zijn met de praktijk.
MULTIFILE
Deze publicatie is onderdeel van het project: Living Lab Duurzame Bedrijfsovername - Het Open Gesprek (2023-2025). Dit project werd geleid door Hogeschool Aeres en werd uitgevoerd in samenwerking met hogeschool Windesheim en Hogeschool Utrecht. In dit project is er specifiek aandacht voor overnames van complexe (familie)bedrijfsstructuren, zoals situaties met meerdere opvolgers/eigenaren. Het project is onderdeel van een breder programma over bedrijfsovername in de agrarische sector gefinancierd en gecoördineerd door Stichting regie-orgaan SIA en het Ministerie van LVVN. De informatie die in deze publicatie wordt beschreven, is onderbouwd door deskresearch, input van experts en vier interviews met bedrijfsfamilies in de periode tussen mei 2024 en augustus 2024. Drie van deze bedrijven komen uit de tuinbouwsector, een sector waar relatief veel familiebedrijven voorkomen die in een bv-structuur opereren. Het vierde bedrijf betreft een kringloopbedrijf met akkerbouw, energie, pluimvee en de verwerking van voedselresten. De deskresearch bestond uit een literatuurstudie van de familiebedrijvenliteratuur, bestudering van de beleidskaders en de wettelijke kaders, handboeken over ondernemingsrecht en studies specifiek gericht op de agrarische sector. De input van experts is in drie ronden opgehaald. Er is een expertsessie geweest met adviseurs en branche-organisaties (LTO-Noord en NAJK) op 23 januari 2025. Vervolgens zijn er experts betrokken die de publicatie hebben gecontroleerd op feitelijke onjuistheden in de periode maart-april 2025. Tot slot is er input verzameld tijdens een scholingsdag voor agrarische adviseurs en docenten in het agrarische onderwijs (10 april 2025).Er is verder kruisbestuiving geweest met een eerder project over agrarische bedrijfsopvolging waar Hogeschool Windesheim en Hogeschool Aeres in samenwerkten. Het gaat om het project: Living Lab Duurzame Bedrijfsovername – De Zachte Kant van Agrarische Bedrijfsopvolging. In dat project zijn 15 families geïnterviewd. De interviews zijn gebruikt voor enkele praktijksituaties en familiedynamieken die in deze publicatie besproken worden.
DOCUMENT
