Het SHB heeft Futureconsult verzocht een begeleidingstraject te starten voor de ontwikkeling van een toekomstvisie op de Hogeschool Bibliotheken. Hoe ziet de toekomst van het bibliotheekwezen in het hoger beroepsonderwijs eruit? Welke vormen van samenwerking passen daarbij? Welke ICT-toepassingen zullen hun intrede doen? Rondom deze en andere ontwikkelingen wilde het SHB een toekomstverkenning realiseren om een robuuste strategie voor de toekomst te ontwikkelen. Om de toekomst beter te overzien heeft Futureconsult in een interactief proces met het SHB vier scenario's ontwikkeld als vertrekpunt voor het creëren van visie en strategie. Dit eindverslag geeft de resultaten van het scenarioproject weer. Na de inleiding volgt een uitleg over de scenariomethode die in dit project is toegepast. Daarna volgen de vier toekomstscenario's. Bij elk scenario zijn de reacties tijdens de eerste bespreking van de scenario's op de slotbijeenkomst op 16 juni weergegeven. De bijlage omvat een aantal interviews die ten behoeve van het project zijn gehouden, de resultaten van een onderzoek onder studenten, de registratie van de interactieve workshop en van een debat tussen SHB-bestuursleden en studenten van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO).
In dit artikel wordt ingegaan op de snel veranderende digitale wereld. Want het stof rondom de term 'web 2.0' mag zo langzamerhand dan wel opgetrokken zijn, vragen blijven er genoeg. Welke impact hebben al die elkaar steeds sneller opvolgende ontwikkelingen nu eigenlijk op bibliotheken? In hoeverre dringt web 2.0 al door in de organisatie, in de werkprocessen, de klantbenadering en in de digitale bibliotheek? Vergt het wellicht ook een andere attitude van de bibliotheekmanager? En welke gevolgen heeft web 2.0 voor het functieprofiel van de informatiespecialist? Vragen als deze en nog meer, worden in dit artikel verder uitgediept.
Kinderen en jongeren leren niet alleen op school, maar ook daarbuiten. Informele leeromgevingen kunnen ‘het verschil maken’ voor hun ontwikkeling, niet alleen door scholing van kennis en vaardigheden, maar ook als plaats waar jeugdigen nieuwe sociale rollen kunnen ervaren en hun identiteit ontwikkelen. De in dit rapport gepresenteerde studie onderzoekt de leeropbrengsten (kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming) van maakprogramma’s voor kinderen en het opleidingsprogramma voor maakplaats-coaches in Maakplaats 021. Gegevensverzameling bestaat uit documentanalyse, zelfevaluaties door kinderen en interviews met maakplaats-coaches. Uit de zelfevaluaties van kinderen en de interviews met maakplaats-coaches blijkt dat kinderen groeien op het gebied van technologie, socialisatie en persoonsvorming. Kinderen geven aan dat zij graag naar de maakplaats komen en er veel leren. De leeractiviteiten die zij zelf benoemen betreffen voornamelijk de technologie. Volgens coaches en ouders groeien de kinderen ook als persoon en ontwikkelen zij hun identiteit. Elkaar hulp geven en hulp vragen – een belangrijke vaardigheid die geoefend kan worden in informele leeromgevingen – blijft iets achter bij de andere leeropbrengsten.
De afgelopen jaren is de rol van de openbare bibliotheek steeds meer verschoven van informatieverstrekker en cultuuraanbieder naar die van ontmoetings- en verbindingsplek. De bibliotheek is een plek waar medewerkers niet alleen boeken uitlenen, maar waar ze met lokale gemeenschappen verbinding zoeken, problemen oplossen en aan vaardigheden werken. Met dit buurtgericht werken verandert de rol van bibliotheekmedewerkers en de wijze waarop zij invulling geven aan hun dagelijkse werkzaamheden. Hierbij komen zij diverse uitdagingen tegen. Het verbinden met een buurt, zicht krijgen op niet altijd duidelijk geëxpliciteerde behoeften en verwachtingen en samen nieuwe diensten ontwikkelen vragen nieuwe competenties. Samen met de achterban van de deelnemende bibliotheken gaan wij als consortium aan de slag met de volgende praktijkvraag: Welke nieuwe kennis, vaardigheden en tools hebben bibliotheekmedewerkers nodig om op inclusieve wijze buurtgericht te werken? Het consortium bestaat uit vijf openbare bibliotheken en drie provinciale ondersteuningsinstellingen (met de taakstelling bibliotheken te helpen innoveren) uit vijf verschillende provincies – Friesland, Gelderland, Noord-Holland, Overijssel en Utrecht. Daarnaast is de KB, Nationale Bibliotheek betrokken in een overkoepelende rol. Met creatieve partners (Bureau Ruimtekoers; Dutch Design Foundation) ontwikkelen en testen we methodieken voor buurtgericht werken op basis van sociaal en participatief ontwerp. Hiermee kunnen we bibliotheekmedewerkers uitrusten met de kennis, vaardigheden en tools die zij nodig hebben om hun gemeenschappen te leren kennen en te bedienen en zichzelf krachtig en relevant te voelen in hun werk. We ontwikkelen de professionele empowerment matrix, die iedere bibliotheek en medewerker in staat stelt te testen hoe zij scoren op de benodigde elementen van de buurtgerichte bibliotheek. Daarnaast ontwikkelen we een toolbox waarin praktische tools opgenomen zijn die bibliotheekmedewerkers kunnen gebruiken om inclusief en buurtgericht te werken samen met de gemeenschappen die zij bedienen. Op deze manier kunnen bibliotheken hun maatschappelijk-educatieve rol vormgeven en hun waarde in de samenleving versterken.
In dit project werken we toe naar de volgende resultaten:1. Een serie kunstwerken die de aanwezigheid en werking van digitale technologie in de bibliotheek bevraagt dmv vervreemding, humor, immersie en spiegeling. De kunstwerken laten bekwame internetgebruikers ervaren hoe het is om niet op hun routines te kunnen vertrouwen. We zetten hen aan tot reflectie op hun normen en routines op het gebied van digitale technologie en nodigen ze uit om te oefenen een lerende, kritische en proactieve houding aan te nemen.2. Een empirisch onderzoek op basis waarvan bibliotheekmedewerkers zich bewuster worden van de implicaties van de digitale systemen die ingezet worden (van gratis wifi tot online uitleensysteem). Dit ook met het oog op de ontwikkeling en inzet van nieuwe systemen in de toekomst.
