Burgers weten weinig over hoe zij hun online veiligheid kunnen vergroten en bij hen ontbreekt vaak het gevoel van urgentie om daadwerkelijk maatregelen te nemen. De gemeente kan burgers ondersteunen met informatiepunten en extra ondersteuning van kwetsbare groepen. Kenniscentrum Cybersecurity van de Haagse Hogeschool deed onderzoek bij twee gemeenten.
Het onderzoek Tussen Burgers en Recht Lokaal? dat in 2018 werd uitgevoerd onder wijkteams in Utrecht is een vervolg op het rapport Tussen Burgers en Mensenrechten Lokaal: Sociale Professionals over Toegang tot Zorg en Ondersteuning. In dit eerdere rapport van het lectoraat Toegang tot het Recht stelde lokale sociaal werkers en teamleiders vier belemmeringen in toegang tot zorg en ondersteuning vast. Deze belemmeringen waren: de beperkte toegang tot de specialistische zorg, een te hoge inschatting van de zelfredzaamheid van burgers, de onduidelijke grenzen tussen de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Wet langdurige zorg (Wlz) en een gebrek aan specifieke kennis en ervaring. Door middel van interviews met tien sociaal raadslieden zijn de belemmeringen nu ook vanuit een sociaal-juridische perspectief onderzocht. Uit dit onderzoek blijkt dat sociaal raadslieden een bescheiden rol spelen in het versterken van toegang tot het recht van cliënten in relatie tot zorg en ondersteuning. Tegelijkertijd is er een risico dat ze dit helemaal niet of minder doen vanwege hun relatie met de gemeente, indirect hun werkgever, of collega-sociale professionals met wie ze nauw samenwerken. Dit heeft, ondanks de belangrijke adviserende eerstelijns-rol van sociaal raadslieden, zijn weerslag op het waarborgen van mensenrechten voor de meest kwetsbare burgers in onze maatschappij.
In opdracht van de gemeente Amsterdam is het burgerberaad schone stad, dat van 4 maart tot 15 juli 2024 plaatsvond, geëvalueerd. In zes bijeenkomsten hebben de deelnemers gewerkt aan adviezen om antwoord te geven op de vraag: “hoe maken en houden we Amsterdam beter schoon?” We bespreken de belangrijkste bevindingen in deze samenvatting, met daarbij aandacht voor de samenstelling van het burgerberaad, de ervaringen van de deelnemers, en een reflectie op het proces.
MULTIFILE
Een burgerberaad is een relatief nieuwe, populaire participatievorm. Verschillende overheidsorganisatie, waaronder veel gemeenten, experimenteren ermee of gaan dat de komende jaren doen. Een burgerberaad is een participatievorm waarbij een representatieve (gelote) groep burgers een overheidsorganisatie adviseert over een urgent, complex en veelal omstreden vraagstuk. De adviezen komen tot stand in een aantal bijeenkomsten waarin deelnemers zich met behulp van experts verdiepen in het vraagstuk en er diepgaand over met elkaar in gesprek gaan. Het burgerberaad wordt gezien als kansrijke participatievorm voor vraagstukken over klimaat en duurzaamheid. Het organiseren van een burgerberaad is niet eenvoudig. Participatieprofessionals, de groeiende groep ambtenaren die verantwoordelijk is voor burgerparticipatie, vragen zich af: hoe ontwerp en organiseer je een burgerberaad op een goede manier? Zij willen het goed doen, omdat een niet goed georganiseerd burgerberaad averechts kan werken en de bereidheid tot participatie en het vertrouwen van burgers in de overheid schaadt. In dit participatieve onderzoek staan vier kenmerkende eigenschappen van burgerberaden centraal. Het gaat hier om representativiteit van de deelnemersgroep, de rol van experts tijdens het burgerberaad, de doorwerking van adviezen in beleid en de maatschappelijke inbedding ervan. In leernetwerkbijeenkomsten met participatieprofessionals die betrokken zijn bij de organisatie van een burgerberaad, merendeel over klimaat of duurzaamheid,) worden ervaringen uit de praktijk en inzichten uit het onderzoek met elkaar verbonden. Met de inzichten uit dit onderzoek worden participatieprofessionals bij het maken van onderbouwde keuzes bij de organisatie van een burgerberaad. De inzichten worden o.a. ontsloten door middel van een ontwerp-toolkit waarin participatieprofessionals vooraf, tijdens en na afloop ven een burgerberaad worden geholpen bij het maken van keuzes. Ten tweede beoogt dit onderzoek meer inzicht te geven in de waarde van burgerberaden als participatievorm bij vraagstukken over klimaat en duurzaamheid.
