De aanwezigheid van de omgangscomponent en de machtscomponent wordt m.b.v. principale componenten analyse duidelijk aangetoond. De gemiddelde gedragsbeoordelingen van de respondent t.o.v. zowel succesleerling als puzzelleerling zijn op de omgangswerkwoorden aanzienlijk hoger dan op de machtswerkwoorden. De respondenten beschrijven hun gedrag dus meer in termen van omgangswerkwoorden dan in termen van machtswerkwoorden. Binnen de omgangswerkwoorden zijn de scores voor de succesleerling hoger dan die voor de puzzelleerling, terwijl binnen de machtswerkwoorden de scores van de puzzelleerling hoger zijn. De succesleerlingen gedragen zich volgens de respondenten meer in termen van omgangswerkwoorden en de puzzelleerlingen meer in termen van machtswerkwoorden. Er is sprake van een sekse-effect van de respondent: - de manlijke respondenten beoordelen hun eigen gedrag t.o.v. zowel succesleerlingen als puzzel leerlingen meer in termen van machtswerkwoorden dan vrouwelijke respondenten dat doen. - de succesleerling en de puzzelleerling scoren volgens de manlijke respondenten op de machtswerkwoorden hoger dan volgens de vrouwelijke respondenten. Voorts was er een effect van het wel of niet voor de klas staan: de docenten scoorden hun gedrag t.o.v. zowel succesleerling als puzzelleerling op de machtswerkwoorden hoger dan de nietdocenten.
Europese landen worstelen met het ‘post Snowden’-tijdperk. Dit is zichtbaar in de nieuwe wetgeving die in veel landen recentelijk tot stand is gekomen. Grote thema’s daarbij zijn onder meer hoe om te gaan met de hedendaagse informatiesamenleving, die oneindige hoeveelheden data produceert en die zich kenmerkt door snelle technologische ontwikkelingen. Hoe kan worden voorkomen dat zich een tweede ‘Snowden’-onthulling gaat voordoen? Ook de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) 2017 is opnieuw een product van zijn tijd. Deze wet probeert de nieuwe dilemma’s te ondervangen terwijl tegelijkertijd een werkbare situatie voor de bescherming van de rechtstaat via inlichtingen en veiligheidsdiensten wordt nagestreefd. Wij presenteren in dit artikel een aantal kanttekeningen bij de Wiv 2017. Dit doen wij door een aantal relevante in Nederland (Eskens e.a. 2016; Loof e.a. 2016) en in de Europese Unie1 verschenen overkoepelende studies over grondrechten te bespreken. Deze kanttekeningen zijn deels gebaseerd op normatieve uitgangspunten en aanbevelingen uit deze studies, deels ontleend aan nog lopend onderzoek. Gezien de aard en omvang van dit artikel is een selectie gemaakt en beperkt de analyse zich tot het schetsen van de belangrijkste dilemma’s.
