Gastredacteur van het themanummer 'Curious Minds - Kunsteducatie' van het tijdschrift Cultuur+Educatie
In elke les kan het voorkomen dat leerlingen niet meer weten hoe ze verder moeten. Dat geldt eens te meer voor kunstlessen, waarin routes naar een oplossing minder vast liggen. Hoe kan de leerkracht hen weer op weg helpen? In dit artikel verkennen Ineke Haakma, Linda Hendriks en Henderien Steenbeek aan de hand van twee casussen de mogelijkheden van scaffolding in kunstlessen.
LINK
Tegenwoordig wordt het opnemen van kunstvakken in het curriculum van het Nederlandse basis- en voortgezet onderwijs meer en meer gelegitimeerd op basis van de bijdrage van de kunstvakken aan creativiteitsontwikkeling. Dit paper stelt daar vragen bij. Het laat zien dat creativiteitsontwikkeling niet een vanzelfsprekend en universeel uitgangspunt is, maar functioneert als een tijdsgebonden ideologie; het laat zien dat de ideologie van de creativiteitsontwikkeling moeizaam toepasbaar is op het muziekonderwijs; en het stelt een alternatieve rechtvaardiging van het vak muziek in het onderwijs voor.
In het onderzoeksproject is de opleidingsvraag de volgende: het gaat om “… het nieuwsgierig zijn naar: hoe maken we de persoonlijke muzikaliteit zichtbaar bij basisschoolleerlingen en hoe ziet de muzikale beleving van de Pabostudenten eruit om vervolgens het muziekonderwijs op de Pabo hierbij te laten aansluiten?” De onderzoeksvraag van dit onderzoeksproject luidt: Hoe kunnen we het muziekonderwijs in de PABO zo vorm geven dat er maximaal wordt aangesloten bij de muzikale identiteit van de Pabo-student en dat Pabo-studenten worden gestimuleerd om op basis van hun muzikale identiteit muziek te geven in de basisschool, daarbij aan te sluiten bij de muzikale identiteit van hun basisschoolleerlingen, en daarbij creatieve muzikale activiteiten in de klas in te zetten?Deelvragen zijn:- Wat bedoelen we met ‘muzikale identiteit’?- Hoe brengen we de (ontwikkeling van de) muzikale identiteit van Pabo-studenten in kaart?- Hoe kunnen groepsleerkrachten op de basisschool muzieklessen geven waarin wordt ingespeeld op de muzikale identiteit van hun basisschoolleerlingen?- Hoe kunnen creatieve muzikale activiteiten een rol spelen in de door groepsleerkrachten gegeven muzieklessen in het basisonderwijs?- Hoe ontwerpen we het muziekonderwijs in de PABO zo dat met de antwoorden op de vorige deelvragen rekening wordt gehouden?
Ruimte voor muzikaal spel is een ontwerponderzoek naar het vormgeven van fysieke muzikale experimenteeromgevingen op basisscholen door creatieve professionals (muziekdocenten). All Inclusive Music en Kunstencentrum VRIJDAG zetten zich in voor vernieuwend en passend muziekonderwijs op iedere basisschool. Muziekdocenten geven op basisscholen noodgedwongen les in overvolle klaslokalen of galmende en kale speellokalen. Dit belemmert de muzikale beleving van kinderen. Het gebrek aan geschikte ruimtes leidt er bovendien toe dat muziekdocenten zich terugtrekken uit de samenwerking met de school en/of hun lesrepertoire, zoals muzikaal spel en experiment, inperken. Hierdoor stagneert de vernieuwing van muziekonderwijs. In een iteratief ontwerpproces ontwikkelen wij prototypes van materialen en inrichtingen die de muzikale beleving optimaliseren, geluidsoverlast reduceren en zodoende de beleving van gastvrijheid bevorderen; wij testen deze in een kunstencentrum en een basisschool en formuleren professionele verbeteradviezen. Dit doen we in de Hanze leergemeenschap Idiocultureel Muziekonderwijs en de Hanze Innovatiewerkplaats Campus Design, met praktijkpartners All Inclusive Music, VRIJDAG en Lot to Learn en betrokken kennispartners. De praktijkpartners werken de bevindingen vervolgens uit in een tool-kit. Alle betrokkenen publiceren deze op diverse online platforms. In dit project brengt iedere partner de eigen unieke mix aan kennis, vaardigheden, mentaliteit en praktijkervaring in en wordt het domein van Muziek verbonden met Facility Management. De prototypen voor alternatieve materialen en inrichtingsvormen voor muzikaal spel en de tool-kit voor implementatie, helpen muziekdocenten, kunstencentra en basisscholen bij het optimaliseren van muzikale experimenteeromgevingen. Wij willen hiermee een gamechanger opleveren voor het faciliteren van (innovatieve) muzieklessen in basisscholen en buitenschoolse contexten. Het project wordt vanuit de Hanze, Groningen geleid en gecoördineerd door het Lectoraat Kunsteducatie van Kenniscentrum Kunst & Samenleving, in nauwe samenwerking met het Lectoraat Facility Management van Kenniscentrum NoorderRuimte
