Jan Steyaert, lector aan de Fontys hogescholen, houdt zich bezig met de sociale effecten (zowel kansen als bedreigingen) van nieuwe technologieën. Sozio sprak met hem in het kader van een themanummer over ict en sociaal werk, over onder meer internetgebruik, de digitale kloof in de samenleving en de verkeerde beeldvorming over hulpverleners en nieuwe media.
Deze publicatie steunt in grote mate op twee onderzoeksprojecten die de afgelopen anderhalf jaar zijn uitgevoerd. Het eerste onderzoeksproject betreft het onderzoek naar Web 2.0 als leermiddel dat in opdracht van Kennisnet is uitgevoerd door BMC en het lectoraat Crossmedia Content van de Faculteit Communicatie en Journalistiek Hogeschool Utrecht. De doelstelling van het onderzoek was inzicht te verkrijgen in het gebruik en de opbrengsten van informele leermiddelen en de toepassing van Web 2.0 voor leren door leerlingen voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Het onderzoek was een aanvulling op voorafgaand onderzoek naar informele leermiddelen en Web 2.0 in het onderwijs vanuit het perspectief van de docent en de onderwijsorganisatie (Onstenk, 2007). Een samenvatting van de belangrijkste resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd door Kennisnet (Kanters & Van Vliet, 2009). Voor dit cahier Wijs met Media is teruggegrepen op het onderliggende onderzoeksrapport en is aanvullend literatuuronderzoek gedaan. Het tweede onderzoeksproject dat ten grondslag ligt aan deze publicatie is het project Cultuurwijsheid. Dit project is uitgevoerd door een breed consortium van kennisinstellingen (Hogeschool Edith Stein, Hogeschool Utrecht), cultureel erfgoed instellingen en science centra (TwentseWelle, Universiteitsmuseum Utrecht, Naturalis, Museon en andere), onderzoeksinstellingen (Novay), intermediairs (BMC) en basisscholen, in het kader van de RAAK-Publiek subsidieregeling. Uitgangspunt voor dit project was de stelling dat cultureel erfgoed bij uitstek geschikt is als duiding van een complexe wereld door (historische) context te bieden aan (actuele) gebeurtenissen.
Verifying information is one of the core activities of journalism. However, recent research shows that many stories derive from unchecked information from news agencies and PR material. That being said, reporters who do not use this pre-packaged material, but who instead produce original stories based on independent research, might be journalists who stay devoted to the verification of information. Therefore, this study focuses on in-depth stories that originated inside the newsroom. We expected that these kinds of stories would be checked and double-checked, because time constraints are less important and these stories are characteristic of independent, quality journalism. Contrary to this expectation, the results show that even these kinds of stories are not always vetted. The lack of time was seldom mentioned as an excuse. Our research points to avoidance mechanisms which inhibit journalists from verifying their information.
Ontwikkelingssamenwerking is een gebied dat sterk in beweging is. Veranderingen in financiering door de Nederlandse overheid van ontwikkelingssamenwerking (Schulpen et al., 2018) en de opkomst van digitale digitale technologieën en daarmee de toename van mobiele telefonie, sociale media, internetgebruik in ‘de landen van de ontwikkelingssamenwerkingsprojecten, big data, fintech, online surveillance en censuur hebben de ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties opgeschud en zelfs in een stroomversnelling gebracht. Maatschappelijke organisaties actief in ontwikkelingssamenwerking onderkennen de mogelijkheden die digitalisering hen biedt maar ervaren de gevolgen van deze digitale transformatie tegelijkertijd als complex, onzeker en onduidelijk in impact in ontwikkelingssamenwerking (Haikin & Flatters, 2017; Partos & The Spindle, 2018; Mitchell et al., 2020). In afstemming met mantelorganisaties actief in ontwikkelingssamenwerking beoogt dit project een antwoord te geven op de vraag hoe maatschappelijke organisaties digitale transformatie kunnen managen in de context van ontwikkelingssamenwerking met als doel om diverse Sustainable Development Goals te behalen De onderzoeksopzet is ingebed in de reeds opgedane theoretische kennis en onderzoekslijnen van het lectoraat Procesinnovatie en Informatiesystemen over de relatie van e-Leadership, IT Capabilities met Digitale Transformatie (Ravesteijn & Ongena, 2019), en breidt de kennis uit op het vlak van maatschappelijke organisaties actief in ontwikkelingssamenwerking, waar de dynamiek van geografisch wijd verspreide stakeholders en verschillende niveaus van digitale ontwikkelingen van organisaties zowel vanuit de praktijk als vanuit een academisch perspectief een interessante onderzoekdimensie opleveren. Voortbordurend op inzichten vanuit het promotieonderzoek van de kandidaat over hoe de organisaties sociale media inzetten voor ontwikkelingssamenwerkingsdoelen (Sheombar, 2019b; Sheombar et al., 2021), alsmede het onderzoekslijnen van het lectoraat is op basis van de systeembenadering van een socio-technische lens op digitale transformatie de onderzoeksvraag als volgt geformuleerd. hoe managen maatschappelijke organisaties digitale transformatie door socio-technische systemen in de context van meervoudige waardecreatie in ontwikkelingssamenwerking? Het project resulteert in ontwikkelde instrumenten en trainingsmateriaal voor de ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties voor omgaan met digital transformatie.
In dit project werken we toe naar de volgende resultaten:1. Een serie kunstwerken die de aanwezigheid en werking van digitale technologie in de bibliotheek bevraagt dmv vervreemding, humor, immersie en spiegeling. De kunstwerken laten bekwame internetgebruikers ervaren hoe het is om niet op hun routines te kunnen vertrouwen. We zetten hen aan tot reflectie op hun normen en routines op het gebied van digitale technologie en nodigen ze uit om te oefenen een lerende, kritische en proactieve houding aan te nemen.2. Een empirisch onderzoek op basis waarvan bibliotheekmedewerkers zich bewuster worden van de implicaties van de digitale systemen die ingezet worden (van gratis wifi tot online uitleensysteem). Dit ook met het oog op de ontwikkeling en inzet van nieuwe systemen in de toekomst.
In dit project, gefinancierd door het SIDN, doen we onderzoek naar de verspreiding van desinformatie en de rol die algoritmes hierbij spelen. Doel Het eindproduct van dit project is een netwerkkaart waarop de grootste verspreiders van desinformatie staan, met daarbij aangegeven hoeveel originele content zij plaatsen en hoeveel content gekopieerd is van andere bronnen (en welke dan). Resultaten De opgeleverde tool is publiekelijk beschikbaar op https://uashogeschoolutrecht.github.io/RogueAlgorithmsVisialisation/. Hoewel de data onvolledig is geeft dit een goede indruk van hoe websites zich tot elkaar verhouden op het gebied van desinformatie. Looptijd 01 september 2022 - 01 maart 2023 Aanpak Algoritmes die content kopiëren of stelen proberen vaak hun sporen te wissen, door een artikel bijvoorbeeld te vertalen of door synoniemen te gebruiken. Met behulp van AI willen we deze kopieën ook herkennen en volgen. Stagiair Librecht Kuijvenhoven heeft ook een grote bijdrage gegeven in dit project. Subsidie SIDN fonds staat voor een sterk internet voor iedereen. Het fonds ondersteunt projecten met maatschappelijke meerwaarde, die bijdragen aan een sterker internet en sterke internetgebruikers, of die het internet op een vernieuwende manier inzetten voor onze maatschappij.
