De noodzaak van verdienvermogen is groot. Het recentst werd dat nog weer duidelijk toen het Landbouwakkoord klapte. Boeren zien geen toekomstperspectief en voor toekomstperspectief heb je verdienvermogen nodig. Dit is een bijdrage aan het onderzoek Kennis voor Verdienvermogen, met als uiteindelijke doel: Cash naar de Kringlooplandbouw.
MULTIFILE
De noodzaak van verdienvermogen is groot. Het recentst werd dat nog weer duidelijk toen het Landbouwakkoord klapte. Boeren zien geen toekomstperspectief en voor toekomstperspectief heb je verdienvermogen nodig. Dit is een bijdrage aan het onderzoek Kennis voor Verdienvermogen, met als uiteindelijke doel: Cash naar de Kringlooplandbouw.
MULTIFILE
Er bestaat vanuit de landbouw een grote behoefte aan organische bodemverbeteraars die kunnen bijdragen aan de verbetering van de bodemstructuur, onder andere om de droogtegevoeligheid te verbeteren en daarnaast bij te dragen aan de opbouw of instandhouding van de bodemkoolstofvoorraad. Lokale organische reststromen kunnen de landbouw (deels) in deze behoefte voorzien. Het toepassen van lokale organische bodemverbeteraars is een goede stap in de richting van kringlooplandbouw en draagt daarmee bij aan het behalen van beleidsdoelstellingen. Momenteel zijn er vele initiatieven waarbij organische reststromen welke bij terreinbeheer vrijkomen worden gezien en toegepast als grondstof binnen een circulaire economie. Vanuit deze initiatieven komen verschillende resultaten en geluiden (m.b.t. productkwaliteit en effecten) over de inzet van organische reststromen. Hierdoor is er onduidelijkheid bij agrariërs over de effecten van bodemverbeteraars en dit remt de circulaire ambities van de landbouwsector. In dit project gaan de hogescholen HVHL en HAS tezamen met een breed consortium van agrariërs, bedrijven, kennisinstellingen en overheden onderzoeken waar de kwalitatieve en economische kansen en knelpunten liggen bij het lokaal verwerken van organische restromen tot bokashi. Hierbij wordt ingehaakt op de bestaande ca. 60 pilots binnen het langjarige Kennisprogramma Circulair Terreinbeheer en de daar reeds opgehaalde en nog-op-te-halen praktijkervaring om meer inzicht te krijgen in de productkwaliteit, het verdienvermogen en de effecten op bodemkwaliteit en waterkwaliteit/kwantiteit, om te komen tot een handelingsperspectief voor agrariërs in het gebruik van bokashi. Hiervoor gaan we in acht grondig geselecteerde pilots in Noord- en Zuid-Nederland aan de slag. Het projectresultaat levert meer inzicht in de borging van productkwaliteit van bokashi, het potentiële verdienvermogen voor agrariërs om bokashi te gebruiken en de effecten van bokashi op verschillende ecosysteemdiensten.
Het Lectoraat kringlooplandbouw “Circulaire Boerenerven” van Aeres Hogeschool Dronten zet in op de transitie van het gangbare landbouwsysteem naar een circulair landbouwsysteem met gesloten kringlopen van grondstoffen, nutriënten en energie, (her)gebruik van reststromen en herstel van natuur en biodiversiteit. Met het lectoraat focust Aeres zich op het volste begin van de voedselketen; de (producerende) groene bedrijven op hun boerenerven. Het lectoraat heeft ten doel om kennis, best practices en nieuwe vormen van samenwerken te ontwikkelen en deze te implementeren op drie niveaus, te weten: 1. het niveau van boerenerven zelf 2. sectoroverstijgend (collectief) niveau en 3. bovenregionaal niveau. Onderzoek naar circulariteit op de boerenerven richt zich op het zo goed als mogelijk stroomlijnen van grondstoffen naar producten en het zo min als mogelijk verliezen daarvan naar bodem, water en atmosfeer. Op het tweede niveau wordt de koppeling van grondstoffen en producten tussen verschillende type bedrijven (akkerbouw-veeteelt en/of akkerbouw-diervoeding) onderzocht. Naast voornoemde mogelijkheden van cross sectorale samenwerking wordt op het derde niveau onderzoek gedaan naar mogelijke specialisaties per gebied. Onderzoek wordt geprogrammeerd op vier met elkaar samenhangende onderzoekslijnen die bijdragen aan de realisatie van kringlooplandbouw en de KIA LWV, te weten: 1. Gesloten voedsel- en mineralenkringlopen 2. Regeneratieve landbouwpraktijken 3. Sleuteltechnologieën 4. Toekomstperspectief en verdienvermogen Er wordt een kenniskring opgezet die bestaat uit docenten en onderzoekers van het Team Praktijkgericht Onderzoek en de Onderwijsteams van Aeres Hogeschool Dronten die zich richten op Dier- en Veehouderij, Tuinbouw en Akkerbouw, Agrifoodbusiness en Bedrijfskunde. Met deze opzet wordt interdisciplinair onderzoek gestimuleerd en worden onderzoeksresultaten geïmplementeerd in het onderwijs. Aeres Hogeschool Dronten heeft een krachtig lectorenportfolio dat een nieuw lectoraat kringlooplandbouw Circulaire Boerenerven vanuit meerdere perspectieven kan ondersteunen. Daarnaast heeft Aeres de afgelopen jaren een uitgebreid netwerk opgebouwd met agrarische bedrijven, publieke (beleids)actoren en onderzoeksorganisaties waarlangs kennis kan circuleren en doorwerken naar de groene sector.
Het project ‘composteren van organische reststromen’ komt voort uit de wens van boeren en tuinders om het composteerproces van eigen en regionale organische afvalstromen te optimaliseren. Nu is compostering meestal iets wat erbij gedaan wordt en dat komt de kwaliteit van de compost niet ten goede. In het project worden potstalmest van een bedrijf met vee, groenafval van een tuinbouwbedrijf, en een mengsel van die beide in tweevoud gecomposteerd. Studenten monitoren het composteringsproces middels het meten van de temperatuur en de vochtigheid. Aan het begin en het einde van het composteringsproces wordt de hoeveelheid stikstof en fosfaat gemeten. Stikstof gaat makkelijk verloren, wat boer en tuinder willen beperken, fosfaat is zeer stabiel en daarom geschikt als proces marker. Beide elementen spelen een rol in de mineralen problematiek in Nederland, waarbij stikstof de hoofdrol heeft. Na afloop van het composteringsproces worden de gehaltes van het eindproduct bepaald. Vanuit de cijfers wordt berekend welke mate van verlies er is opgetreden. Door vergelijking van de gehalte verandering in de drie verschillende composttypes ontstaat zicht op welke compostering het meest gevoelig is voor verliezen en in welke mate verliezen op kunnen treden. In samenwerking met het Nederlands Centrum voor Mestverwaarding (NCM) en Praktijkcluster AGRO van CIV Groen worden de resultaten van dit proces gedeeld met docenten en met de agrarische vakwereld. Zo wordt bijgedragen aan een beter composteringsproces op boerderijniveau. Het team bestaat uit practor Kringlooplandbouw Ruud Hendriks van Aeres MBO en lector Duurzaam Bodembeheer Gera van Os van Aeres HBO Dronten. Zij gaan aan de slag met de ondernemers van GAOS Swifterbant, tuinderij Warmonderhof Dronten, MBO-studenten van Aeres MBO Dronten en een docent tuinbouw.
