Lerende netwerken kunnen een belangrijke katalysator zijn voor leren van, tijdens en over vernieuwing. Zowel bij de lectoraten als bij de onderwijs-instituten van Hogeschool Utrecht (HU) bestaat een veelheid aan begrippen, aanverwante termen en vele varianten daarop. In een gezamenlijk project doen we in een lerend netwerk onderzoek naar de overeenkomsten en verschillen tussen deze vormen van lerende netwerken, hoe ze bijdragen aan duurzame innovatie en welke theorieën er achter zitten. Vorm is inhoud: het is een lab over labs en daarom hebben we het Overlab gedoopt.
DOCUMENT
De leidraad ondersteunt mbo-instellingen om zich tot lerende organisaties te ontwikkelen. In een mbo-school als lerende organisatie verbeteren docenten, opleidingsteams en schoolleiders hun onderwijs op een onderbouwde en duurzame manier. Door zich te verdiepen in bestaande kennis, ervaringen te delen, van elkaar te leren en samen te werken. Het doel van deze leidraad is om docenten, opleidingsteams en schoolleiders kennis en handvatten te bieden om zich tot een lerende organisatie te ontwikkelen. We verbinden kennis uit onderzoek aan kennis en ervaringen van docenten. Ook bieden we handvatten om de manier van duurzaam werken aan kwaliteitsverbetering te kunnen verankeren in de cultuur van de mbo-instelling. Aan de hand van de zes aanbevelingen in deze leidraad, werk je toe naar een lerende organisatie. In aanbeveling 1 en 2 focus je op het onderzoeksmatig en cyclisch werken aan onderwijsverbetering en in aanbeveling 3 t/m 6 werk je aan het creëren van een onderzoekscultuur: Kom tot een onderbouwd en gedragen verbeterplan Zorg voor een proces van uitvoeren, monitoren, bijstellen en borgen Stimuleer een onderzoekende houding Stimuleer samen leren in het team Benut kennis en expertise Creëer een schoolklimaat waarin leiderschap wordt gespreid
MULTIFILE
De leidraad ondersteunt mbo-instellingen om zich tot lerende organisaties te ontwikkelen. In een mbo-school als lerende organisatie verbeteren docenten, opleidingsteams en schoolleiders hun onderwijs op een onderbouwde en duurzame manier. Door zich te verdiepen in bestaande kennis, ervaringen te delen, van elkaar te leren en samen te werken. Het doel van deze leidraad is om docenten, opleidingsteams en schoolleiders kennis en handvatten te bieden om zich tot een lerende organisatie te ontwikkelen. We verbinden kennis uit onderzoek aan kennis en ervaringen van docenten. Ook bieden we handvatten om de manier van duurzaam werken aan kwaliteitsverbetering te kunnen verankeren in de cultuur van de mbo-instelling. Aan de hand van de zes aanbevelingen in deze leidraad, werk je toe naar een lerende organisatie. In aanbeveling 1 en 2 focus je op het onderzoeksmatig en cyclisch werken aan onderwijsverbetering en in aanbeveling 3 t/m 6 werk je aan het creëren van een onderzoekscultuur: Kom tot een onderbouwd en gedragen verbeterplan Zorg voor een proces van uitvoeren, monitoren, bijstellen en borgen Stimuleer een onderzoekende houding Stimuleer samen leren in het team Benut kennis en expertise Creëer een schoolklimaat waarin leiderschap wordt gespreid
MULTIFILE
Aanleiding Het is belangrijk om de opvoedingskracht van ouders en de sociale steun rond gezinnen te versterken. De Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) hebben hierin een belangrijke taak: preventie en het bieden van laagdrempelige opvoedingshulp bij lichte opgroei- en opvoedvragen, en waar nodig doorverwijzen naar zwaardere vormen van hulp. Dit noemen we preventief en omgevingsgericht werken. In de CJG’s zijn het vooral de frontliniewerkers - de pedagogisch consulenten, de maatschappelijk werkers en de sociaal verpleegkundigen – die invulling moeten geven aan het preventief en omgevingsgericht werken. Zij geven aan dat zij behoefte hebben aan gereedschap om:• Sociale pedagogische netwerken in buurten en wijken te versterken.• Opvoedingsvragen van ouders te verhelderen en daarop in te spelen.• Tijdig te kunnen signaleren wanneer zij de hulp van specialisten moeten inroepen. Doelstelling De hoofdvraag van dit project luidt dan ook: Op welke wijze kunnen frontliniewerkers invulling geven aan het preventief en omgevingsgericht werken, zodat zij de opvoedkracht van ouders en de pedagogische kwaliteit van de sociale omgeving van gezinnen versterken? Welke handvatten, instrumenten, vaardigheden, kennis en attitude hebben deze professionals daarvoor nodig? Het hart van dit project is de kenniswerkplaats die bestaat uit frontliniewerkers, docent/onderzoekers en studenten, die vanuit hun eigen inbreng en deskundigheid samenwerken. Via de kenniswerkplaats wordt geleerd door te doen. Ook wordt nadrukkelijk gezocht naar de intuïtieve kennis en behoeften van collega-professionals door mee te lopen met frontliniewerkers en hen te interviewen. De kenniswerkplaats vraagt feedback van inhoudsdeskundigen. Zij toetst haar resultaten aan de mening van de schakelgroep, waar het middenmanagement deel van uitmaakt. Dit gebeurt met het oog op de implementatie van de producten op de werkvloer. Beoogde resultaten Het project Een stap naar voren wil een lerende omgeving bieden voor professionals, studenten en docenten. Zij zullen instrumenten voor het werkveld ontwikkelen, zoals een gereedschapskist met praktische instrumenten. De oplossingen dragen bij aan een positief opvoedingsklimaat in buurten en gezinnen en op termijn tot een vermindering van verwijzing naar (en dus kosten van) de tweedelijnszorg. Voor het onderwijsveld levert dit project inzicht in de benodigde competenties voor preventief en omgevingsgericht werken voor de opleidingen sociale studies en verpleegkunde. Tot slot levert dit project kennis op voor het onderzoeksveld, zoals een methodiek om ‘tacit knowledge’ (impliciete kennis) bij professionals op te halen.
Deze PD zoomt in op de volgende aspecten; 1) Bevorderen en verduurzamen van het lerend vermogen van een (eco)systeem in transitie (lerend systeem) 2) Bevorderen van de adaptiviteit van individuen binnen een (eco)systeem in transitie (lerende individuen). Deze PD gaat over de ontwikkeling van een complexe praktijk waarin domein overstijgend wordt samengewerkt, geleerd en geïnnoveerd om te komen tot een nieuw centrum voor geïntegreerde zorg. Het vraagstuk is urgent omdat het tempo waarin deze transitie vorm krijgt traag verloopt waardoor ‘het systeem’ vast dreigt te lopen. Professionals met verschillende achtergronden uit verschillende domeinen/organisaties zijn hierbij betrokken, vanuit verschillende strategische lagen (multi-stakeholdersamenwerking), waarbij de inhoud en organisatie van het werk in verandering is. Oude routines voldoen niet meer. Professionals uit acht verschillende zorgdisciplines moeten o.a. nieuwe samengestelde werkwijzen/werkroutines ontwikkelen en een nieuw soort vorm van zorg gaan aanbieden. Het doel is te komen tot een ecosysteem waarin leren en professionaliseren in relatie tot de transitieopgave geborgd is. Hiervoor is een systemische aanpak nodig waarin de ‘leeropgaven’ centraal staan. In beide casussen spelen veranderopgaves, waarbij kennis over transitieprocessen, adaptiviteit, en lerende organisaties en netwerken alsook kennis van interventies, methodieken en werkvormen uit de onderwijskunde, organisatiepsychologie, veranderkunde, innovatiewetenschap, opleidingskunde e.a. zoals systemisch co-design, reflexieve monitoring, en design thinking nodig zijn om te kunnen veranderen in deze praktijken. Bovengenoemde kennis wordt samengebracht en doorontwikkeld in de context van zorg.
De wereld verandert snel en ingrijpend. Daarbij staan we voor complexe maatschappelijke opgaven. Deze opgaven spelen op alle niveaus: mondiaal, Europees, nationaal, regionaal en lokaal. De missiegedreven opgaven zijn complex en vragen om een slimme, doelgerichte en creatieve aanpak met inzet van verschillende disciplines. Met ons profiel ‘kwaliteit van (samen)leven in een stedelijke omgeving’ en de ontwikkeling van zwaartepunten op digitalisering, educatie, gezondheid & welzijn, duurzaamheid willen en kunnen we als hogeschool hieraan een bijdrage leveren en waar mogelijk regie nemen. De Impuls2020-financiering stelt ons in staat om verdere invulling te geven aan onze zwaartepunten en onze onderzoeksinfrastructuur een stap verder te brengen. De Impuls2020-financiering zetten wij daarom in via drie lijnen, allen ten behoeve van onze zwaartepuntvorming: • Lijn 1: Impuls geven aan netwerk en consortia (o.a. ten behoeve van onze SPRONG-consortia) • Lijn 2: Impuls geven aan onze onderzoeksinfrastructuur en de rol van de innovatielabs daarbij • Lijn 3: Impuls aan de verdere professionalisering van onze onderzoekers Om op ieder zwaartepunt een krachtige onderzoeksgroep te realiseren dat mede lading geeft aan de invulling van het zwaartepunt alloceren wij financiering voor verdere netwerk- en consortiumvorming van onze SPRONG-consortia. Door middel van een impuls aan onze innovatielabs kunnen wij onze Publiek Private Samenwerkingen verder kracht bijzetten en onze profilering in de regio versterken. Door het ontwikkelen van gezamenlijke handelswijzen voor blended en praktijkgericht onderzoek, met bijbehorende tools en professionalisering van onze onderzoekers hiertoe, versterken wij de cross-overs op onze vier zwaartepunten. Door het aanwenden van de Impuls2020-financiering via drie lijnen met focus op onze profilering, ondersteunen wij onze onderzoeksgroepen in hun verdere ontwikkeling naar krachtige onderzoeksgroepen en werken wij toe naar een hogeschooloverstijgende onderzoeksinfrastructuur.
