Lesson study is een methode waarbij een groep docenten zelf een vernieuwende les voorbereidt, en samen onderzoekt of deze werkt voor de leerlingen. In een stapsgewijs proces van ontwerpen, onderzoeken en bijstellen, werken docenten zo aan hun professionele ontwikkeling. Fontys en de Universiteit Gent onderzoeken momenteel de effectiviteit en toepasbaarheid hiervan bij LO.
Onze sport- en beweegsamenleving is fundamenteel aan het veranderen. Schoolgaande kinderen bewegen steeds minder. De gevolgen van bewegingsarmoede zijn merkbaar. Per generatie nemen de motorische vaardigheden af en neemt het overgewicht toe. In dit artikel een pleidooi voor samenwerking met partners vanuit verschillende perspectieven: boundary crossing.
Door de coronacrisis moest van de één op de andere dag onderwijs op afstand worden gegeven en thuis worden gewerkt. Het lectoraat Talentontwikkeling in Hoger Onderwijs & Samenleving (TOHOS) heeft in opdracht van het CvB onderzocht hoe docenten en andere medewerkers binnen de Hanzehogeschool Groningen (HG) deze periode hebben ervaren, wat we daarvan kunnen leren en hoe docenten kijken naar de toekomst.Uit het onderzoek komt naar voren dat de overgang van fysiek naar online onderwijs voor veel docenten niet zonder slag of stoot ging. Online onderwijs vraagt om andere didactische vaardigheden en een andere lesvoorbereiding van docenten dan fysiek onderwijs. Docenten hadden online moeite om studenten betrokken te houden en interactie te stimuleren. Ook na bijna twee jaar online onderwijs gaven docenten aan dat ze zichzelf minder vaardig achten in het geven van online onderwijs dan fysiek onderwijs. De HG wil in de komende jaren gaan inzetten op flexibel onderwijs. Online onderwijs kan hierin een belangrijke rol spelen, omdat hiermee kan worden aangesloten op de behoeftes van deindividuele student. Het is daarom van belang om docenten de komende periode de mogelijkheid te geven om zich te verdiepen in blended werkvormen, hierover kennis en ervaringen uit te wisselen met collega’s en de benodigde didactische vaardigheden te ontwikkelen. Uit dit onderzoek blijkt dat docenten welwillend staan tegenover de inzet van online onderwijsvormen, maar alleen als deze een positieve bijdrage leveren aan de kwaliteit van het onderwijs en/of grote praktische voordelen met zich meebrengen voor de docent en student. Ze vinden het van belang dat de inzet van online onderwijs door de HG goed onderbouwd en doordacht wordt en dat duidelijk wordt gecommuniceerd wat hierin van hen verwacht wordt. Ook geven zij aan dat blended onderwijs pas kans van slagen heeft indien randvoorwaarden als roostering, apparatuur en werkruimte goed op orde zijn.Deze zijn nu nog onvoldoende ingericht op het geven van blended onderwijs.Docenten ervaarden tijdens de coronacrisis een hoge werkdruk. Het kostte hen veel tijd en energie om zich de nieuwe online onderwijsvormen eigen te maken en tegelijkertijd de kwaliteit van het onderwijs hoog te houden. Ook vonden ze het lastig om de grens te bewaken tussen werk en privé, hoewel ze vrijheid die door thuiswerken ontstaat om hun eigen tijd in te delen waardeerden en graag willenbehouden. Het gebrek aan contact met collega’s en studenten had daarnaast een grote weerslag op het welzijn en de bevlogenheid van docenten. Ook nu er weer deels op kantoor wordt gewerkt komt de gemeenschapsvorming met collega’s maar moeizaam op gang.
MULTIFILE
Om pabo-studenten betere feedback te geven tijdens hun stage, ontwikkelen we nieuwe formulieren waarmee studenten hun lessen kunnen voorbereiden.Doel De instructie die leraren aan leerlingen in het basisonderwijs geven moet beter. Dit is een belangrijke factor in het verbeteren van de prestaties van leerlingen. Tijdens hun stage krijgen pabo-studenten feedback op de manier waarop ze les geven. De formulieren voor lesvoorbereiding en voor feedback zijn niet voldoende. We ontwikkelen nu formulieren die de student beter ondersteunen in zijn professionele ontwikkelingsfase. Ook onderzoeken we in de praktijk of studenten baat hebben bij dit nieuwe formulier. Resultaten Uit het onderzoek blijkt dat de studenten die via de nieuwe manier werken een grotere groei vertonen in hun pedagogisch-didactische vaardigheden dan studenten van pabo’s die werken met het oude formulier. De combinatie van een nieuw lesvoorbereidingsformulier en feedback en observatie door de praktijkbegeleider blijkt dus succesvol. De nieuwe formulieren zijn na het onderzoek in gebruik genomen bij alle pabo-opleidingen. We blijven nauw samenwerken met de opleidingsinstellingen en met scholen waar pabostudenten werkervaring opdoen. Als lectoraat zullen we data blijven verzamelen over deze werkwijze, zodat we de aanpak kunnen aanpassen en verbeteren waar nodig. Looptijd 01 september 2013 - 31 december 2020 Aanpak Als eerste stap voeren we een literatuurstudie uit naar de bruikbaarheid van theorieën over de professionele ontwikkeling van aanstaande leraren. Dit is een raamwerk voor lesvoorbereidingsformulieren die aansluit op de fase waarin de student zich bevindt. Vervolgens ontwikkelen we deze formulieren. In de volgende fase van het onderzoek vergelijken we groepen studenten met elkaar. De ene groep krijgt een fase georiënteerde coaching aanpak, de andere groep niet. Deze aanpak bestaat uit drie onderdelen: Studenten gebruiken het nieuwe lesvoorbereidingsformulier, dat is afgestemd op hoe ver ze in hun opleiding zijn. Praktijkbegeleiders of schoolopleiders observeren de studenten op systematische wijze. Praktijkbegeleiders of schoolopleiders geven de studenten feedback op basis van hun observaties.
De educatieve opleidingen van de HU leren hun studenten lesgeven aan de hand van ‘ontwikkelingsgericht coachen’. Deze aanpak is echter toe aan doorontwikkeling. Binnen dit project wordt de opleidingsaanpak in interprofessionele leergemeenschappen aangepast zodat toekomstige leerkrachten beter voorbereid zijn om les te geven in de eenentwintigste eeuw. Op dit moment worden HU-studenten van educatieve opleidingen opgeleid aan de hand van Ontwikkelingsgericht Coachen, een aanpak die het leren lesgeven van de opleiding met de oefening op de opleidingsschool verbindt. Deze tijd vraagt om een doorontwikkeling van deze coaching. Dit project onderzoekt hoe die doorontwikkeling eruit zou kunnen zien. Belangrijke thema’s die een plek krijgen in de nieuwe coachingsaanpak zijn flexibilisering, doorgaande professionalisering, op maat opleiden en inclusief onderwijs. Een essentieel onderdeel van dit project is dat de doorontwikkeling plaatsvindt in interprofessionele leergemeenschappen waarin alle stakeholders (scholen, opleiders, studenten) zijn vertegenwoordigd. Aan het eind van dit project zal een Instrument Eigentijds Opleiden en Professionaliseren zijn geformuleerd. Doel Het doel van dit project is de doorontwikkeling van het ontwikkelingsgerichte coachen van studenten door opleiders van verschillende instituten en de beroepspraktijk en begeleid door onderzoekers vanuit het lectoraat Werken in Onderwijs. Daarnaast doen we onderzoek naar het samenwerken en samen onderzoekend leren in instituutsoverstijgende leergemeenschappen. Wij zijn benieuwd wat deze manier van samen onderzoek doen de deelnemers oplevert. Resultaten Er zal een instrument voor Eigentijds Opleiden en Professionaliseren van onderwijsprofessionals worden geformuleerd. Daarin is de ontwikkelingsgerichte coaching op vier thema’s doorontwikkeld, zodat: De student informatie over de eigen ontwikkeling zelf kan opnemen in onderdelen van het toetshuis; De student regisseur is van het eigen leerproces van afstudeerfase naar inductiefase; De student over lesvoorbereidingsformulieren beschikt waarmee het lesgeven beter afgestemd kan worden op verschillende doelgroepen; De student in de coaching nadrukkelijker wordt voorbereid op maatschappelijke ontwikkelingen zoals inclusie en burgerschap. Looptijd 01 oktober 2022 - 31 oktober 2024 Aanpak In instituutsoverstijgende professionele leergemeenschappen doen studenten en onderwijsprofessionals vanuit de opleiding en de school samen praktijkgericht onderzoek volgens de methode van ontwerpgericht onderzoek. Zij worden begeleid door onderzoekers van lectoraat Werken in Onderwijs. De verschillende professionele leergemeenschappen zijn nauw met elkaar verbonden en maken gebruik van één digitale omgeving en wisselen (tussentijdse) ontwerpresultaten uit.
De educatieve opleidingen van de HU leren hun studenten lesgeven aan de hand van ‘ontwikkelingsgericht coachen’. Deze aanpak is echter toe aan doorontwikkeling. Binnen dit project wordt de opleidingsaanpak in interprofessionele leergemeenschappen aangepast zodat toekomstige leerkrachten beter voorbereid zijn om les te geven in de eenentwintigste eeuw.
