In opdracht van de VO-raad is in samenwerking met scholen voor voortgezet onderwijs, Internationale Schakelklassen (ISK) en samenwerkingsverbanden in kaart gebracht hoe het onderwijs aan nieuwkomersleerlingen van 12 tot 18 jaar het beste kan worden vormgegeven. Daarbij geholpen door experts uit de psychosociale hulpverlening, ouderorganisaties, de Onderwijsinspectie en het ministerie van OCW en aangevuld met wetenschappelijke kennis over onderwijs aan nieuwkomersleerlingen. Deze kennis is gebundeld in de handreiking ‘Nieuwkomers in het voortgezet onderwijs’ De handreiking wordt in delen uitgebracht. In juli werd het eerste deel gepubliceerd, dat zich richt op het thema 'Nieuwkomers welkom heten'. Op 1 oktober is hier het deel over ‘Taal, talen en talenten' aan toegevoegd. Later volgen nog delen over ‘Regionaal samenwerken’ en ‘Maatwerk bieden’.
Het Nederlandse schoolsysteem is voor velen nog altijd een emancipatiemachine. Een groep die maximaal van deze waarde wil kunnen profiteren, zijn nieuwkomers. Het systeem werkt echter niet altijd mee; ons onderwijssysteem is maar matig ingericht op het opnemen van kinderen die op latere leeftijd naar Nederland komen. Wat kunnen schoolleiders en bestuurders doen om nieuwkomersleerlingen te laten doorstromen op een manier die recht doet aan hun capaciteiten? En specifieker: hoe kunnen internationale schakelklassen en het voortgezet onderwijs optimaal aansluiten om ook voor nieuwkomersleerlingen gelijke kansen te creëren? In dit artikel benoemen we een aantal mogelijkheden.
Dit boekje gaat over het eerste deel van een onderzoek van lectoraat Stedelijk Sociaal Werk naar de vraag: (hoe) vinden nieuwkomers hun weg naar voorzieningen in de Amsterdamse sociale basis in de periode na aankomst in Amsterdam?Jaarlijks komen veel nieuwkomers met verschillende achtergronden aan in Amsterdam. Onder hen bijvoorbeeld Oost-Europese arbeidsmigranten, economische migranten uit alle delen van de wereld, asielzoekers, ontheemden uit Oekraïne, en statushouders die in Amsterdam een woning toegewezen krijgen.Laagdrempelige voorzieningen in de sociale basis, zoals buurthuizen, zijn er voor alle Amsterdammers, dus ook voor nieuwkomers. Zij kunnen hier terecht voor ontmoeting en lichte vormen van ondersteuning. Daarnaast kunnen ze hier met hulpvragen doorverwezen worden naar meer specialistische hulp. Dat geldt voor alle nieuwkomers, ongeacht verblijfsstatus. De vraag is echter of zij hun weg naar deze voorzieningen vinden.Deze publicatie is het verslag van ons onderzoek naar de aankomstverhalen van verschillende groepen nieuwkomers, en de plek die sociale basisvoorzieningen daarin innemen.
MULTIFILE
Samenwerking tussen leraren en ouders ondersteunt de ontwikkeling van kinderen. Leraren zetten daarom in op educatief partnerschap. Samenwerking met ouders in het nieuwkomersonderwijs brengt echter specifieke uitdagingen met zich mee, zoals verschillen in talen, schoolsystemen en rolpercepties. Dit project onderzoekt hoe educatief partnerschap er in die praktijk uitziet.
Veel onderwijsinstellingen ervaren het als een lastig vraagstuk om kwalitatief hoogwaardig onderwijs te bieden aan leerlingen voor wie het Nederlands niet de enige taal waarin ze leren en leven. Scholen en leerkrachten daarbinnen zijn echter in zeer wisselende mate voorbereid op het omgaan met deze heterogeniteit, zeker waar het gaat om nieuwkomers. Landelijk beleid ten aanzien van pedagogisch-didactische aanpakken en professionalisering van leraren ontbreekt; ‘nieuwkomersvoorzieningen’ kennen geen wettelijke eisen aan bekwaamheden van personeel . Ook voor regulier onderwijs ontbreekt een referentiekader voor professionalisering van docenten om meertalige leerlingen, en zeker nieuwkomers recht te doen. Een inclusieve pedagogisch-didactische benadering belegt zorg voor nieuwkomers niet alleen bij experts maar ook bij alle professionals in het reguliere onderwijs binnen een schoolbrede, meerjarig taal/talenbeleid. De op regionale basis opgebouwde expertise over de transitie naar zo'n inclusieve werkwijze wordt momenteel niet systematisch uitgewisseld. Het beoogde consortium van hogescholen/lectoraten, opleidingen en scholen uit PO, VO en MBO wil de kennisinfrastructuur verder versterken rond professionals en onderwijsinstellingen die een verandering willen inzetten richting een inclusieve benadering van onderwijs aan nieuwkomers en andere meertalige leerlingen. Met het oog hierop verbindt het consortium een bestaand landelijk netwerk van relevante lectoraten met, op het thema actieve, regionale samenwerkingsverbanden van scholen en lerarenopleidingen in het noorden, midden en zuiden van het land.
Leerlingen brengen vele talen de school in, hoe sluit je daar goed op aan? Dat vergt samenwerking tussen diverse professionals en schoolvormen. Bijvoorbeeld omdat schoolse taalvaardigheid een jarenlange begeleiding vergt en taalsteun door alle vakken heen nodig is. Steeds meer scholen staan daarbij open voor functionele inzet van meer (moeder-)talen, bijvoorbeeld voor nieuwkomers. Daarmee voelen meer leerlingen zich thuis, zonder dat het leren van een tweede of derde taal gehinderd wordt. Maar is het altijd wijs?
