Deze paper geeft antwoord op de vraag welke betekenis toegang tot recht heeft in wetenschappelijke literatuur, hoe dit in de wet verankerd en in beleid vorm krijgt en hoe zich dit verhoudt tot andere landen. Daartoe wordt ook beschreven welke ontwikkelingen er zijn in de manieren waarop burgers toegang tot recht in praktijk (proberen te) realiseren. Het doel is inzicht te krijgen in de betekenis van toegang tot recht en ‘de staat van’ toegang tot recht in Nederland. De paper heeft de volgende structuur. Hij vangt aan met een verkenning van wetenschappelijke literatuur over de betekenis en het belang van toegang tot recht als ideaal in een moderne rechtsstaat. Dan een beschrijving van de juridische achtergrond en de ontwikkelingen in beleid. Er lijkt grote consensus over de wenselijkheid van toegankelijkheid van het recht voor burgers in algemene zin, maar er zijn recent veel wettelijke en beleidsmatige veranderingen doorgevoerd die invloed hebben op de toegankelijkheid van het recht. Ten slotte volgen enkele kritische kanttekeningen bij ontwikkelingen die deze toegankelijkheid beperken. Er zitten risico’s aan de huidige nadruk op (juridische) zelfredzaamheid van burgers in een complexe samenleving met zoveel regeldrukte als de onze.
De essaybundel bestaat uit 10 essays, waarin studenten vanuit verschillende invalshoeken (ze komen uit verschillende opleidingen en jaren) hebben onderzocht wat toegang tot het recht is en hoe het zich verhoudt tot verschillende maatschappelijke ontwikkelingen. Zo kwamen de volgende onderwerpen aan bod: ‘Een eerlijk proces’ door Amina Driouichi, ‘Sociaal advocatuur’ door Arthur Eveleens, ‘Toegang tot recht in samenspel met de ZSM-aanpak’ door Elianne Westra, ‘De verhouding tussen toegang tot recht en onafhankelijke cliëntenondersteuning’ door Fee Wever, ‘De rechtsongelijkheid van de verdachte ten opzichte van het Openbaar Ministerie lijkt onoverbrugbaar’ door Luka Hoogstraten, Jeugdstrafrecht door Michelle Bosch, ‘Toegang tot recht en verschillen in machtsverhoudingen’ door Meri Hakobyan, ‘Laaggeletterden en digitalisering’ door Nicole Groenewoud, ‘Co-ouderschap en de Wmo’ door Nohla Post, ‘ en De engel des doods onterecht veroordeeld’ door Veronique Verschoof. Het was een breed palet aan onderwerpen waarbij studenten zichzelf hebben ingelezen, contact met de praktijk hebben gemaakt en samen de bundel hebben gemaakt en geredigeerd.
Hoe kun je eerstelijns juridische professionals ondersteunen bij complexe diagnostiek en warme doorverwijzing van cliënten met multiproblematiek? Onderzoekers van Hogeschool Utrecht en de Hogeschool van Amsterdam gaan een (online) multicriteria-beslisboom ontwikkelen die de juridische professionals kunnen gebruiken. Doel Dit project heeft als doel om een digitale multicriteria-beslisboom te ontwikkelen om de complexe besluitvorming door juridische professionals bij cliënten met multiproblematiek te ondersteunen. Rechtzoekenden met multiproblematiek vormen namelijk een complexe doelgroep voor rechtshulpverleners, én ze maken veelvuldig gebruik van gesubsidieerde rechtsbijstand. Bij deze groep mensen is dan vooral van belang dat hun probleemsituatie vanuit een brede blik wordt onderzocht. En dat waar nodig, warm wordt doorverwezen naar andere rechtshulpverleners en of andere maatschappelijk dienstverleners. Het is de bedoeling dat de tool in digitale vorm wordt ontworpen waardoor gebruik, gegevensopslag en –deling worden vergemakkelijkt. Resultaten De tool kan juridische professionals die werken met cliënten met multiproblematiek helpen bij: Het diagnoseproces: tijdens de diagnose stelt de rechtshulpverlener per onderwerp/criterium een aantal vragen om de verschillende probleemgebieden en het gewicht ervan in kaart te brengen. Het verwijsproces: op basis van het verkregen overzicht van de probleemgebieden en het gewicht ervan tijdens het diagnoseproces kan de rechtshulpverlener adequater doorverwijzen en de professional waarnaar verwezen wordt vollediger informeren. Looptijd 01 januari 2021 - 30 juni 2022 Aanpak De tool zal bestaan uit een aantal onderwerpen (criteria) die betrekking hebben op de functionele, emotionele en sociale problemen die spelen bij de rechtzoekende met multiproblematiek. De ontwikkeling van de criteria met bijbehorende vragen in de MCDA-tool vindt plaats via het vijfstappen model voor Design Thinking. Het hele project kent de fases ‘onderzoeken’, ‘ontwerpen’ en ‘testen’ en omvat de vijf stappen van Design Thinking. Deze methode is bij uitstek geschikt voor het ontwerp van nieuwe producten en wordt samen met de gebruikers ontworpen.
Onderzoekers van Hogeschool Utrecht en de Hogeschool van Amsterdam hebben samen met Het Juridisch Loket een clickable demo van een multicriteria-decision (MCD) tool ontwikkeld. Deze tool maakt een volledige probleemverkenning van multiproblematiek en een passende doorverwijzing van cliënten met multiproblematiek mogelijk.
