"Gebiedsgericht werken staat kortweg voor een filosofie en methode om binnen een bepaald gebied naar problemen en kansen te kijken én te handelen." aldus Stan Majoor, lector Grootstedelijke Vraagstukken en coördinator van speerpunt Urban Management. Hij organiseerde een seminarreeks over dit onderwerp en was één van de auteurs én eindredacteur van de uitgave 'Werken in een gebied: gewoon doen in Amsterdam'.
Het gaat helaas niet goed met de visstand van de Waddenzee. Er zwemmen minder vissen en ze worden steeds kleiner. Vooral trekvissen – die zowel zout als zoet water nodig hebben en vrij tussen beide moeten kunnen migreren – hebben het zwaar. Veel vissoorten worden op dit moment in hun trek gehinderd.
MULTIFILE
De huidige landschapsinrichting komt steeds verder onder druk te staan. Klimaatverandering, weersextremen en langere periodes van nat en droog zorgen voor steeds meer problemen in het landschap en ook een afname in biodiversiteit en de stikstofcrisis eisen hun tol. Zo worden de hogere zandgronden steeds droger en neemt het risico op overstromingen door hevige buien toe. Het huidige landschap lijdt hieronder en vraagt om verandering. Een herinrichting van het landschap op basis van water- en bodemeigenschappen, biedt de oplossing. De casus is uitgevoerd in het Groene Woud, gelegen in de provincie Noord-Brabant. Het Groene Woud is 35.000 hectare groot en bevindt zich tussen ’s-Hertogenbosch, Eindhoven en Tilburg. Het wordt gekenmerkt door een typisch beekdallandschap met tal van beken en natuur, vaak sterkverweven met agrarische activiteiten. Het doel van de casus Klimaatveerkrachtig landschap – het Groene Woud, is het ontwerpen van een herinrichting van het Groene Woud, waarbij al deze problemen mee worden genomen. De herinrichting is gedaan aan de hand van water- en bodemeigenschappen en biedt zowel landbouw als natuur de kans om zich optimaal te ontwikkelen binnen de grenzen van het Groene Woud.
MULTIFILE
Dit project is een haalbaarheidsstudie naar de benodigde eigenschappen van een flood early warning system in het stroomgebied van de Rode Rivier in noordwest Vietnam. In het project wordt zowel de gebiedskennis verzameld als een lokaal netwerk gevormd, zodanig dat een smart sensor system voor waterbeheer ingericht kan worden dat de lokale bevolking in staat stelt om tijdig te anticiperen op plotselinge overstromingen. Door extreme weersituaties die zich regelmatiger voor zullen doen zullen de effecten van overstromingen verergeren. Met name vanwege het zeer korte tijdsbestek waarbinnen overstromingen op kunnen treden, is het voor de bevolking noodzakelijk om zelfstandig hierop te kunnen anticiperen. Door de effecten van klimaatverandering en grootschalige ontbossing is het risico op overstromingen in de gehele regio sterk toegenomen. Daarom zal ook gekeken worden naar de mogelijkheden van opschaling van voornoemd systeem. In dit project wordt ook de basis gelegd voor een nieuw samenwerkingsverband tussen het HAN/VHL lectoraat Sustainable River Management, Eijkelkamp Soil & Water, Prins Land, Water & Food Consult en het World Agroforestry Centre (ICRAF). Deze partners hebben de gedeelde ambitie om een pilot project te realiseren voor een early warning systeem, waarmee op basis van real-time empirische data over neerslag en rivierafvoer automatisch een waarschuwingssignaal naar mobiele telefoons in een bepaald gebied gegenereerd kan worden, zodat de bevolking tijdig maatregelen kan nemen voor evacuatie en/of om ernstige schade te beperken bij verhoogd risico op zogenaamde 'flash floods'. Deze ambitie zal gezamenlijk uitgewerkt worden in een voorstel voor een pilotproject onder bijv. de Partners voor Water regeling.
ln dit project wordt in de context van het Living Lab Upper Citarum een haalbaarheidsstudie uitgevoerd voor de realisatie van een zgn. baggerfabriek@ in Bandung, lndonesië. Een baggerfabriek@ bestaat uit een (deel-) stroomgebied van een rivier waaruit op natuurvriendelijke wijze sediment gewonnen kan worden voor toepassing in bijv. de bouw- en/of waterbouwsector. Bandung is gelegen in het bovenste gedeelte van het stroomgebied van de Citarum rivier op West-Java. De rivier is zwaar verontreinigd en treedt regelmatig buiten zijn oevers, Bovendien is in de periode 2000-2009 circa 86% van het regenwoud in het bovenstroomse gebied verloren gegaan, hetgeen leidt tot ernstige erosie. Frequent baggeren is noodzakelijk in het verstedelijkte gebied om de afvoercapaciteit van de rivier in stand te houden en de kans op overstromingen te reduceren. Tegelijkertijd is er vanwege de snelle verstedelijking in het gebied een grote vraag naar grondstoffen voor de bouw van (droge en natte) infrastructuur en woningen. De vrijgekomen baggerspecie wordt nu op de oevers gestort en is daarmee vrij toegankelijk en beschikbaar voor de lokale bevolking/ondernemers. Dit betekent enerzijds dat (vooral kleine) ondernemers in het gebied toegang hebben tot goedkope grond/bouwmateriaal. Anderzijds levert dit risico's op voor de volksgezondheid: bijv. door directe blootstelling aan verontreinigd bouwmateriaal en indirect door het verbouwen van gewassen op de oevers waardoor verontreiniging mogelijk in de voedselketen terechtkomt. Om op effectieve en verantwoordelijke wijze om te kunnen gaan met baggerspecie, wordt in dit project een systeemanalyse uitgevoerd voor erosie, sedimenttransport en aanzanding in het stroomgebied. Daarnaast wordt een analyse gemaakt van de waardeketen van sediment als bouwmateriaal. Ten slotte, worden de bevindingen uit beide analyses gecombineerd in een specifieke locatie waar veel gebaggerd wordt om de haalbaarheid van een baggerfabriek@ in Bandung op hoofdlijnen vast te stellen. Dit project heeft als doelstelling om de haalbaarheid van een Baggerfabriek@ in Bandung te bepalen. Hierbij ligt de focus op de vraag en aanbod van sediment en de gerelateerde waardeketen en zal niet worden ingegaan op lokale factoren die van invloed zijn op de realisatie en exploitatie van een Baggerfabriek@, zoals wet- en regelgeving en grondverwerving. Het betreft dus een haalbaarheidsstudie op hoofdlijnen in plaats van een volledige haalbaarheidsstudie. Het is de bedoeling om hiermee een eerste stap te zetten voor een pilotproject in het kader van Living Lab Upper Citarum.
