Deze studie maakt onderdeel uit van een groter onderzoeksproject naar Adaptief vermogen voor toekomstbestendig leraarschap, genaamd ‘Expeditie Lerarenagenda’. Met deze studie beoogden we inzicht te krijgen in hoe processen van adaptief vermogen (betekenisgeving, besluitvorming en voorgenomen handelen) zich manifesteren in de onderwijspraktijk van leraren en leidinggevenden èn hoe systeembewustzijn daarin doorwerkt. We richtten ons daarbij op de onderwijspraktijk van leraren en leidinggevenden in het po, vo en mbo en maakten daarbij gebruik van vignetten om uitspraken te achterhalen over processen van adaptief vermogen en systeembewustzijn in verandering met bottom-up en top-down oorsprong. Leraren en leidinggevenden werden gevraagd te reageren vanuit het eigen perspectief en dat van de ander op voorgelegde vignetten (korte scenario’s van verandering in een schoolsituatie).
DOCUMENT
Onderwijs is altijd in verandering, terwijl dagelijkse werkzaamheden blijven doorgaan. ‘Vernieuwen terwijl de winkel open blijft’ vraagt om adaptief vermogen, de vaardigheid van een individu of organisatie om zich continu aan te passen, te overleven en te groeien. Bewustzijn van onderwijsprofessionals van hun rol en verantwoordelijkheid in het systeem leraarschap -actoren en organisaties die in relatie staan tot het lerarenberoep- is van belang want als ergens in het systeem verandering ontstaat, beweegt het systeem mee. In deze studie stond de vraag centraal hoe systeembewustzijn doorwerkt in processen van adaptief vermogen van leraren en leidinggevenden. We voerden een kwalitatieve vignettenstudie uit onder 52 leraren en leidinggevenden uit po, vo en mbo. Participanten kregen fictieve situaties over verandering in de school voorgelegd, gevolgd door een interview om uitspraken over adaptief vermogen en systeembewustzijn te eliciteren. We vonden drie vormen van systeembewustzijn. In de eerste vorm, leraren(teams) aan zet, wordt streven naar gezamenlijk draagvlak als belangrijkste verantwoordelijkheid van leraren beargumenteerd. In de tweede vorm, leidinggevenden aan zet, wordt coherentie binnen de school als belangrijkste verantwoordelijkheid van leidinggevenden beargumenteerd. In de derde vorm, zowel leraren(teams) als leidinggevenden aan zet, worden draagvlak en coherentie als verantwoordelijkheid van alle belanghebbenden van de verandering beargumenteerd. Daarnaast kunnen we voorzichtig concluderen dat systeembewustzijn doorwerkt in processen van adaptief vermogen. Tot slot kunnen de vignetten als gereedschap worden ingezet om dialoog over adaptief vermogen tussen onderwijsprofessionals te ondersteunen en meer specifiek de rol van systeembewustzijn hierbij door onderlinge rollen en verantwoordelijkheden te expliciteren.
LINK
In het Expeditie-onderzoek is vanuit een systeemperspectief op micro-, meso- en macroniveau en in verschillende sectoren van het onderwijsveld gekeken naar of en hoe adaptief vermogen zich bij onderwijsprofessionals manifesteert. In het eindrapport presenteren we de bevindingen van het Expeditie-onderzoek in antwoord op de hoofdvraag: Op welke wijze is sprake van adaptief vermogen in het Nederlandse onderwijsveld in de wisselwerking tussen micro- (individu), meso- (organisatie) en macroniveau (opleiding en beleid) van leraarschap en wat zijn de belangrijkste kenmerken en verklarende en transfereerbare mechanismen van dit adaptief vermogen? Om die vraag te beantwoorden, hebben we gekeken naar manifestaties van adaptief vermogen in het systeem leraarschap, de beleving van onderwijsprofessionals bij veranderingen en factoren en mechanismen die daarbij een rol spelen. In het Expeditie-onderzoek ontdekten we dat twee kenmerken (naast andere kenmerken) die van invloed lijken te zijn op adaptief vermogen – systeem- en toekomstbewustzijn – waarover in de literatuur minder bekend is. In het eindrapport beschrijven we hoe systeem- en toekomstbewustzijn zich manifesteren in het systeem in de context van verandering. In de uitvoering van het onderzoek is gewerkt vanuit een specifieke benadering van sociaal-wetenschappelijk onderzoek genaamd kristallisatie. Kristallisatie omvat het gebruik van diverse onderzoeksmethoden, van wetenschappelijke methoden en technieken tot het inzetten van creatieve werkvormen) om een veelzijdig begrip van complexe vraagstukken te ontwikkelen. In de Expeditie hebben we kristallisatie vertaald naar zeven bouwstenen: literatuurstudie, praktijkvalidatie, TeacherTapp, veldstudie, kunst dialoog methoden, interventiestudie en vignettenstudie. De resultaten van uit de bouwstenen van het Expeditie-onderzoek zijn samengebracht in een model van adaptief vermogen voor het navigeren naar toekomstbestendig leraarschap. Implicaties voor wetenschap en praktijk zijn opgenomen in het rapport.
MULTIFILE
Het hoger onderwijs staat voor de uitdaging om studenten te helpen zich te ontwikkelen tot zelfstandige burgers die zich kritisch kunnen verhouden tot de complexiteit van de samenleving (OCW, 2019). De Dublindescriptoren die voor accreditatie van oordeelsvorming in het hoger onderwijs gelden noemen het oordeelsvorming “dat mede gebaseerd is op het afwegen van relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten.” Onderwijs dient hierbij als instrument om bij te dragen aan de ontwikkeling van studenten. Vaak vindt dit zijn vertaalslag in een begrip als kritisch bewustzijn.In dit artikel beschrijven wij onze ervaringen van de ontwikkeling van kritisch bewustzijn, denken en handelen in het hbo van de afgelopen dertig jaar. We baseren ons met name op de ontwikkelingen bij de opleidingen HRM, als nazaat van de sociale academie, en Bedrijfskunde. Maar eerst staan we stil bij het begrip kritisch bewustzijn vanuit de literatuur.
LINK
Duurzaam ondernemen of leven kan op eindeloos veel manieren. Dat is ‘slechts’ een kwestie van nadenken, organiseren en bewerkstelligen. Je kunt het natuurlijk ook gewoon afkijken van iemand anders of aan een expert overlaten. Je kunt zelfs doen alsof, mocht je dat willen. Maar mocht je er net iets langer over nadenken dan strikt noodzakelijk is, dan zou je weleens tot de conclusie kunnen komen dat: 1. je door de bomen het bos niet meer ziet 2. je niet meer doorhebt waar duurzaamheid in wezen nou om draait 3. je het allemaal veel te veel gedoe vindt. En voor wat eigenlijk? Op dat punt aangekomen zou het kunnen helpen als je je beseft dat de essentie van duurzaamheid eigenlijk heel simpel is en maar één ding van je eist: Aandacht Simpelweg aandacht hebben voor wat er is. Geen oordeel, geen verlangen en geen verzet. Alleen maar zien wat er gebeurt. De essentie van duurzaamheid is niet te vinden in wat je doet, oftewel je gedrag, maar in wat je waarneemt, oftewel je bewustzijn. Wanneer je aandacht hebt voor iets, ga je ook begrijpen wat je ziet. Je overziet het grotere geheel, de achterliggende problematiek en de complexiteit van alle verschijnselen. En daarmee creëer je begrip en uiteindelijk zelfs sympathie en respect voor wat er met jezelf, met anderen en om je heen gebeurt. Wanneer dit proces zich in je bewustzijn voltrekt, ga je je meer verbonden voelen met de mensen, de processen en de dingen om je heen, simpelweg door er aandacht voor te hebben. En die aandacht en betrokkenheid zijn misschien wel de belangrijkste pijlers van duurzaamheid
DOCUMENT
Orthography is considered to be a major problem in Dutch education, since many pupils don’t seem to be able to master orthographic rules, even after years of education. In educational literature it is argued that the problems related to spelling are caused by approaches that focus more on rules of thumb than on linguistic insights. This is somewhat remarkable, since a good understanding of the Dutch orthographic system requires a fair amount of morphological knowledge. In order to effectively implement this knowledge, the development of a morphological awareness (MA) seems to be required. Therefore, a short intervention was designed for the upper levels of secondary schools (4 havo) which aimed to foster MA and, subsequently, improve orthographic skills. Results of this quasi-experimental study indicate that a short intervention can significantly boost MA, but that students don’t seem to be able to use MA effectively to enhance spelling performance.
DOCUMENT
65-plussers lijken zich niet bewust van het belang van voldoende eiwitten voor het behoud van vitaliteit. Om dit bewustzijn te vergroten en om gedragsverandering te stimuleren, is het allereerst belangrijk dat ze voldoende kennis over het onderwerp hebben. Maar met welke communicatiemiddelen kun je senioren het beste bereiken?
DOCUMENT
Wij zijn onderdeel van de Europese Unie (EU), en het Europese speelveld is een dynamische waar je als gemeente- of provincieambtenaar veel kunt halen (en brengen) voor jouw organisatie. Terwijl een heel groot deel van Europese wet- en regelgeving impact heeft op de medeoverheden (denk aan regelgeving over schone lucht, bodem, water, digitalisering), biedt de weg naar Brussel ook kansen voor beleidsbeïnvloeding, netwerken, profileren van je gemeente of provincie en financieringsmogelijkheden ten behoeve van lokale en regionale uitdagingen. Denk aan leren van collega’s uit andere Europese steden en regio’s over hoe zij omgaan met thema’s als wateroverlast, digitale inclusie en woningnood, en Europese financieringskansen voor een innovatieve aanpak om met de gevolgen van klimaat om te gaan. Hoewel jij als (toekomstig) EU-expert binnen je organisatie het belang van investeren in de EU inziet, kan het zijn dat jouw organisatie (nog) niet goed toegerust is op het verzilveren van Europese kansen.
DOCUMENT
De coronapandemie heeft opnieuw laten zien dat we in een onderling afhankelijke wereld leven. Wat daar gebeurt, heeft hier ook een weerslag. Er is een groeiend besef dat een kritisch en empathisch bewustzijn cruciaal is voor nationale en internationale samenwerking en vrede en dat dit meer vergt dan het ontwikkelen van culturele sensitiviteit of sociale actieplannen (Lengelle, Jardine, & Bonnar, 2018). Wereldburgerschap wordt gezien als een belangrijk thema in het hoger onderwijs en UNESCO beschouwt de sociaalemotionele ontwikkeling van studenten als fundamenteel onderdeel daarvan. Het probleem is daarbij wel: wat zijn effectieve manieren om dit leerproces op gang te brengen binnen wereldburgerschapsonderwijs?
DOCUMENT
