Verhuizen naar een verpleeghuis is vaak een emotioneel ingrijpende gebeurtenis die om een groot aanpassingsvermogen van nieuwe bewoners en hun sociale omgeving vraagt. Een van de uitdagingen voor zorgorganisaties is om te zorgen dat bewoners zich ondanks alles in het verpleeghuis thuis voelen. De vraag is welke factoren dit thuisgevoel beïnvloeden. Systematisch literatuuronderzoek door Fontys HHogescholen heeft deze nu in kaart gebracht
DOCUMENT
Het is zo belangrijk: je thuis voelen in je eigen huis. Maar thuisgevoel is ook een lastig te omschrijven begrip, zeker voor mensen met dementie. Om zicht te krijgen op wat het thuisgevoel van mensen met dementie inhoudt, hebben onderzoekers van Fontys Hogescholen een kleinschalig onderzoekproject uitgevoerd waarbij gebruikgemaakt werd van een creatieve werkvorm: het zogeheten ‘moodboard’. Ondanks het toenemend aantal kwetsbare ouderen dat in de toekomst zelfstandig thuis zal blijven wonen, zullen verpleeghuizen naar verwachting belangrijke woonzorgvormen blijven. Dan zal er echter wel wat moeten veranderen, want momenteel is verblijf in een verpleeghuis voor veel mensen nu niet bepaald een ideaal van de oude dag. Nederlandse verpleeghuizen hebben een negatief imago en worden te vaak gezien als kille, steriele gebouwen waar weinig tijd is voor persoonlijke aandacht. Daarom is het belangrijk dat bij de (ver)bouw van verpleeghuizen rekening wordt gehouden met wat mensen het gevoel geeft ergens thuis te zijn. Om hier meer zicht op te krijgen is binnen het nieuwe meerjarige project van Fontys Hogescholen – ‘Verpleeghuis van de Toekomst’ (VETO) geheten – onderzoek gedaan naar wat dit thuisgevoel voor bewoners met dementie inhoudt.
LINK
Aanleiding Er zijn in ons land ruim 65.000 verpleeghuisbewoners, die in verpleeghuizen goede zorg en onderdak ontvangen. Het thuisgevoel van deze bewoners hangt af van factoren als autonomie, afhankelijkheid en geborgenheid. Maar goede zorg en een echt thuisgevoel staan soms op gespannen voet met elkaar. Zorgprofessionals en bestuurders van verpleeghuizen geven aan dat de grote uitdaging van de huidige verpleeghuiszorg bestaat uit het anticiperen op andere bewoners met zwaardere zorgvragen en andere ideeën over de kwaliteit van leven in verpleeghuizen. Doelstelling De onderzoeksvraag in dit project luidt: hoe kunnen ouderen die intensieve zorg ontvangen in bestaande verpleeghuizen een optimaal thuisgevoel ervaren? Het doel van dit project is enerzijds om een breed gedragen verandering in de 'thuisbeleving' teweeg te brengen binnen bestaande (deel)locaties van verschillende verpleeghuizen. Anderzijds beoogt het project daaruit kennis en onderwijs te genereren voor toekomstige generaties professionals die werkzaam zijn in verpleeghuizen. Het onderzoek zal worden uitgevoerd in de vorm van informatieve sessies en workshopsessies. Beoogde resultaten Het resultaat van dit project bestaat uit trainingsinstrumenten voor primaire scholing en nascholing: o.a. een werkboek en uitgewerkte scenario's, een 3D-demoruimte, een LEGO toolbox en een meetinstrument voor evaluatie van het thuisgevoel. Studenten profiteren door deelname aan de workshops en doordat de resultaten tevens zullen worden vertaald naar onderwijsmateriaal waarin concrete handvatten staan voor (fysieke en sociale) transities in een verpleeghuissetting. Hierin staat persoonsgericht werken (concreet uitgewerkt) centraal. Doordat meerdere verpleeghuisinstellingen deelnemen, kunnen do's en don'ts als basis dienen en worden gebruikt voor directe kennisuitwisseling tussen de instellingen onderling. Verdere kennisdeling vindt plaats via wetenschappelijke artikelen, een website en een symposium.
Vraag aan een zaal met mensen wie een naaste heeft die in het verpleeghuis woont en vele handen gaan omhoog. Vraag je vervolgens wie het een fijne plek vindt om op bezoek te gaan, dan gaan ze naar beneden. Het verpleeghuis heeft geen positief imago in onze maatschappij. Het is een plek waar je vooral niet terecht wilt komen. Dit, terwijl er tienduizenden mensen in Nederland op verpleeghuiszorg aangewezen zijn. Zij doen hun best om ook dat laatste stukje van hun leven betekenis te geven in een omgeving die niet altijd op hun wensen is afgestemd. Wij willen laten zien dat het verpleeghuis wél een plek kan zijn waar het fijn wonen en werken is. Een plek waar je gezien mag worden en mensen graag langs komen. Hoe je dit kunt bereiken, is door een multidisciplinair team onderzocht in het RAAK-publiek project Het verpleeghuis van de toekomst is een thuis. Door middel van een literatuuronderzoek en een grootschalige veldstudie is het fenomeen thuisgevoel in een verpleeghuis nader bestudeerd. Aan dit onderzoek hebben vier verpleeghuizen (BrabantZorg, Vitalis WoonZorgGroep, Savant Zorg, en Archipel ZorgGroep) meegewerkt, waar 78 bewoners, medewerkers en familieleden zijn geïnterviewd. Omdat de woonomgeving van mensen vaak als vanzelfsprekend wordt gezien, hebben we mensen eerst fototoestelletjes gegeven, waarmee foto’s zijn gemaakt van wat eenieder opviel. Mensen, situaties, objecten, die hen een thuisgevoel gaven (of juist niet) zijn vastgelegd. Daarna zijn we in gesprek gegaan. Zo spraken mensen over de foto’s van familieleden aan de wand, maar ook over samen eten en doen wat je graag wilt doen. Het onderzoek heeft geresulteerd in twee modellen die inzicht gevent in de belevingswereld van bewoners in een verpleeghuis. Daarnaast zijn de resultaten vertaald naar een lespakket voor mbo, hbo en het werkveld in de vorm van een werkboek met 35 werkvormen. Om de resultaten tastbaar te maken, is bij partner Vitalis WoonZorgGroep een thuisgevoelappartement ingericht (zie afbeelding pagina 5), waar mensen kunnen zien hoe het anders kan!
Binnen dit project werken we als onderzoekers samen om een beeld te krijgen hoe Nederlandse burgers met een migratieachtergrond worden gerepresenteerd in sport, kunst en cultuur, maar ook hoe we via educatie het thuisgevoel kunnen bevorderen. Hierbij staat de volgende vraag centraal: hoe kunnen we sociale cohesie bevorderen in een diverse, pluriforme samenleving?
