Rede, uitgesproken bij de openbare aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar Professionalisering van de verpleging en verzorging in de ouderenzorg aan Tilburg University op 29 september 2023 door Prof. dr. Robbert J.J. Gobbens
WZH Nieuw Berkendael biedt verpleeghuiszorg aan jonge cliënten met Niet Aangeboren Hersenletsel, neurologische aandoeningen en comazorg, dagbehandeling voor cliënten met een somatische zorgvraag en/of met niet aangeboren hersenletsel en AWBZ en/of eerstelijns behandeling aan (jonge) cliënten met niet aangeboren hersenletsel (zowel chronisch als revalidatieafdeling) en cliënten met neurologische aandoeningen. Onderscheidend t.o.v. de concurrent: de doelgroep betreft met name mensen tussen de 18 en 65 jaar met complexe problematiek, veelal ten gevolge van recent verworven hersenletsel. Op de eerste etage in het gebouw van Nieuw Berkendael is een grote ruimte cq atrium. Dit atrium wordt beschikbaar gesteld voor een sport & spel plaza, zodat cliënten en bezoekers een scala hebben aan recreatieve mogelijkheden. De opdracht die vanuit WZH Nieuw Berkendael komt luidde als volgt:'ontwerp een sport & spel plaza voor de NAH cliënten'. Het ontwerpdoel betreft het atrium op de eerste etage van het woonzorgcentrum Nieuw Berkendael. Het gaat dan in eerste instantie om de cliënten uit het verzorgingstehuis. Het is de bedoeling dat deze ruimte een plek gaat worden waar de cliënten met hun familie actieve spellen maar ook bordspellen kunnen spelen. De cliënten moeten zonder begeleiding van het personeel deel kunnen nemen aan de spellen. Na het afnemen van een enquête zal duidelijk worden wat de cliënten graag willen en of dat er naast de spellen ook behoefte is aan het opknappen van de ruimte. In dat geval zal de inrichting worden meegenomen in het adviesprotocol. Vanuit WZH Nieuw Berkendael zijn er ook nog een aantal randvoorwaarden gesteld: - Het sport & spel plaza moet een beperkt aantal prikkels bevatten. - De wegen moeten vrij gehouden worden in verband met veiligheidsroutes. - De kosten moeten beperkt blijven.
In 2030 zullen naar verwachting een half miljoen mensen lijden aan dementie. Het lectoraat Psychogeriatrie doet onder leiding van dr. Frans Hoogeveen onderzoek naar deze sluipende ziekte en haar behandelwijzen. Aan de wieg van het lectoraat stond onder andere WoonZorgcentra Haaglanden. Monique Cremers is directeur Wonen en Zorg bij WZH. Zij geeft als partner haar visie op de praktijk en potentie van de samenwerking met het lectoraat. Zij doet dit in het licht van de ontwikkelingen binnen de sector.
De laatste jaren staat de kwaliteit van de Nederlandse verpleeghuiszorg toenemend onder druk. Er is onvoldoende gelegenheid om bewoners met dementie een zinnige dagbesteding te bieden. Beeld- en geluidservaringen waarmee positieve herinneringen bij de dementerende zorgvrager worden opgehaald (reminiscentie) lijken onrust bij de bewoner weg te nemen. Onrust leidt tot verminderde interactie waardoor een zinnige dagbesteding onmogelijk is. Tot op heden heeft structurele inbedding van beeld en geluid voor dementerende bewoners nog niet plaatsgevonden. Er is onvoldoende oog voor de individuele behoefte van de gebruiker en het is niet duidelijk in welke (zorg)situaties de inzet van beeld en geluid het meest effectief is. Er is dus behoefte aan het doorontwikkelen en testen van beeld- en geluidservaringen. We willen in dit project een methodiek ontwerpen voor de optimale inzet van de Qwiek.up, een apparaat waarmee gewenste beelden en geluiden eenvoudig worden afgespeeld op elke plek. Onze onderzoeksvraag luidt: Op welke wijze en op welke momenten kunnen beeld- en geluidservaringen met de Qwiek.up onrust bij bewoners met dementie reduceren? De aanpak betreft een ontwerponderzoek. Zorgprofessionals selecteren negen bewoners met onrustgedrag, die binnen een leergemeenschap worden ingebracht. Leden van deze gemeenschap observeren de bewoners, richten de inzet van de Qwiek.up per bewoner in en evalueren de impact van het apparaat. De verwachte uitkomsten van dit proces zijn: 1) een methodiek voor het inzetten van de Qwiek.up bij verpleeghuisbewoners met dementie, 2) betere ondersteuning van zorgprofessionals in de omgang met deze bewoners, 3) aanwijzingen voor de meerwaarde van de Qwiek.up voor deze doelgroep, alsook voor de mogelijkheden om het apparaat bij andere doelgroepen in te zetten. Dit project sluit nauw aan bij de Kennis- en Innovatieagenda Creatieve Industrie 2018-2021; The Human Touch.
Aanleiding Er zijn in ons land ruim 65.000 verpleeghuisbewoners, die in verpleeghuizen goede zorg en onderdak ontvangen. Het thuisgevoel van deze bewoners hangt af van factoren als autonomie, afhankelijkheid en geborgenheid. Maar goede zorg en een echt thuisgevoel staan soms op gespannen voet met elkaar. Zorgprofessionals en bestuurders van verpleeghuizen geven aan dat de grote uitdaging van de huidige verpleeghuiszorg bestaat uit het anticiperen op andere bewoners met zwaardere zorgvragen en andere ideeën over de kwaliteit van leven in verpleeghuizen. Doelstelling De onderzoeksvraag in dit project luidt: hoe kunnen ouderen die intensieve zorg ontvangen in bestaande verpleeghuizen een optimaal thuisgevoel ervaren? Het doel van dit project is enerzijds om een breed gedragen verandering in de 'thuisbeleving' teweeg te brengen binnen bestaande (deel)locaties van verschillende verpleeghuizen. Anderzijds beoogt het project daaruit kennis en onderwijs te genereren voor toekomstige generaties professionals die werkzaam zijn in verpleeghuizen. Het onderzoek zal worden uitgevoerd in de vorm van informatieve sessies en workshopsessies. Beoogde resultaten Het resultaat van dit project bestaat uit trainingsinstrumenten voor primaire scholing en nascholing: o.a. een werkboek en uitgewerkte scenario's, een 3D-demoruimte, een LEGO toolbox en een meetinstrument voor evaluatie van het thuisgevoel. Studenten profiteren door deelname aan de workshops en doordat de resultaten tevens zullen worden vertaald naar onderwijsmateriaal waarin concrete handvatten staan voor (fysieke en sociale) transities in een verpleeghuissetting. Hierin staat persoonsgericht werken (concreet uitgewerkt) centraal. Doordat meerdere verpleeghuisinstellingen deelnemen, kunnen do's en don'ts als basis dienen en worden gebruikt voor directe kennisuitwisseling tussen de instellingen onderling. Verdere kennisdeling vindt plaats via wetenschappelijke artikelen, een website en een symposium.
Vraag aan een zaal met mensen wie een naaste heeft die in het verpleeghuis woont en vele handen gaan omhoog. Vraag je vervolgens wie het een fijne plek vindt om op bezoek te gaan, dan gaan ze naar beneden. Het verpleeghuis heeft geen positief imago in onze maatschappij. Het is een plek waar je vooral niet terecht wilt komen. Dit, terwijl er tienduizenden mensen in Nederland op verpleeghuiszorg aangewezen zijn. Zij doen hun best om ook dat laatste stukje van hun leven betekenis te geven in een omgeving die niet altijd op hun wensen is afgestemd. Wij willen laten zien dat het verpleeghuis wél een plek kan zijn waar het fijn wonen en werken is. Een plek waar je gezien mag worden en mensen graag langs komen. Hoe je dit kunt bereiken, is door een multidisciplinair team onderzocht in het RAAK-publiek project Het verpleeghuis van de toekomst is een thuis. Door middel van een literatuuronderzoek en een grootschalige veldstudie is het fenomeen thuisgevoel in een verpleeghuis nader bestudeerd. Aan dit onderzoek hebben vier verpleeghuizen (BrabantZorg, Vitalis WoonZorgGroep, Savant Zorg, en Archipel ZorgGroep) meegewerkt, waar 78 bewoners, medewerkers en familieleden zijn geïnterviewd. Omdat de woonomgeving van mensen vaak als vanzelfsprekend wordt gezien, hebben we mensen eerst fototoestelletjes gegeven, waarmee foto’s zijn gemaakt van wat eenieder opviel. Mensen, situaties, objecten, die hen een thuisgevoel gaven (of juist niet) zijn vastgelegd. Daarna zijn we in gesprek gegaan. Zo spraken mensen over de foto’s van familieleden aan de wand, maar ook over samen eten en doen wat je graag wilt doen. Het onderzoek heeft geresulteerd in twee modellen die inzicht gevent in de belevingswereld van bewoners in een verpleeghuis. Daarnaast zijn de resultaten vertaald naar een lespakket voor mbo, hbo en het werkveld in de vorm van een werkboek met 35 werkvormen. Om de resultaten tastbaar te maken, is bij partner Vitalis WoonZorgGroep een thuisgevoelappartement ingericht (zie afbeelding pagina 5), waar mensen kunnen zien hoe het anders kan!
