Conclusie :
Vertaald naar het nu kan gesteld worden dat het Europese erfgoed in het spirituele en
culturele “Europese DNA” zit en dus niet aan actualiteit heeft ingeboet. Zo zijn de Griekse en
Romeinse traditie en de Joods‐Christelijke wortels voor altijd terug te vinden in de
oorsprong en ontwikkeling van ons onderwijs‐, rechts‐ en zorgsysteem. Schuman zag dit als
de raison d’être28 van de Europese eenwording. Effectieve solidariteit tussen burgers en staten, een solidariteit geuit in concrete realiteiten was het motto van de eenwording en zou dit vanwege het blijvende karanter van het erfgoed ook nu nog zijn.
Het actualiseren van het effectieve solidariteitsprincipe volgens Schuman zou niet
ophouden bij Europa, maar zich uitstrekken tot buiten de Europese grenzen, omdat de
menselijke waardigheid, kernbegrip van het spirituele erfgoed, aan het hele project ten
grondslag ligt. Dit betekent het meewerken aan de opbouw van staten ook buiten Europa
die het nodig hebben en in de mate dat ze het nodig hebben overeenkomstig het
subsidiariteits‐ en solidariteitsprincipe om een menswaardig bestaan mogelijk te maken en
te bestendigen, onrecht en armoede, de oorzaken van geweld, uit de wereld te helpen. Het
zal in meer of mindere mate het openbreken van bestaande economische, politieke en
culturele structuren met zich meebrengen, zoals de Schuman Verklaring dat indertijd heeft
gedaan voor het Europese continent. Iets soortgelijks lijkt in zijn visie nu op wereldschaal
nodig te zijn. De EU zou bij het volgen van Schumans denktrant, zich langzaam maar zeker
open moeten stellen en in moeten zetten voor een steeds rechtvaardiger structuur van de
boven‐continentale oftewel supra‐continentale, internationale orde die steeds meer vrede
en veiligheid zal waarborgen, om niet te vervallen in een EU egocentrisme dat op den duur
zowel de EU als de landen en continenten buiten Europa niet langer verdragen. In die zin
zijn de huidige crises alarmsignalen die aangeven dat er een fundamentele paradigmashift
gemaakt moet worden waarin de mens als persoon weer centraal komt te staan en
solidariteit vandaaruit doordringt in economische, politieke en sociale structuren. Het
globaliseren van de “sacraliteit van de menselijke waardigheid”.
Tegelijkertijd blijft de rol van de mens, gemeente, regio en staat van essentieel belang,
evenals die van het continent, zoals ook blijkt uit de volgende afsluitende citaten van
Schuman:
“Volgens onze opvatting is het Europese beleid totaal niet in strijd met het
vaderlandslievend ideaal dat we allen delen [...] de natie vervult een belangrijke rol
voor zijn eigen burgers , maar heeft ook, en in even grote mate, een rol tegenover de andere landen. Het kan zich daarom niet in de eerste van deze twee rollen terugtrekken. [...]