© 2024 SURF
In het KIEM project is onderzocht hoe circulariteit een rol kan spelen in de keuze van de productarchitectuur. Simultaan hieraan is gekeken naar de betekenis van circulariteit voor het bedrijfsmodel (d.i. hoe waarde gerealiseerd en verdeeld wordt over stakeholders) van de organisatie. Uit interviews en case-vergelijkend onderzoek bleek dat er een duidelijke samenhang is tussen de keuze van productarchitectuur en het bedrijfsmodel. Samen met vier deelnemende bedrijven is vervolgens een actieve workshop ontwikkeld die bestaat uit vier onderdelen: (i) duurzaamheid, wat betekent dat voor producten, (ii) Rapid Learning Cycles (d.i. hoe stap voor stap naar op weg naar circulaire producten), (iii) keuze productarchitectuur, en (iv) keuze bedrijfsmodel. In stap (i) gaat het om het herkennen van circulariteitsopties voor het product. In stap (ii) worden de deelnemers uitgedaagd om een slimme ‘key hypothesis’ (toekomstige toestand) te formuleren en de te maken beslissingen vast te leggen, qua inhoud en timing. Om deze beslissingen goed te kunnen maken is kennis nodig die tijdig verworven moet worden. In stappen (iii) en (iv) worden hiertoe kennisgaps geformuleerd over de productarchitectuur en het bedrijfsmodel. Voor deze stappen zijn inspiratie-kaarten ontworpen. Dit alles leidt vervolgens tot een Rapid Leaning Cycle plan waarin vastgelegd wordt welke kennisgaps wanneer opgelost moeten worden om tijdig de ontwerpbeslissingen te kunnen nemen. We hebben de workshop bij de drie productiebedrijven, consortiumpartners, verzorgd. Belangrijke leerervaring was dat we de benodigde tijd voor de workshop te optimistisch hadden ingeschat: een reeks van vier aparte workshops zou beter geweest zijn.
In valorisatiebijeenkomst hebben we, aan het eind van het project, de aanpak gepresenteerd aan een bredere groep bedrijven. Hier werd positief op gereageerd. Op basis van de resultaten van het KIEM onderzoek, en de verkregen feedback, hebben we (beter) invulling kunnen geven aan een vervolgonderzoek (RAAK, beheersbare productvariëteit). Ook zijn we bezig met een nieuwe KIEM CE aanvraag.
In het interdisciplinaire CIRC-PEB project wordt het Product Architecture Mapping (PAM) instrument − een Lean methode die een systematische ontwikkeling van de productarchitectuur ondersteunt − in nauwe samenwerking met drie MKB (maak)bedrijven en één grootbedrijf verder ontwikkeld en toegepast in de richting van duurzaamheid en circulariteit. Hierbij is ook aandacht voor nieuwe product-dienst combinaties. Tevens richt CIRC-PEB zich op een sterkere koppeling van PAM, wat zich vooral richt op de ‘waarde-propositie’ van een bedrijf, met de andere bedrijfsmodel componenten: ‘waarde creatie’, ‘waarde netwerk’, en ‘waarde toe-eigening’ of verdienmodel. Deze koppeling is van belang omdat PAM keuzes direct invloed hebben op de mogelijkheden en onmogelijkheden voor andere bedrijfsmodel componenten. Het resultaat is een meer holistisch en toekomstbestending analyse-instrument voor circulaire bedrijfsmodellen wat past bij het toenemende belang van duurzaamheid in de maakindustrie. Na een eerste toepassing van het vernieuwde instrument in de consortiumbedrijven worden inzichten verder verspreid onder andere MKB maakbedrijven en studenten.