© 2024 SURF
Wat is de maatschappelijke waarde van fietsen? Experts, zoals bijvoorbeeld Decisio, gebruiken veel
aannames en variabelen bij het maken van een Maatschappelijke Kosten-Baten Analyse (MKBA). Die
aannames zijn nuttig en onontkoombaar, maar zouden grondiger kunnen worden onderzocht, vooral als het
gaat om de kwalificatie en kwantificering van de impact van fietsen op de sociale en persoonlijke
gezondheid.
Het is voor de hand liggend en verleidelijk om te denken dat fietsen op een e-bike net zo gezond is als op
een gewone fiets. Maar dat blijkt niet zo eenvoudig te zijn. Hogeschool Arnhem en Nijmegen heeft een begin
gemaakt met dat uit te zoeken. Hoeveel moet je eigenlijk bijtrappen bij bepaalde standen van ondersteuning,
en doet dat nog wel wat voor je gezondheid?
In het onderzoek is gemeten aan de verhouding tussen spierkracht en batterijkracht tijdens een
gestandaardiseerde rit op verschillende e-bikes en met verschillende ondersteuningsposities. Diezelfde rit
zonder ondersteuning was de maatstaf voor 100% spierkracht. De uitgezette testrit is zo representatief
mogelijk voor een gemiddelde verplaatsing in woon-werkverkeer van 7,5 km.
De mate van fysieke inspanning blijkt onder andere af te hangen van de algoritmes waarmee de software
bepaalt hoeveel kracht de motor moet geven. Ook de snelheid waarmee wordt gefietst speelt een rol. Er zijn
zelfs fietsen waar het moeilijk kan zijn de landelijk gemiddelde fiets-snelheid (15 km/u) aan te houden. Bij
gebruik van standen met geringe ondersteuning voldoet de gebruiker nog aan de landelijke
bewegingsrichtlijnen, of haalt de door de WHO aanbevolen MET waarde. Maar de hogere ondersteuningen,
inclusief de zogenaamde ‘sport’ stand, doen niets op dat vlak.
Het heeft de HAN ook veel aanknopingspunten opgeleverd voor vervolgonderzoek en de HAN is dan ook
van plan een aantal uit te voeren. Bijvoorbeeld naar de gezondheidseffecten van toenemend e-bike gebruik
onder onze middelbare scholieren.
De Maatschappelijke Waarde van Fietsen
Elektrische fietsen worden steeds populairder, zowel voor personen als voor vracht. Moderne e-bikes worden daarnaast steeds krachtiger waardoor de benodigde spierkracht ten opzichte van de elektromotor afneemt. Hiermee wordt het verschil tussen volledig elektrisch aangedreven voertuigen en e-(bak)fietsen steeds kleiner.
Twee fietsfabrikanten, Van Raam en Nijland Cycling, krijgen regelmatig vragen over het ontwikkelen van voertuigen zonder trapaandrijving. Voor deze bedrijven, met een lange traditie in fietsenbouw, is het moeilijk inschatten in hoeverre een transitie naar 100% elektrisch zal doorzetten naast de markt voor fietsen met trapondersteuning. Vandaar dat men op zoek is naar de maatschappelijke meerwaarde, nu en in de toekomst, voor trapondersteuning, zowel voor personen als voor vrachtfietsen. Ontwikkeling en innovatie op een nieuw terrein (volledig elektrische aandrijving) kan interessant zijn, maar mocht blijken dat de huidige trend van het fietsen in de toekomst zal doorzetten, dan zullen deze bedrijven zich blijven richten op de doorontwikkeling van hun bestaande productlijnen. De verwachting is dat energieverbruik en gezondheid de meerwaarde voor fietsen zullen bepalen.
Het doel van dit onderzoek is daarom om beter zicht te krijgen op de vraag wat de maatschappelijke waarde van fietsen is t.o.v. volledig elektrische aandrijving en wat dit betekent voor de fietsindustrie. De centrale vraag die zal worden beantwoord is:
Hoe kan de maatschappelijke meerwaarde van fietsen (voor nu en de toekomst) worden bepaald en wat is dan de specifieke bijdrage van de spierkracht in ritten op een voertuig met trap-ondersteuning.
Het resultaat is een eerste indicatie van de bijdrage van fietsers aan de energieprestatie en zullen aanbevelingen worden gedaan hoe een en ander kan worden vertaald naar gezondheidsclaims en andere maatschappelijke belangen. Deze zijn van belang bij het maken van een ontwerp voor een Maatschappelijke Kosten baten Analyse voor de fiets.
(woorden samenvatting: 292; projectvoorstel: 1408 (t/m hoofdstuk 7))