De stap zetten: van self-assessment naar een gefundeerde aanpak

Grote groepen Nederlanders zijn afhankelijk van overheidshulp bij hun schulden of re-integratie. Zij doen een beroep op sociale voorzieningen, maar vallen helaas vaak uit. Dat komt mede door de grote stress die deze inwoners ervaren. De stress maakt dat mensen slechter in staat zijn te doen wat nodig is om uit de problemen te komen. Het besef dat chronische stress negatief doorwerkt op het vermogen van cliënten om doelen te realiseren vormt de basis van stress-sensitief werken (SSW). SSW is theoretisch uitgewerkte aanpak waar een groot aantal organisaties mee aan de slag is. De praktijk worstelt echter met een gestructureerde aanpak in de lokale context én de praktische uitwerking van de verschillende bouwstenen. Met dit consortium willen we daar een bijdrage aan leveren door structuur te bieden aan de hand van een gevalideerd self-assessment en handvatten geven voor verdere invoering van SSW, in eerste instantie bij de bouwstenen communicatie en inrichting. Het self-assessment helpt de organisaties te beoordelen waar ze nu als organisatie staan en welke kansen er nog zijn om verder te ontwikkelen. Met de handvatten voor de bouwstenen communicatie en inrichting willen we komen tot een handelingswijze om ook echt ontwikkelstappen te kunnen zetten. Met andere woorden, wat is nodig aan kennis, vaardigheden en ondersteuning om SSW verder in te voeren?
Het consortium bestaat uit uitvoeringsorganisaties binnen het sociale domein, MKB’ers met kennis over communicatie en inrichting en de Hogeschool Utrecht. Daarnaast sluiten we met dit project aan bij een bestaande leerkring rondom SSW.

Het KIEM-project De stap zetten: van self-assessment naar een gefundeerde aanpak had als doel om organisaties in het sociaal domein praktische ondersteuning te bieden bij de implementatie van stress-sensitief werken (SSW). Hoewel de noodzaak en waarde van SSW breed wordt onderschreven, bleek de uitvoering vaak lastig door onduidelijkheid over ambitie, gebrek aan draagvlak of praktische handvatten.
Er zijn drie concrete producten ontwikkeld:
1. Self-assessment SSW – helpt organisaties het ambitieniveau te bepalen, draagvlak en randvoorwaarden te analyseren, en prioriteiten te stellen. Dit instrument wordt al toegepast in onder andere de Drechtsteden en België.
2. Schrijfwijzer voor stress-sensitieve communicatie – biedt richtlijnen voor begrijpelijke, ondersteunende teksten. De schrijfwijzer wordt gebruikt door gemeenten zoals Alphen aan den Rijn en woningcorporatie Stadgenoot.
3. Handreiking voor stress-sensitieve inrichting met een klein budget – bevat haalbare suggesties voor aanpassingen binnen de bestaande werkomgeving, gericht op rust en toegankelijkheid.
De samenwerking met consortiumpartners was sterk. Gemeenten en uitvoeringsorganisaties leverden input via sessies en testen van de conceptproducten. MKB-partners brachten specialistische kennis in. Hoewel de focus op inrichting aanvankelijk lastig was, ontstonden hierdoor vernieuwende oplossingen die wél uitvoerbaar zijn.
Het project droeg bij aan systeemontwikkeling: beleidsmakers en managers hebben nu tools om SSW organisatiebreed in te bedden. De producten helpen om structurele knelpunten te analyseren en gericht aan te pakken.
Conclusie: de doelstellingen zijn behaald. De ontwikkelde handreikingen worden in de praktijk toegepast en helpen organisaties structureel verder met stress-sensitief werken.