Goede loopbaanstart voor essentiële professionals - optimale samenstelling van transitieprogramma's voor de eerste loopbaanfase van pas gediplomeerde zorgprofessionals en politiemensen.

Zowel in de zorg als bij de politie verlaat een groot aantal pas gestarte professionals binnen twee jaar het beroep
vanwege problemen gedurende hun eerste loopbaanfase. Onderzoek naar ervaren knelpunten en mogelijkheden voor
een betere ondersteuning bij de transitie van opleiding naar beroepspraktijk is daarom cruciaal.
Onderzoeksvraag
Welke componenten gedurende de eerste loopbaanfase dragen volgens verpleegkundigen en politiemensen bij aan hun
ondersteuning van de overgang (transitie) van startbekwaam naar een zelfstandige zelfverzekerde vakbekwame
professional?
Literatuurstudie
Als voorbereiding op het empirische onderzoek werd een literatuurstudie uitgevoerd. Figuur 1 toont een overzicht van
de belangrijkste inzichten.
Figuur 1 Aandachtspunten en voorwaarden voor positieve transitie-ervaringen in een complexe uitdagende
beroepscontext
Empirisch onderzoek
De schriftelijke vragenlijst werd ingevuld door 114 pas-gediplomeerde verpleegkundigen en 27 politiemensen (respons
is 25%). Pas-gediplomeerden scoren gemiddeld hoog op werkbevlogenheid, minder hoog op werk-gerelateerde selfefficacy, maar het merendeel voelt zich wel voldoende vakbekwaam. Een grote groep ervaart hoge werkbelasting en
maakt zich zorgen over de kwaliteit en veiligheid van de zorg- en dienstverlening. Persoonlijke begeleiding/coaching,
een veilig leer- en werkklimaat, steunend leiderschap/een steunend team vormen de belangrijkste componenten voor
ondersteuning van de transitie-fase. De geïnterviewde professionals noemen dezelfde voorwaarden voor positieve
transitie-ervaringen, maar zien ook grote uitdagingen door personeelstekorten, het hoge verloop en de inwerkmoeheid.
De pas-gediplomeerde professionals vormen hiermee een kwetsbare groep. Hun hoge werkbevlogenheid kan, omdat
zij steeds optimaal moeten functioneren onder uitdagende omstandigheden, terwijl er grote personeelstekorten zijn,
tot mentale overbelasting leiden. Voor beide groepen vormt de hoge werkdruk, naast beperkte ontwikkelmogelijkheden
de belangrijkste reden om binnen twee jaar de organisatie te verlaten. Politiemensen noemen daarnaast gebrek aan
erkenning van hun leidinggevende en aan begeleiding/coaching als belangrijke vertrekintenties.
Formulier eindrapportage hbo-postdoc september 2021
Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA Pagina 5 van 8

Figuur 2 Aandachtspunten voor goed functioneren en werktevredenheid (n=114 verpleegkundigen)
In Figuur 2 is een overzicht te zien van de factoren die samenhangen met ervaren functioneren en werktevredenheid1
.

Veel essentiële beroepen kampen met een nijpend tekort aan medewerkers. Momenteel bestaat er een tekort van ongeveer 15.000 verpleegkundigen, oplopend naar 100.000 in 2030. Van startende verpleegkundigen verlaat 15% binnen twee jaar het zorgberoep, onder andere als gevolg van mentale overbelasting. Uitval door mentale overbelasting treft ook politiemensen. De politieorganisatie staat de komende jaren voor de uitdaging om 17.000 politiemensen erbij te krijgen. Het reduceren van mentale overbelasting van zorgprofessionals en politiemensen is cruciaal omdat een tekort van hen de samenleving hard treft.
Dit postdoc-programma heeft als doel inzichtelijk te maken hoe de transitiefase van opleiding naar loopbaanstart voor professionals in essentiële beroepen beter kan worden ingericht, om mentale overbelasting te voorkomen en duurzame inzetbaarheid te vergroten.

Onderzoeksvraag:
Wat is de optimale samenstelling van transitieprogramma’s voor startende professionals in essentiële beroepen (zoals zorginstellingen en politie-eenheden), die bijdragen aan vermindering van werkstress, mentale overbelasting en geestelijke gezondheidsproblemen en aan bevordering van duurzame inzetbaarheid?

Daartoe wordt een inventariserend onderzoek uitgevoerd - samen met zorginstellingen en de politieorganisatie - naar inhoud van en ervaringen met interventies die beginnende professionals ondersteunen tijdens de overgang van opleiding naar loopbaanstart (transitieprogramma’s). De uitkomsten hiervan vullen we aan met resultaten uit systematisch literatuuronderzoek.

Opbrengsten:
- Tweetal artikelen over transitie-interventies in zorginstellingen en in politie-eenheden;
- Realist review naar mogelijk werkzame componenten van transitieprogramma’s voor verpleegkundigen en hun theoretische onderbouwing;
- Update van model voor werk gerelateerde risico- en beschermende factoren voor politiemensen;
- Gap-analyse met vergelijking van internationale literatuur (realist review en update literatuuronderzoek naar risicofactoren en beschermende factoren) met de huidige praktijk;
- Blauwdruk voor (de componenten van) optimale transitieprogramma’s voor zorginstellingen en politie-eenheden;
- Voorstel voor vervolgonderzoek gericht op effectiviteit van volgens blauwdruk ontwikkelde transitieprogramma’s;
- Onderwijsmodules en verdere input voor opleidingen Human Resource Management (HRM), Verpleegkunde en de Minor Arbeid, Gezondheid en Welzijn.