Implementatie van technologie in zorg en welzijn

Technologie draagt bij aan belangrijke kwaliteitsindicatoren binnen zorg en welzijn, zoals gepersonaliseerde zorg, langer thuis wonen, en bevordering van eigen regie en zelfstandigheid. Zorgorganisaties investeren in het gebruik van technologie en de COVID-19 pandemie heeft het (initiële) gebruik van technologie een boost gegeven. Toch is het gebruik van technologie nog onvoldoende onderdeel van het handelingsrepertoire van zorgprofessionals. En dit is hard nodig om de zorg toekomstbestendig te houden en het hoofd te kunnen bieden aan de groeiende zorgvraag en krapper wordende arbeidsmarkt.

Er is bij zorg- en welzijnsorganisaties Ambiq, Aveleijn en Livio behoefte aan praktische handvatten om grip te krijgen op het complexe proces van technologie-implementatie, waarbij aandacht is voor de verschillende factoren waarop zorgprofessionals invloed hebben. De praktijkvraag vanuit drie praktijkorganisaties luidt:
Hoe zorgen we ervoor dat zorgtechnologie een vanzelfsprekend onderdeel wordt van het dagelijks handelen van zorgprofessionals, zodat zij dit meenemen bij elke zorgvraag en behoefte van cliënten?

Het NASSS framework en bijbehorende implementatiestrategieën bieden handvatten om recht te doen aan het complexe proces van implementatie van technologie in zorg en welzijn. Hierbij worden de NASSS-domeinen ‘conditie’, ‘technologie’, ‘adopter’ en ‘organisatie’ als uitgangspunt genomen in dit project.

Door middel van actieonderzoek wordt onderzocht op welke manier zorgprofessionals kunnen worden ondersteund bij de implementatie van technologie in hun dagelijks handelen. Per organisatie wordt één zorgtechnologie geimplementeerd in minimaal 3 teams. Het implementatieproces volgt de volgende stappen: 1) analyse van het proces van technologie implementatie (WP1); 2) plan van aanpak t.a.v. implementatiestrategieën (WP2); 3) evaluatie van het implementatietraject binnen de drie organisaties. De geleerde lessen en opgedane kennis en eravring wordt gedeeld met het werkveld en onderwijs (WP4).

Het project leidt tot inzicht in de resultaten en ervaringen van technologie implementatie en een praktisch en theoretisch gefundeerde werkwijze om technologie een structurele plek te geven in het werkproces van zorgprofessionals.

“Technologie is wel interessant, maar hoe krijgen we het geland?” Zorg- en welzijnsinstellingen willen weten
hoe technologie een effectieve oplossing kan zijn voor grote uitdagingen waar we voor staan: het leveren
van een hoge kwaliteit van zorg en ondersteuning in combinatie met krapte op de arbeidsmarkt. Zorg- en
welzijnsinstellingen experimenteren actief met allerlei pilots maar de volgende stap naar het inbedden van
technologie in een organisatie blijkt complex.
Ook in de wetenschappelijke literatuur rondom implementatiewetenschap wordt de complexiteit van het
opschalen en inbedden van technologie in praktijk erkend. Een interessante invalshoek is het NASSSframework, wat staat voor Non-adoption, Abandonment and challenges to Scale-up, Spread and
Sustainability. Dit framework is erop gericht om belemmeringen in het implementatieproces in kaart te
brengen.
Gedurende twee jaar hebben we bij drie verschillende zorg- en welzijnsinstellingen een implementatietraject
ondersteund en onderzocht. Samen met de betrokkenen concluderen we dat het NASSS-Framework als
peilstok en als kapstok kan dienen tijdens een implementatieproces.
NASSS als peilstok: weten waar kansen en belemmeringen liggen
De kapstok hielp bij duiden welke kansen en belemmeringen professionals zien bij het implementeren van
technologie. Via actieonderzoek (focusgroepen, observatie, interviews) werd duidelijk dat er op elk van de
zeen domeinen kansen en belemmeringen zijn bij bijvoorbeeld: de technologie zelf, de gebruikers en de
organisatie.
NASSS als kapstok: vertalen naar strategieën en acties
Hierbij dient NASSS als een praktisch handvat voor professionals, waarbij de kansen en belemmeringen
vertaald worden naar implementatiestrategieën, aansluitend bij de complexiteit van technologieimplementatie. Hierbij zijn passende implementatieplannen opgeleverd.
Wat heeft dit opgeleverd?
Professionals ervaren het NASSS-framework als nuttig bij technologie implementatie, met positieve
resultaten in drie organisaties. Interviews, observaties en teamreflecties tonen hoge technologie adoptie en
verbeterde tevredenheid over scholing. De inzet van zorgtechnologie nam eveneens toe. Belangrijke lessen
zijn betrokkenheid van medewerkers, duidelijke communicatie en gerichte scholing