IN THE ZONE!? Sporten en bewegen binnen openbare Sportzones

Sportzones bieden gemeenten een strategie om de openbare ruimte beweegvriendelijker in te
richten. Dat blijkt uit evaluatieonderzoek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN
Sport en Bewegen) in Gendt en Doornenburg (gemeente Lingewaard), waar in 2022 de eerste
Sportzones van Nederland gerealiseerd werden als onderdeel van Living Lab Lingewaard.
Sportzones zijn een aanpak om een omgeving beweegvriendelijk in te richten waarbij aandacht is
voor de (sport)voorzieningen (hardware), het sportaanbod (software) en samenwerkingen
(orgware) op sportparken maar ook rondom deze parken op de openbare weg. Het onderzoek
omvatte drie deelonderzoeken, gericht op verkeersveiligheid, gebruik van voorzieningen en
sportaanbod en samenwerking.
Positieve effecten Sportzones op verkeersveiligheid
De verkeersinfrastructurele aanpassingen die hebben plaatsgevonden binnen de Sportzone
bestaan uit: tekst ‘Sportzone’ op de weg, drempels, betere verlichting en een bord met
‘Sportzone’. Uit snelheidsmetingen voor en na deze verkeersinfrastructurele aanpassingen, blijkt
dat verkeer minder hard is gaan rijden. Daarnaast toont vragenlijstonderzoek (n=350) een
verbeterde ervaren verkeersveiligheid aan. Driekwart van de respondenten vindt de instelling van
de Sportzones zinvol. In Gendt heeft ongeveer de helft een verbeterde verkeersveiligheid voor
voetgangers, fietsers en gemotoriseerd verkeer ervaren. In Doornenburg hebben wat minder
respondenten (ongeveer een derde) een verbeterde verkeersveiligheid ervaren.
Voorzieningen, sportaanbod en samenwerking in de Sportzones
Focusgroepen en enquêtes benadrukten het belang van diverse (sport)voorzieningen (hardware)
in de Sportzones en een goede toegankelijkheid ervan. Formeel en informeel sportaanbod
(software) blijken cruciaal voor het stimuleren van gebruik van de Sportzones. Ook activatie door
middel van evenementen, volgens het principe ‘zien bewegen doet bewegen’, blijkt een
succesfactor. Dit vereist echter wel de nodige samenwerking en organisatie (orgware) van zowel
professionals als vrijwilligers.
De ideale Sportzone
Op basis van alle onderzoeksresultaten is een plattegrond van de ideale Sportzone (werkt het
beste in Acrobat) ontworpen met alle werkzame elementen.
Conclusie
De Sportzones in Lingewaard zijn effectief als beweegvriendelijke inrichting van de openbare
ruimte. De ideale Sportzone kan gebruikt worden ter inspiratie voor andere gemeenten.
Link naar een gepubliceerde samenvatting met heldere toelichting op de plattegrond van de ideale
Sportzone is: Sportzones maken de openbare ruimte beweegvriendelijker (han.nl

Het project ‘IN THE ZONE!? Sporten en bewegen binnen openbare Sportzones’ vindt plaats in de kernen Doornenburg en Gendt van de gemeente Lingewaard. In deze kernen zijn met Living lab Lingewaard Sportzones ontwikkeld. Deze Sportzones als interventie om de openbare ruimte beweegvriendelijker te maken, zijn (nu nog) uniek in Nederland. Ze worden gekenmerkt door de realisatie van en aanpassingen aan hardware, software en orgware in de openbare ruimte binnen en rondom sportparken. Hardware betreft de verkeersinfrastructurele aanpassingen om de veiligheid in en zichtbaarheid van de sport- en beweeggebieden te vergroten. De software bestaat uit georganiseerd en ongeorganiseerd sport- en beweegaanbod in openbaar toegankelijke sport- en beweegvoorzieningen. Het aanbod komt tot stand door verschillende samenwerkingsverbanden (orgware).
Binnen dit project worden de Sportzones in Doornenburg en Gendt geëvalueerd met stakeholders (de gemeente Lingewaard, de HAN, het Transferpunt Sport, lokale sport- en welzijnsorganisaties en dorpsontwikkelgroepen) die de interventie hebben geïnitieerd, ondersteund en uitgevoerd én met inwoners als (potentiële) gebruikers van de Sportzones. Er wordt inzicht verkregen in de werkzame bestandsdelen en effecten van de hardware, software en orgware in de Sportzones, door onderzoek te doen naar (veranderingen in) de objectieve en ervaren (verkeers)veiligheid en zichtbaarheid van het gebied, het gebruik van en de tevredenheid over de sport- en beweegvoorzieningen en het -aanbod en de mate en het succes van samenwerking ten behoeve van sporten en bewegen binnen de Sportzones.
Op basis van de met dit onderzoek verkregen inzichten worden beleidsambtenaren van verschillende sectoren en (gemeentelijke) professionals geïnformeerd over en geactiveerd tot het beweegvriendelijker inrichten van de openbare buitenruimte door middel van Sportzones. Daartoe worden in dit project aan de hand van de onderzoeksbevindingen lokale adviezen en presentaties ontwikkeld, evenals een Sportzone kennis- en inspiratiepakket, welke wordt aangeboden via het Kenniscentrum Sport, de VSG, NOC*NSF en de HAN.