Kwetsbare ouderen: de nieuwe uitdaging voor de publieke gezondheid

In het programma public health voor kwetsbare ouderen richt de lector zich op praktijkgericht en beleidsondersteunend onderzoek naar de bijdrage van publieke gezondheid aan het voorkomen en/of verminderen van kwetsbaarheid onder thuiswonende ouderen. Vanuit de lectorpositie wordt samengewerkt tussen de Hanzehogeschool Groningen, de GGD Groningen en het RIVM.
Vanwege de aard en omvang van de problematiek wordt de kwetsbare oudere gezien als de nieuwe uitdaging voor de publieke gezondheid. Oplossingen vanuit de zorg worden onbetaalbaar en voor oplossingen vanuit de zorg is er onvoldoende capaciteit. Dit maakt een collectieve preventieve aanpak noodzakelijk. Gemeenten en rijk staan hierin voor een enorme uitdaging. Via het onderzoeksprogramma public health voor kwetsbaren oudere willen we praktijk- en beleidsgericht onderzoek doen naar een populatiegerichte preventieve aanpak ten behoeve van kwetsbare ouderen in Nederland en in Noord-Nederland in het bijzonder. Daarbij richten we ons enerzijds op de spreiding van kwetsbaarheid bij ouderen in de populatie en het opsporen van specifieke risicogroepen en risicofactoren. Anderzijds richten we ons op het ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van interventies in de praktijk om kwetsbaarheid voor te zijn en een gezonde en vitale derde levensfase te bevorderen. Het onderzoeksprogramma verbindt de verschillende netwerken van betrokken organisaties en draagt bij aan de versterking van de kennisketen tussen landelijke, regionale en lokale partijen. Het programma draagt bij aan transitie naar een meer preventieve aanpak rond dit thema en sluit wat dat betreft goed aan bij de Kennis en innovatieagenda gezondheid en zorg.

1 oktober 2020 is gestart met het L-int traject. De lector was al 1 dag in de week bijzonder lector
en met de L-int subsidie is dit uitgebreid naar 4 dagen per week. Hiervan werkte lector twee
dagen per week bij de Hanze en twee bij het RIVM. Het traject richtte zich op kwetsbare ouderen
vanuit het perspectief van publieke gezondheid. De onderzoeksgroep die zich in meer of mindere
mate met dit thema bezighield is uitgebreid van 1 promovendus tot circa 10 onderzoekers.
Aanvankelijk was de aandacht vooral gericht op het meten van kwetsbaarheid (frailty) en het in
kaart brengen van de determinanten ervan. Zo is er een maat voor kwetsbaarheid ontwikkeld.
Deze is gebruikt in verschillende RIVM producten, zoals de buurtatlas, regiobeeld en de
Volksgezondheidstoekomst Verkenningen. Dit heeft bijgedragen aan de agendering van dit
vraagstuk bij beleidsmakers. In de Coronatijd is de aandacht tijdelijk verschoven naar de impact
van de pandemie en de maatregelen op ouderen. Het welzijn van ouderen kwam onder druk te
staan. Ouderen bleken echter over behoorlijk wat veerkracht te beschikken. Het onderzoek heeft
zich daarnaast vooral gericht op het verder vormgeven van het ouderengezondheidsbeleid.
Hierbij is de focus enigszins verschoven van het voorkomen van kwetsbaarheid naar het
bevorderen van vitaliteit. Met name sociale factoren blijken hier een belangrijk rol in te spelen.
Momenteel wordt in samenwerking tussen het RIVM en de Hanze ontwerpgericht onderzoek ter
bevordering van vitaliteit uitgevoerd. De verbinding tussen onderzoek, onderwijs en praktijk komt
met name tot uiting in de innovatiewerkplaatsen (IWP meer gezonde jaren voor Appingedam.
IWP senioren), waar de lector aan verbonden is. Ook door het RIVM wordt hier gebruik van
gemaakt. In het traject is gewerkt aan kennisontwikkeling, maar ook aan samenwerking in een
breed netwerk. De lector zaal als bijzonder lector voor 2 dagen in de week deze lijn continueren.