Leven in een wereld met verschillen: hoe sociaal werkers sociale identiteitsprocessen van adolescenten kunnen versterken

Voor kinderen in de adolescentiefase is identiteitsvorming een belangrijke ontwikkelingstaak. Adolescenten
ontwikkelen onder meer een sociale identiteit. Deze behelst de relatie tussen een individu en zijn/ haar
sociale omgeving, en omvat de vraag bij welke groep een individu zich thuis voelt. Rotterdam kent een
heterogene populatie, en dat betekent dat Rotterdamse adolescenten in aanraking komen met verschillende
groepen mensen. Dit kan de vraag met betrekking tot bij wie ze horen urgent, maar ook complex maken.
Voor Rotterdamse Sociaal Werkers die werken met kwetsbare doelgroepen is het belangrijk om processen
rond identiteitsontwikkeling goed te ondersteunen. Een positieve sociale identiteit is gerelateerd aan
psychische ontwikkeling en welbevinden van mensen. Gedurende het postdoc onderzoek is aandacht
besteed aan het handelen van sociaal werkers, in het bijzonder binnen de jeugd/ pleegzorg, en docenten
sociaal werk ten aanzien van het versterken van sociale identiteit van jongeren. Dit werd geleid aan de hand
van de volgende vragen: Hoe kunnen (toekomstige) Sociaal Werkers een bijdrage leveren aan positieve
Formulier eindrapportage hbo-postdoc september 2021
Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA Pagina 4 van 7
sociale identiteitsontwikkeling van (kwetsbare) adolescenten binnen de Rotterdamse context en wat
betekent dat voor het onderwijs aan de opleiding Social Work?
Aan de hand van dit postdocproject is een handelingskader ontwikkeld: identiteitsversterkend handelen. Het
project leverde een wetenschappelijk artikel op (laatste fase), een handreiking identiteitsversterkend
handelen, verschillende artikelen op pleegzorg.nl, een e- learning, een training, lezingen en symposia, drie
hoofdstukken in boeken voor sociaal werkers in opleiding en een podcast. Alle producten zijn aan de hand
van onderzoek en in co-creatie met verschillende stakeholders ontwikkeld. Centraal stond daarbij een model
van identiteitsversterkend handelen waarbij het niveau van de professional, het relationele en het
contextuele niveau worden betrokken. Deze producten worden ook ingezet binnen het curriculum van de
opleiding Social Work aan Hogeschool Rotterdam.

Voor kinderen in de adolescentiefase is identiteitsvorming een belangrijke ontwikkelingstaak. Adolescenten ontwikkelen onder meer een sociale identiteit. Deze behelst de relatie tussen een individu en zijn/ haar sociale omgeving, en omvat de vraag bij welke groep een individu zich thuisvoelt of hoort. Rotterdam kent een heterogene populatie. Dat betekent dat Rotterdamse adolescenten in aanraking komen met verschillende groepen mensen. Dit kan de vraag met betrekking tot bij wie ze horen urgent, maar ook complex maken. Voor Rotterdamse Sociaal Werkers die werken met kwetsbare doelgroepen is het belangrijk om processen rond identiteitsontwikkeling goed te ondersteunen. Een positieve sociale identiteit is gerelateerd aan psychische ontwikkeling en welbevinden van mensen. Echter, binnen de opleiding Social Work aan Hogeschool Rotterdam, maar ook binnen het werkveld van jeugdzorg (De Winter, 2015) wordt weinig expliciete aandacht besteed aan dit thema. Daarom exploreert de postdoc de volgende vraag:
Hoe kunnen (toekomstige) Sociaal Werkers een bijdrage leveren aan positieve sociale identiteitsontwikkeling van (kwetsbare) adolescenten binnen de Rotterdamse context en wat betekent dat voor het onderwijs aan de opleiding Social Work?
Het onderzoek vindt plaats binnen Kenniscentrum Talentontwikkeling, onder begeleiding van Frans Spierings. Het kenniscentrum werkt intensief samen met de Social Work opleiding. De postdoc richt zich op het ontwikkelen van een handelingskader van Sociaal Werkers om sociale identiteitsontwikkeling van individuen in de adolescentiefase te versterken. Opgedane kennis wordt ingebed in het curriculum van de opleiding Social Work aan Hogeschool Rotterdam.
De onderzoeker werkt nauw samen met een andere postdoc die vanuit Kenniscentrum Talentontwikkeling onderzoek doet naar ethische reflectie in het jeugdzorgdomein. Beide onderzoeken versterken elkaar, omdat zij het handelingsrepertoire van de sociaal werker versterken, en dragen bij aan de kennisagenda van het kenniscentrum.
Uiteindelijk wordt bijgedragen aan het lectoraat professionele identiteit van de Sociaal Werker, en wordt in samenwerking met die lector een eindsymposium georganiseerd binnen Hogeschool Rotterdam.