Logt u even in? Over het samen ontwikkelen van digitale communicatieplatforms in ondersteuning en zorg vanuit cliëntenperspectief van mensen die langer thuis willen wonen.

De laatste jaren ontstaan steeds meer platforms gericht op ondersteuning van communicatie tussen
zorgvragers en zorgprofessionals, die eigen regie van zorgvragers moeten versterken. Participatief ontwerp
van platforms kan in theorie bijdragen aan goede aansluiting bij behoeften van diverse gebruikers, maar
vindt nog weinig plaats.
Aan de hand van vier werkpakketten voerden wij ontwerpgericht actieonderzoek uit met vijf cases. Hierin
stond (digitale) samenwerking in zorg en welzijn centraal. De context van gebruikers en hun ervaring met
platforms is onderzocht en een handreiking is ontwikkeld, bedoeld om digitaal samenwerken tussen
professionals onderling en met zorgvragers gemakkelijker te maken voor diverse gebruikersgroepen
(huisartsen, verpleegkundigen, apothekers, welzijnsprofessionals, hun managers, aanbieders van digitale
platforms, zorgvragers/mantelzorgers) en te komen tot co-design en soepeler implementatie van digitale
communicatieplatforms. Het onderzoek gaf een breed beeld van hoe zij naar digitale platforms kijken.
De onderzoeksvraag:
Hoe kan er een context worden gecreëerd waarin digitale communicatieplatforms beter aansluiten bij de
behoeften van (alle) betrokken stakeholders (waaronder zorgvragers) zodat de samenwerking en
communicatie tussen deze stakeholders verbetert en langer thuis blijven wonen wordt gefaciliteerd, en
deze platforms met meer succes kunnen worden geïmplementeerd?
Het onderzoek maakt complexe uitdagingen zichtbaar die digitaal samenwerken hinderen. Zo domineren
eigen werkroutines en opvattingen digitale samenwerking, weten we niet goed wat we verstaan onder eigen
regie, en wordt een platform het doel, in plaats van het oplossen van een probleem dat we hebben (doelmiddel omkering). Ook ontbreken een gezamenlijke visie en projectmanagementvaardigheden.
Het onderzoek maakte zichtbaar welke randvoorwaarden vanaf de start ingevuld moeten worden voor
succesvolle ontwikkeling en implementatie van platforms. Behalve de praktijkhandreiking hebben onze
onderzoeksresultaten geleid tot een artikel en een symposium. Onze inzichten zijn vertaald naar het
onderwijs in o.a. een game voor studenten van de hogescholen en plannen voor een gezamenlijk
terugkerend symposium. Eindproducten van ons project worden gepubliceerd op deze website.

Traditioneel vindt communicatie tussen zorgvragers en zorgprofessionals één op één plaats: fysiek, telefonisch of digitaal in de vorm van beeldbellen. De laatste jaren, en zeker sinds de coronacrisis, zijn meer diverse vormen van communicatie en samenwerking ondersteund door digitale platforms onder de aandacht gekomen. Digitale communicatiesystemen, ontworpen door gespecialiseerde MKB's, bieden in theorie mogelijkheden om langer thuis wonen te faciliteren, door zorggebruikers de regie te geven om hun eigen netwerk en hun zorg- en hulpverleners te organiseren en met elkaar te laten communiceren. Zorggebruikers zien echter nog maar beperkt de meerwaarde van de systemen. Zorgprofessionals op hun beurt maken zich zorgen dat de platforms de werkdruk verhogen vanwege de extra administratieve handelingen die ze meebrengen. Ook vragen zij zich af of de platforms het primaire zorgproces wel ondersteunen. Participatief ontwerp van platforms kan in theorie bijdragen aan goede aansluiting bij behoeften van diverse gebruikers, echter, in de praktijk gebeurt echte, volledige participatieve vormgeving nog te weinig.

Onze centrale vraag: Hoe kunnen digitale platforms van mkb’s ontwikkeld in volledige samenwerking met gebruikers bijdragen aan een groter en beter gebruik van de platforms en aan het goed organiseren van zorg en ondersteuning bij mensen thuis, en daarmee langer thuis blijven wonen faciliteren?

We doen een ontwerpgericht actieonderzoek met meerdere cases, waarin de context van gebruikers en hun ervaringen in relatie tot de platforms worden onderzocht en ontwerpprincipes voor een optimale gezamenlijke ontwikkeling en gebruik van digitale communicatieplatforms worden gegenereerd.
Het consortium van het onderzoeksproject bestaat uit:
- 3 mkb’s en een stichting die digitale platforms ontwikkelen (Eljakim, OZOverbindzorg, Wijzelf en GezondheidFabriek)
- 5 lectoren van de hogescholen Windesheim, -Arnhem en Nijmegen en -Rotterdam die deel uitmaken van het Lectorenplatform Zelfmanagement
- 2 zorgorganisaties, te weten Zorggroep Almere en huisartsenpraktijk Medi-Mere
- 3 vertegenwoordigers van cliëntenbelangenorganisaties
- meerdere onderzoekers in zorg en hulpverlening.