Mensenrechtenonderwijs bij Juridische Opleidingen

4 PUBLIEKSVRIENDELIJKE SAMENVATTING VAN RESULTATEN PROJECT
Mensenrechtenonderwijs (MRO) kan een belangrijke rol spelen in het bijdragen aan respect voor mensenrechten en een inclusieve samenleving. Toch blijft de toepassing van MRO in Nederland beperkt, ook bij juridische hbo-opleidingen. Dit onderzoek is gebaseerd op literatuuronderzoek, interviews en focusgroep discussies met meerdere stakeholders verbonden aan juridische opleidingen binnen hogescholen in Nederland. De onderzoeksvraag luidt: Hoe kan mensenrechtenonderwijs bijdragen aan het opleiden van een professionele jurist die een inclusieve samenleving bevordert waarin mensenrechten worden gerespecteerd?

In de juridische praktijk en bij de juridische opleidingen is er een beweging richting een kritische en reflexieve jurist met moreel kompas en brede vaardigheden. MRO kan hier zeker aan bijdragen. Echter laat dit onderzoek zien dat MRO beperkt en versnipperd mee wordt genomen in het curriculum voor de toekomstige jurist. Het is vooral gericht op het niveau van kennisoverdracht, en minder op het motiveren van juristen om te handelen volgens mensenrechten, ook vanuit hun rol als juristen en hun professionele verantwoordelijkheid. Op basis van de resultaten wordt aanbevolen MRO te integreren in de verschillende bestaande vakken en rechtsgebieden. Daarnaast de aanbeveling om echte verdieping mogelijk te maken door het aanbieden van minoren. Het onderwijs moet dekoloniaal, interactief, ervaringsgericht en dicht bij de student blijven. Hierbij is het ook nodig docenten te professionaliseren, zodat ze hun kennis over mensenrechten verbreden, en competenties aanleren die nodig zijn om MRO in de klas te begeleiden.

Volgens het Bureau van de Hoge Commissaris voor de mensenrechten (OHCHR) van de Verenigde Naties (VN) is mensenrechteneducatie een belangrijk instrument voor het opbouwen van een cultuur van mensenrechten waarmee begrip, tolerantie, gelijkheid en vrijheid worden bevorderd. Terwijl meerdere landen, voornamelijk de lage- en middeninkomenslanden, mensenrechtenonderwijs toevoegen aan de curricula van basis-, middelbaar- en hoger onderwijs, komt het in Nederland nog zeer beperkt aan bod in het onderwijs. Zo is in Nederland pas in Juni 2021 een wetsvoorstel aangenomen om mensenrechten expliciet op te nemen in het primair en voortgezet onderwijs.
Dit onderzoek richt zich op juridische hbo-opleidingen in Nederland. De onderzoeksvraag luidt: Hoe kan mensenrechtenonderwijs bijdragen aan het opleiden van een professionele jurist die een inclusieve samenleving bevordert waarin mensenrechten worden gerespecteerd? Dit onderzoek wordt uitgevoerd aan de hand van een inventarisatie van het aanbod van mensenrechtenonderwijs in curricula van rechtenopleidingen bij vijf hogescholen in Nederland. Docenten, studenten en verschillende juristen uit het beroepenveld worden geïnterviewd, en er wordt door middel van observaties, gesprekken en archiefanalyse onderzocht hoe belangrijk de kennis en het toepassen van mensenrechten is voor het beroepenveld van de jurist. Het doel van het onderzoek is om juridische opleidingen binnen instellingen in het hoger beroepsonderwijs te adviseren in welke vorm mensenrechten geïntegreerd kunnen worden in het onderwijscurriculum en daarmee juristen op te leiden die in hun professionele carrière bijdragen aan een inclusieve samenleving waar mensenrechten centraal staan.