Ontwikkelen van verontreinigde locaties

Veel locaties in Nederland kennen permanente bodemverontreinigingen. Dit is een erfenis van ons industrieel verleden. Deze verontreinigingen worden met zogenaamde ‘nazorgmaatregelen’, zoals damwanden, grondwateronttrekkingen en/of monitoring, op hun plaats gehouden (‘beheerst’). In Nederland neemt de ruimtedruk vanuit diverse opgaven toe: woningnood, duurzame energievoorziening en klimaatverandering vragen om ruimte, de regering zet hier fors op in. Verontreinigde locaties blijven vaak uit beeld als ontwikkellocatie voor deze opgaven. Ontwikkeling lukt vooral op locaties waar de (woning)vraag hoog is, zoals in hoogstedelijke gebieden. De overige locaties vormen een onvervuld potentieel voor deze opgaven. Zij kunnen naar verwachting substantieel bijdragen, maar deze potentie is nauwelijks in beeld.

Met dit onderzoeksvoorstel ontwikkelen we concrete inzichten en werkwijzen die locatie-eigenaren/beheerders, bodemprofessionals en gebiedsontwikkelaars helpen om de ontwikkeling van verontreinigde locaties succesvol te realiseren en daarmee bij te dragen aan urgente maatschappelijke opgaven. We ontwikkelen inzicht in de potentie van deze locaties, inzicht in de kansen en belemmeringen om tot ontwikkeling te komen en we ontwerpen concrete werkwijzen en methoden om deze ontwikkeling te realiseren. Dit onderzoeksvoorstel sluit aan bij bestuurlijke afspraken tussen Rijk, provincies en gemeenten om tot afbouw van zogenaamde verontreinigde IBC-nazorg locaties te komen en draagt bij aan de verbinding tussen de werelden van de bodemprofessionals en gebiedsontwikkelaars.

Dit onderzoeksvoorstel helpt publieke professionals (gemeenten en provincies) om concrete ontwikkeling op verontreinigde locaties beter mogelijk te maken, en daarmee bij te dragen aan de duurzame energietransitie, klimaatadaptatie en woningbouw.

Veel locaties in Nederland kennen permanente bodemverontreinigingen. Dit is een erfenis van ons industrieel verleden. Deze verontreinigingen worden met zogenaamde ‘nazorgmaatregelen’, zoals damwanden, grondwateronttrekkingen en/of monitoring, op hun plaats gehouden (‘beheerst’). In Nederland neemt de ruimtedruk vanuit diverse opgaven toe: woningnood, duurzame energievoorziening en klimaatverandering vragen om ruimte, de regering zet hier fors op in. Verontreinigde locaties blijven vaak uit beeld als ontwikkellocatie voor deze opgaven, en dat is een gemiste kans.

Het RAAK-Publiek onderzoeksproject ‘Ontwikkelen Verontreinigde Terreinen’ anticipeert hierop. Met een netwerk van overheden, adviesbureaus en ontwikkelaars zijn bouwstenen ontwikkeld voor beleidsmakers, gebiedsontwikkelaars en stedenbouwkundigen om deze verontreinigde locaties op te pakken en nieuwe gebruiksfuncties daarop te ontwikkelen, inclusief afbouw van de verontreinigingen. Er is een ontwerptoolkit voor ontwerpers en ontwikkelaars ontwikkeld, waarmee in een vroeg stadium van de ruimtelijke planontwikkeling het ruimtelijk gebruik van deze locaties en afbouwen van verontreinigingen een plek kan krijgen. Deze toolkit is tevens vertaald naar een tutorial voor het onderwijs. Er zijn verdiepende inzichten en handvatten voor bodemprofessionals ontwikkeld om zogenaamde ‘nature based solutions’ in te kunnen zetten bij gebiedsontwikkeling. En er zijn strategieën ontwikkeld voor landelijk beleid, inclusief inzicht in financieringsmogelijkheden. Deze strategieën zijn opgenomen in het Programma Toekomstbestendige Nazorg van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Er is een lerend netwerk dat elkaar kan ondersteunen en helpen inzichten verder te verdiepen.