Ontwikkeling ondergrondse energieopslag in Twente

Nederland heeft in 2019 het Nationaal Klimaatakkoord vastgesteld. Daarin speelt een duurzame energietransitie een belangrijke rol. Voor Twente wordt dit in de Regionale Energiestrategie (RES) uitgewerkt. Hierin streven partijen naar een klimaatneutraal Twente in 2050, en waar mogelijk naar energieneutraliteit. Voor deze ambitie is opslag van duurzame energie cruciaal. De Twentse ondergrond kan daarvoor een belangrijke rol spelen. Twente heeft zout- en gasvoorkomens waarin structurele energieopslag kansrijk is. Deze opslag kan ook nationaal een belangrijke rol spelen. Dit biedt kansen én risico’s voor Twente.

De technische, economische en ruimtelijke geschiktheid van opslag in de gasvelden en zoutstructuren kent nog veel vragen, locatie-specifiek onderzoek is hiervoor nodig. Het zijn deze vragen waarmee wij voor Twente aan de slag gaan. We kijken naar de wijze waarop ondergrondse energieopslag in Twente kan bijdragen aan de energietransitie in Twente én in Nederland. En hoe deze opslag concreet zó kan worden gerealiseerd dat kansen voor Twente worden verzilverd en risico’s beperkt blijven. We werken uit wat dat vraagt van betrokken gemeenten, provincie en Rijk. Hiermee dragen we ook bij aan de landelijke ontwikkelingen en onderzoeksvragen hierover.

Met dit onderzoeksvoorstel dragen we concreet bij aan de duurzame energietransitie en aan kennis over, en draagvlak voor, het omgaan met de ondergrond. Daarnaast versterken we het netwerk rondom de energietransitie en ondergrond in Twente, zowel met regionale als landelijke partijen.

In het kader van het Nationaal Klimaatakkoord (2019) en de Regionale Energiestrategie Twente (2021) werken overheden in Twente toe naar een klimaatneutrale regio in 2050. Een belangrijk onderdeel van deze energietransitie is opslag van duurzame energie, zoals warmte en elektriciteit. Opslag maakt het mogelijk om energieoverschotten — bijvoorbeeld zonne-energie in de zomer — beschikbaar te maken op momenten van hogere vraag, zoals in de winter.

De ondergrond van Twente biedt potentie voor grootschalige energieopslag. Zoutstructuren en voormalige gasvelden kunnen geschikt zijn voor opslag van waterstof, aardgas, methaan en hoge-temperatuurwarmte. Dit draagt bij aan dagelijkse balancering én seizoensgebonden buffering van energie, maar roept ook vragen op over technische haalbaarheid, ruimtelijke impact en maatschappelijke acceptatie.

In dit project is onderzocht hoe ondergrondse energieopslag kan bijdragen aan de energietransitie in Twente én Nederland. De focus lag op waterstofopslag in zoutcavernes, vanwege geologische geschiktheid en het toekomstperspectief van waterstof als energiedrager na 2030.

Het onderzoek richtte zich op oplossingen die kansen bieden en risico’s beperken. De resultaten laten zien dat opslag in zoutcavernes haalbaar lijkt. De omvang en bijdrage aan regionale en landelijke ambities kennen nog onzekerheden. Er zijn ruimtelijke en ontwikkelscenario’s uitgewerkt, inclusief cruciale keuzes voor verdere ontwikkeling.

Ook zijn governance-arrangementen verkend, zoals reguliere ontwikkeling door Rijk en mijnbouwbedrijven, en een regionaal energiebedrijf dat opslag vóór en dóór de regio realiseert. Dit vraagt om vroege positiebepaling en agendering door regionale en lokale overheden, bedrijven en kennisinstellingen. De Rijksoverheid speelt een belangrijke rol, namelijk door actiever mét de regio samen te werken aan ambities voor eventuele energieopslag in zoutcavernes.

Met deze resultaten werkt Twente aan vervolgstappen om te bepalen wat zij wil met ondergrondse energieopslag. De Rijksoverheid heeft de resultaten opgenomen in de landelijke Visie op Ondergrondse Energieopslag. Het onderzoek levert daarmee een concrete bijdrage aan kennisontwikkeling en beleidsvorming rondom duurzame energieopslag in de diepe ondergrond.