Passende zorg bij zwangerschap: innovatie in kennissynthese

Projectbeschrijving
Wetenschappelijke inzichten kunnen verloskundigen helpen bij het leveren van hoge kwaliteit van zorg. Bijvoorbeeld bij het geven van voorlichting, bij gezamenlijke besluitvorming, maar ook bij het overleg met gynaecologen over een cliënte of over regionale zorgafspraken. Maar verloskundigen ervaren belemmeringen bij het verzamelen van wetenschappelijke inzichten.
Met het project ‘Passende Zorg bij Zwangerschap’ ondersteunen de Academie Verloskunde Maastricht (AVM) en de Academie Verloskunde Amsterdam en Groningen (AVAG) samen met de beroepsorganisatie van verloskundigen (KNOV) de verloskundigen. Twee soort activiteiten hebben plaatsgevonden in het project. Voor beide activiteiten is op basis van de behoeften van gebruikers een product ontwikkeld, uitgeprobeerd en aangepast op basis van de ervaringen (Rapid Prototyping).
Ten eerste zijn er factsheets ontwikkeld over verloskundige onderwerpen, en ten tweede is er een onderwijsprogramma ontwikkeld waarin zowel de factsheets, als belangrijke vaardigheden voor het verzamelen, interpreteren en toepassen van wetenschappelijke inzichten aan bod komen.
Resultaten
Tijdens het project zijn twee factsheets ontwikkeld. Deze zijn inmiddels op de website van de KNOV beschikbaar voor de beroepsgroep. De 38 verloskundigen die de factsheets hebben geëvalueerd zijn positief over de opzet van de factsheets en over de bruikbaarheid voor hun dagelijkse praktijk. Beide factsheets werden met een ruime 8 gewaardeerd.
Het ontwikkelde programma was een ‘Blended Practice Community’ (BPC), dat wil zeggen een mengvorm van groepsbijeenkomsten (één face-to-face en twee online) en een individuele e-learning. Deze BPC’s zijn in twee ronden uitgevoerd, waaraan in totaal 44 verloskundigen hebben deelgenomen in 6 groepen. Deze verloskundigen waardeerden de BPC met een 8. Voor het meten van een eventuele toename van vaardigheden met wetenschappelijk literatuur werd een bestaande vragenlijst aangepast voor gebruik onder verloskundigen. Deze vragenlijst (de FAME) kon geen toename in wetenschappelijke vaardigheden aantonen na deelname aan één BPC, waarschijnlijk omdat deelnemers maar een deel van deze vaardigheden trainden in een BPC.

Verloskundigen willen graag ‘evidence-based’ werken bij het aanbieden van zorg op maat en gezamenlijke besluitvorming (shared decision making of SDM), en bij het multidisciplinaire overleg over regionale of lokale zorgafspraken. Daarbij ervaren zij belemmeringen.
Ten eerste is er een tekort aan landelijke richtlijnen waarin de zorg aan gezonde zwangeren centraal staat. De meeste beschikbare richtlijnen zijn specifiek gericht op een populatie met een verhoogd risicoprofiel (Zorgstandaard Integrale Geboortezorg, 2016). Deze richtlijnen zijn gebaseerd op internationaal onderzoek, wat vaak onvoldoende generaliseerbaar is naar de populatie zwangere vrouwen die zorg krijgen in de Nederlandse eerstelijns verloskundigenpraktijk. Dit kan ongunstige gevolgen hebben, zoals overbehandeling. Ook zijn er zeer relevante onderwerpen binnen de huidige verloskundige zorg, waarvoor geen landelijke richtlijnen beschikbaar zijn. Met andere woorden: er is bij verloskundigen behoefte aan meer bruikbare kennis over het beloop van de gezonde zwangerschap en baring.
Ten tweede heeft de huidige generatie verloskundigen behoefte aan ondersteuning bij het werken volgens Evidence Based Medicine (EBM). Het voorhanden zijn van richtlijnen en factsheets impliceert niet automatisch dat optimale zorg wordt verleend. Het is noodzakelijk bevindingen uit wetenschappelijk onderzoek te interpreteren en vertalen naar dagelijks handelen en te gebruiken in multidisciplinaire zorgafspraken.
De verloskunde academies willen middels dit gezamenlijk project krachten bundelen en in samenwerking met de KNOV een duurzame kennisinfrastructuur ontwikkelen ter ondersteuning van verloskundigen bij het evidence-based handelen. Deze kennisinfrastructuur heeft twee speerpunten:
1) Beschikbare wetenschappelijke literatuur over verloskundige onderwerpen aanvullen met up-to-date kennis uit de verloskundige praktijk en het resultaat beschikbaar stellen.
2) Het ondersteunen van verloskundigen bij evidence-based handelen met Blended Practice Communities.